“Killing the enemy’s courage is as vital as
killing his troops”
«Η κάμψη του ηθικού του εχθρού,
είναι τόσο ζωτικής σημασίας
όσο να σκοτώνεις τα στρατεύματά
του»
Carl Von Clausewitz
ΚΕΙΜΕΝΟ: Ανχης (ΠΖ) Κωνσταντίνος Χαμεζόπουλος
Σήμερα νέα συστήματα επικοινωνίας μας επιτρέπουν να αξιοποιούμε τα δεδομένα (πληροφορίες) με σχετική ευκολία. Για το λόγο αυτό πολλοί άνθρωποι αναφέρονται στην εποχή μας χαρακτηρίζοντάς την ως
Εποχή της πληροφορίας. Καθημερινά διαπιστώνουμε πόσο σημαντική είναι η τεχνολογία και πώς
Ολοένα και περισσότερο επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο εκτελούμε τις διάφορες εργασίες.
Αυτή η τεχνολογική επανάσταση που επιτελείται στις μέρες μας, με κύριους πρωταγωνιστές
τον Η/Υ και το διαδίκτυο (Internet), δεν έχει αφήσει κανέναν αδιάφορο συμπεριλαμβανομένων
και των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ). Είναι τόσες πολλές οι δυνατότητες που προσφέρουν
τα εν λόγω μέσα, τόσο στην ειρήνη όσο και στον πόλεμο, που δεν υπήρχε άλλος δρόμος
από την ριζική, σε κάποιες περιπτώσεις, αλλαγή του τρόπου διεξαγωγής των στρατιωτικών
επιχειρήσεων.
Μία από τις μορφές των στρατιωτικών επιχειρήσεων που μπορούν
να εκμεταλλευτούν τον συνδυασμό ηλεκτρονικός υπολογιστής- Internet, προκειμένου να βελτιώσουν
την αποτελεσματικότητά τους, είναι και οι Ψυχολογικές Επιχειρήσεις – ΨΕ (Psychological Operations – PSYOPS). Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένου ότι οι ψυχολογικές επιχειρήσεις αποτελούν, αφενός μεν, αναπόσπαστο κομμάτι των πολεμικών επιχειρήσεων, αφετέρου δε, βασικό στρατηγικό όπλο προκειμένου να επιτευχθούν οι όποιοι εθνικοί αντικειμενικοί σκοποί μιας χώρας.
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ- ΨΕ
Οι ΨΕ, αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της στρατηγικής των ΕΔ κάθε χώρας
Από την αρχή της ιστορίας. Είναι δε, πάρα πολλά τα παραδείγματα χρήσης τους
στο πρόσφατο παρελθόν. Ανάμεσά τους, ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Ψυχρός
Πόλεμος, ο πόλεμος του Βιετνάμ, ο πόλεμος του Κόλπου, οι Αμερικανικές επιχειρήσεις
στη Βοσνία, το Κόσσοβο, το Αφγανιστάν, κ.ά. Κοινό γνώρισμα στα παραπάνω παραδείγματα
στρατιωτικών επιχειρήσεων είναι ότι χρήση ΨΕ έκαναν και οι δύο αντιμαχόμενοι.
Νικητής δε, σε κάθε μία από τις παραπάνω πολεμικές συγκρούσεις, ήταν εκείνος
που διεξήγαγε τις πλέον αποτελεσματικές ΨΕ. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει τη μέγιστη
σημασία τους στην εκτέλεση των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Παρότι όμως, ούτε
ο ορισμός, αλλά ούτε και ο σκοπός των ΨΕ έχει αλλάξει ουσιαστικά στο πέρασμα
των χρόνων, έχουν αλλάξει δραματικά η ιδιοσυγκρασία των κρίσεων μεταξύ
των κρατών, οι διατιθέμενες τεχνολογίες, το γεωπολιτικό περιβάλλον και η μορφή
των επιχειρήσεων που απαιτούν την εμπλοκή των ΕΔ προκειμένου να επιλυθούν
οι εν λόγω κρίσεις. Από την άλλη πλευρά, η αχανής έκταση του παγκόσμιου
πληροφοριακού περιβάλλοντος, σε συνδυασμό με τη σημασία
του «μηνύματος » που τα ΜΜΕ δύνανται να περνούν στον πληθυσμό,
φάνηκε στις πρόσφατες κρίσεις του Ιράκ, της Σερβίας και της Σομαλίας,
παρά το γεγονός ότι οι λαοί των εν λόγω κρατών είχαν τελείως διαφορετικές
κουλτούρες. Στη σημερινή εποχή της πληροφορίας – ευρέως γνωστή σαν Information Age
ή κατά το ελληνικό Εποχή της Πληροφορίας – υπάρχει μία συνεχώς αυξανόμενη
εμπιστοσύνη στις παρεχόμενες από τα ΜΜΕ πληροφορίες, που λόγω της τεχνολογικής
εξέλιξης δύνανται πλέον να τις παρέχουν στο κοινό, σε σχεδόν πραγματικό
χρόνο. Η πληροφορία σήμερα και η δυνατότητα κατάργησής της αποτελούν
την πραγματική δύναμη.
