Πῶς θ᾽ ἀντιμετωπίσουμε τὴν κρίσι;
(Ὅσο καὶ ἂν κάποιοι δὲν θέλουν ἀκόμη νὰ τὸ δοῦν, ἡ ζωή μας δὲν εἶνε πλέον ὅπως πρὶν λίγα χρόνια. Τὰ πράγματαἔχουν στενέψει. Ἡ ἐπιβίωσι γίνεται δύσκολη. Τὸ φάσμα τῆς πείνας ἀπειλεῖ. Πῶς ἀπ᾽ τὴν εὐημερία φτάσαμε ἐδῶ;
Ριζικὴ αἰτία, ἀγαπητοί μου, ἀπ᾽ τὴν ὁποία προκαλεῖται καὶ γιγαντώνεται ἡ κρίσι –ὅσ οκι ἂν ὁ ὑπερήφανος ἄνθρωπος δὲν θέλῃ νὰ τ᾽ἀκούσῃ καὶ νομίζῃ ὅτι μὲ δικές του θεωρίες θὰ σώσῃ τὴν κατάστασι–, εἶνε ἡ ἁμαρτία· αὐτὴ εἶνε ἡ ἀλήθεια. Ἀφαιρέστε ἀπ᾽ τὴν καρδιὰ τὴν ἁμαρτία, καὶ κανείς δὲν θά ᾽νε πεινασμένος. Ἀλλὰ γιὰ νὰ μὴ φανῇ ὅτι μιλᾶμε γενικὰ καὶ ἀόριστα, κρατώντας τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ «σὰν λυχνάρι ποὺ φωτίζει σὲ τόπο σκοτεινό» (Β΄ Πέτρ.1,19) , θὰ ὑποδείξουμε πῶς τὸ μαῦρο ἄλογο τῆς Ἀποκαλύψεως (6,5-6) , ποὺ εἰκονίζει τὸν λιμό, τὴν πεῖνα , μπορεῖ νὰ σταματήσῃ νὰ καλπάζῃ καὶν᾽ ἀπομακρυνθῇ ἀπ᾽ τὴ ζωή μας.
Τὰ μέσα ποὺ ἀπομακρύνουν τὴ δυστυχία εἶνε·
1. Ἡ ἐργατικότης «Ἐργάζεσθε» ! εἶνε ἡ θεία ἐντολή, ὁ νόμος τῆς ζωῆς (βλ. Γέν. 2,15· 3,19) . Τὴν πεῖναδιώχνει ἡ ἐργατικότης. Ἀλλὰ ἡ ἐργατικότης, γιὰ νὰ φέρῃ τὰ ἀγαθά της ἀποτελέσματα, πρέπει νὰ συνοδεύεται καὶ ἀπὸ τὴν οἰκονομία.
2. Ἡ οἰκονομία Μεγάλες σπατάλες γίνονται παντοῦ. Πῶς τώρα οἱ σπάταλοι νὰ σταθοῦν;πῶς οἱ οἰκογένειές τους νὰ μὴ δυστυχήσουν,νὰ μὴν πεινάσουν; Γι᾽ αὐτὸ ἡ ἁγία Γραφὴ μαζὶ μὲ τὴν ἐργατικότητα κηρύττει καὶ τὴν οἰκονομία. Ὁ Κύριος μετὰ τὴν εὐλογία καὶ τὸ χορτασμὸ τῶν πεντακισχιλίων διέταξε νὰ συλλε-γοῦν ὅλα τὰ περισσεύματα τῶν ἄρτων, «ἵνα μή τι ἀπόλληται» , γιὰ νὰ μὴ χαθῇ τίποτα (Ἰω. 6,12) .Καὶ ἡ διαταγὴ αὐτὴ τοῦ Κυρίου ἔχει μεγάλη σημασία γιὰ ὅλους. Μᾶς προσφέρει ἕνα πολύτιμο κοινωνικὸ δίδαγμα· Παιδιά μου, μᾶς λέει,ἀπὸ τὰ ἀγαθὰ ποὺ τίθενται στὴ διάθεσί σας, χρησιμοποιῆστε ὅσα χρειάζονται γιὰ τὴ συντήρησί σας, καὶ τὸ ὑπόλοιπο δὲν θὰ τὸ πετάξετε, δὲν θὰ τὸ σπαταλήσετε · θὰ τὸ φυλάξετε γιὰτὶς ἀνάγκες τὶς δικές σας καὶ τῶν ἄλλων.Τὸ ὑπογραμμίζω· «γιὰ τὶς ἀνάγκες καὶ τῶν ἄλλων ». Γιατὶ ἂν φυλᾶμε τὰ περισσέματα τῶν ἀγαθῶν μόνο γιὰ τὶς δικές μας ἀνάγκες, τότεθὰ πέσουμε ἀπ᾽ τὸ ἕνα κακὸ στὸ ἄλλο, ἀπὸ τὴΣκύλλα στὴ Χάρυβδι, ἀπ᾽ τὴν ἀσωτία δηλαδὴ στὴ φιλαργυρία, στὴν ἀποταμίευσι γιὰ ἐξυπηρέτησι ἐγωιστικῶν καὶ μόνο σκοπῶν. Γι᾽ αὐτό, γιὰ νὰ φέρῃ τὰ ἀγαθὰ ἀποτελέσματά της ἡ οἰκονομία, πρέπει νὰ συνοδεύεται ἀ-παραιτήτως ἀπὸ μία ἄλλη ἀρετή, τὴν ἀγάπη.