Το κράτος ή η οντότητα που είναι σε θέση να ελέγχει και να διαχειρίζεται την πληροφορία
Είναι εκείνο που θα κυριαρχήσει.
Από τα παραπάνω καθίσταται προφανές ότι, δεν είναι δυνατόν να μιλάμε σήμερα
για αποτελεσματικές ΨΕ, εάν δεν είμαστε σε θέση να τις διεξάγουμε μέσα από το μέσο που αναμφισβήτητα αποτελεί την πρωταρχική πηγή παροχής και διακίνησης πληροφορίας,
δηλαδή το διαδίκτυο (Internet).
ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ – INTERNET
Ιστορική Αναδρομή
Το Internet ξεκίνησε σαν ιδέα και πρόταση το 1969 από το Τμήμα Εθνικής Άμυνας των Η.Π.Α., με θέμα τις ψηφιακές τηλεπικοινωνίες σε περίπτωση πολέμου.
Η Advanced Research Projects Agency, τμήμα του Υπουργείου Αμύνης, έφτιαξε τα πρώτα
Κομμάτια αυτού που θα γινόταν σήμερα το Internet. Ήταν πολλοί οι στόχοι για το δίκτυο
αυτό, που είχε πάρει το όνομα ARPANET1. Το ARPANET διευρύνθηκε προς μη στρατιωτικές
χρήσεις μέσα στη δεκαετία του ‘70, όταν επιτράπηκε να το χρησιμοποιούν πανεπιστήμια
και εταιρίες που έκαναν έρευνες σχετικά με θέματα άμυνας. Μερικά χρόνια αργότερα
το National Science Foundation (NSF) χρησιμοποίησε το μοντέλο του ARPANET για να δημιουργήσει
το NSFNET2, το οποίο συνέδεσε μεταξύ τους τους ερευνητές του NSF. Οι περισσότεροι
συνάδελφοι και εταιρίες που ήταν συνδεδεμένοιστο NSFNET ήταν επίσης συνδεδεμένοι
στο ARPANET και τα δυο δίκτυα χρησιμοποιούσαν τις ίδιες συνδέσειςεπικοινωνίας
(TCP/IP)3. Έτσι τα δύο συστήματα άρχισαν να συνδυάζονται και να συνεργάζονται.
Το Υπουργείο Αμύνης δεν διατήρησε το ARPANET στο ίδιο επίπεδο
με το επίπεδο που το NSF διατήρησε το NSFNET,και μέχρι το τέλος της δεκαετίας
του ‘80 το πρώτο είχε απορροφηθεί από το δεύτερο.
Από το 1990, παύει να υπάρχει πλέον το ARPANET και καθιερώνεται ο όρος
INTERNET.
ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΨΕ
Η Διάδοση του Internet
Το διαδίκτυο είναι ένα πολύ σημαντικό μέσο που προσφέρεται για την προσέγγιση και την επιρροή ενός ακροατηρίου, δεδομένου ότι, αφενός μεν επιτρέπει την μεταφορά
Πληροφοριών με πολύ μεγάλη ταχύτητα, αφετέρου δε, επιτρέπει πρόσβαση
σε αυτές τις πληροφορίες στον καθένα και με πολλούς τρόπους.
Ένας από τους βασικότερους παράγοντες αυτής της τρομακτικής διάδοσης
του διαδικτύου, είναι η ραγδαία ανάπτυξη προσιτής στο ευρύ κοινό
τεχνολογίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της εξέλιξης αποτελούν,
η ανάπτυξη δικτυακών συνδέσεων ευρείας ζώνης (wide band), νέας γενιάς
κινητών τηλεφώνων καθώς και οικιακών συσκευών ψυχαγωγίας
με δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο.
Το Διαδίκτυο ως Μέσο Πληροφόρησης
Το διαδίκτυο δεν είναι απλά ένα μέσο πληροφόρησης, αλλά είναι ένα πολυμέσο
που έχει τη δυνατότητα να μεταδίδει ταυτόχρονα ήχο, εικόνα και κείμενο,
και από την στιγμή που εμφανίστηκε έχει αλλάξει τα δεδομένα στην
πληροφόρηση. Το διαδίκτυο είναι άκεντρο, και υπό αυτή την έννοια
ο καθένας από εμάς έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει τη δική
του ιστοσελίδα για να πληροφορήσει τον κόσμο για κάποιο συγκεκριμένο
θέμα από τη δική του οπτική γωνιά.
Για παράδειγμα, ο Υποδιοικητής του Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού
των Ζαπατίστας, χρησιμοποιώντας έναν φορητό υπολογιστή μέσα από
την ζούγκλα, στέλνει προσεκτικά φτιαγμένα μηνύματα και εκκλήσεις
σε διεθνείς οργανισμούς και δημοσιογράφους, προκειμένου
να εξασφαλίσει εθνική και διεθνή υποστήριξη για τη συνέχιση του αγώνα.
Μερικά χρονιά αργότερα, Αμερικανοί στρατιώτες που υπηρετούν στο Ιράκ,
Ενημερώνουν τον υπόλοιπο κόσμο για το τι πραγματικά συμβαίνει σε αυτή
Τη περιοχή του κόσμου. Το διαδίκτυο αποτελεί μια εναλλακτική πηγή
Πληροφόρησης που κερδίζει συνεχώς έδαφος έναντι των λοιπών ελεγχόμενων
ή κατευθυνόμενων ΜΜΕ. Ιστοσελίδες, που φαινομενικά είναι απλές, προκαλούν
το ενδιαφέρον και κερδίζουν την εμπιστοσύνη του κόσμου επειδή
βασίζονται στον αυθορμητισμό,το μεράκι και την αυθεντικότητα των κατασκευαστών
τους.
Καταλληλότητα Διαδικτύου σαν Μέσο Διεξαγωγής ΨΕ (ΜΔΨΕ)
Το διαδίκτυο είναι Χωρίς καμία αμφιβολία Πολύ σημαντικό όχι μόνο ως μέσο
παροχής πληροφοριών αλλά και ως μέσο προσέγγισης και επιρροής όλων
των ανθρώπων και βέβαια εκείνων που αποφασίζουν για την τύχη μιας χώρας.
Το κέντρο βαρύτητας των καταναλωτών στις μέρες μας στρέφεται ταχύτατα
προς το Internet και τα κλασσικά ΜΜΕ (ραδιόφωνο και τηλεόραση) δεν επαρκούν
πλέον για τη διαμόρφωση και επιρροή της κοινής γνώμης. Οι ψυχολογικές
επιχειρήσεις στην εποχή μας για να είναι ουσιαστικές θα πρέπει: ευαπόδεικτα
να επηρεάζουν το ακροατήριο στόχος μέσα σε ένα όλο και περισσότερο απαιτητικό
διεθνές περιβάλλον πληροφοριών. Το διαδίκτυο, ως όλο και περισσότερο πιο ισχυρό
μέσο επιρροής, είναι επίσης όλο και περισσότερο πιο κατάλληλο σαν εργαλείο
για εκτέλεση ψυχολογικών επιχειρήσεων. Οι δυνατότητες του Internet σαν ΜΔΨΕ ενισχύονται
περαιτέρω εάν εξεταστούν από τη σκοπιά του ακροατηρίου και των αντικειμενικών σκοπών.
Όλο και περισσότερα κράτη στρέφονται συνεχώς προς το Internet με σκοπό την συλλογή
Τόσο εγχώριας όσο και διεθνούς υποστήριξης, για την επίτευξη των αντικειμενικών
Τους σκοπών, κάτι που στην συνέχεια τους εξασφαλίζει την ευμενή κρίση
Από τους διάφορους Διεθνείς Οργανισμούς.
Κατά συνέπεια, όσο οι πληροφοριακές επιχειρήσεις θα γίνονται Όλο και πιο δημοφιλείς και ξεκάθαρες, είναι προφανές Ότι πρωταρχικός τους στόχος θα πάψει να είναι η αποστέρηση
της πληροφορίας και θα καταστεί το πώς θα μπορέσουν να επηρεάσουν την αντίληψη
και τη συμπεριφορά του ακροατηρίου, παρέχοντας σε αυτόν την πληροφορία κατάλληλα
επεξεργασμένη. Η εξέλιξη αυτή έχει εμπεδωθεί από τους πιθανούς μελλοντικούς αντιπάλους
και πλέον η προσπάθεια εστιάζεται όχι στην καταστροφή αλλά στην προφύλαξη
του διαδικτύου στη διάρκεια μίας σύρραξης, για να είναι δυνατή η εκτέλεση προπαγάνδας
και αντιπροπαγάνδας από αμφότερους τους αντιπάλους.
Το διαδίκτυο ως ΜΔΨΕ σε αντίθεση με τα ΜΜΕ παρέχει τη δυνατότητα της άμεσης και αμφίδρομης επικοινωνίας. Το γεγονός της έλλειψης ελέγχου στο διαδίκτυο από κάποιον
Επίσημο φορέα, επιτρέπει στον οποιοδήποτε να εκθέσει τις απόψεις του ή να παρέχει
Πληροφορίες κατά την κρίση του διαμορφωμένες, χωρίς περιορισμούς.
Οι δυνατότητες που παρέχει η ψηφιακή τεχνολογία στην κατάλληλη διαμόρφωση
της παρεχόμενης πληροφορίας είναι απεριόριστες.
Η εκτέλεση αποτελεσματικών ΨΕ μέσω του διαδικτύου δεν απαιτεί οικονομική
ισχύ, δεδομένου ότι το κόστος συντήρησης ιστοσελίδων είναι μικρό και κατά
συνέπεια ίσως να πρόκειται για το μοναδικό ΜΔΨΕ όπου μπορεί να επικρατήσει
ο λιγότερος ισχυρός ανάμεσα σε πιθανούς αντιπάλους.