3. Ἡ ἀγάπη. Δουλέψατε, καλλιεργήσατε τὴ γῆ, ἐκμεταλλευθήκατε τὶς πηγές, συγκεντρώσατε τὰ περισσέματα σὲ ἀποθῆκες, τεράστιες ἀποθῆκες τροφίμων; Τώρα τί θὰ κάνετε; Θὰμιμηθῆτε τὸν ἄφρονα ἐκεῖνο πλούσιο τῆς παραβολῆς καὶ θὰ κλείσετε τὶς ἀποθῆκες καὶ θὰ ὑπογράψετε συμβόλαιο μὲ …τὸ θάνατο καὶ θὰ πῆτε «Ψυχή (μου), ἔχεις πολλὰ ἀγαθὰ κείμενα εἰς ἔτη πολλά· ἀναπαύου, φάγε, πίε, εὐφραίνου» (Λουκ. 12,19) ; Ἢ θὰ μιμηθῆτε τὸν δίκαιο Ἰώβ, ποὺ τὰ περισσέματα τῶν ἀγαθῶν του τὰ διέθετεγιὰ νὰ θρέψῃ, νὰ ντύσῃ καὶ νὰ παρηγορήσῃτοὺς φτωχούς, καὶ ἔλεγε «Ὀφθαλμὸς ἤμην τυφλῶν, ποὺς δὲ χωλῶν, ἐγὼ ἤμην πατὴρ δυνάτων» ; (Ἰὼβ 29,15-16) . Ἐσεῖς τί θὰ διαλέξετε τώρα,τὴν πλεονεξία ἢ τὴν ἐλεημοσύνη ;Ἡ ἁγία Γραφὴ λέει ὅτι ἡ γῆ ἀνήκει στὸ Θεό (βλ. Ψαλμ. 23,1 Α΄ Κορ. 10,26,28) , καὶ τὸν ἄνθρωπο τὸν θεωρεῖ ὄχι ἰδιοκτήτη ἀλλὰ οἰκονόμο, σὰν διαχειριστὴ τῶν ἀγαθῶν , στὸν ὁποῖο ὁ Κύριος δίνει ἐντολὲς πῶς νὰ διαχειριστῇ τὰ ἀγαθὰ ἀλλὰ καὶ τὸν ἀπειλεῖ μὲ φρικτὲς τιμωρίες σὲ περίπτωσι ποὺ θὰ τὶς ἀθετήσῃ. Ὅπως ἕνας δημόσιος ταμίας, ποὺ μέσα στὸ χρηματοκιβώτιό του ἔχουν εἰσρεύσει χρήματα ἀπὸ διάφορες πηγές, δὲν μπορεῖ νὰ πῇ, Αὐτὰ εἶνε δικά μου καὶ τὰ κάνω ὅ,τι θέλω, ἔτσι καὶ ὁ ἄνθρωπος, ποὺ ἔρχονται στὰ χέρια του ὑλικὰ ἀγαθὰ ἀπὸ διάφορες πηγές,δὲν μπορεῖ νὰ πῇ, Αὐτὰ εἶνε ἀπολύτως δικάμου, θὰ τὰ χρησιμοποιήσω ὅπως θέλω. Δὲν μπορεῖ νὰ πῇ, Ἥλιε μόνο γιὰ μένα θ᾿ ἀνατέλλῃς, ποτάμια μόνο γιὰ μένα θὰ τρέχετε, ἄνεμοι μόνο γιὰ μένα θὰ πνέετε, δέντρα μόνο γιὰ μένα θὰ δίνετε καρπούς. Ὄχι. Φῶς – νερὸ – ἀέρας, τὰ τρία αὐτὰ βασικὰ ἀγαθά, εἶνε κοινά,ἀνήκουν ἐξ ἴσου σὲ ὅλους, καὶ ὁ βασιλιᾶς καὶὁ ἰδιώτης παίρνουν τὴ μερίδα ποὺ τοὺς ἀνα-λογεῖ χωρὶς καμμία διάκρισι. Ἀλλὰ καὶ τὰ ὑπόλοιπα ὑλικὰ ἀγαθά, ἐκεῖνα ποὺ ἐξαρτῶνται ἀπολύτως ἀπὸ τὰ τρία αὐτὰ βασικά, πρέπει νὰμὴν περιορίζωνται σὲ λίγα ἄτομα, ἀλλὰ μὲ τὸν όμο τῆς ἀλληλεγγύης καὶ τῆς ἀγάπης νὰ διαμοιράζωνται ἔτσι, ὥστε νὰ μὴν ὑπάρχῃ κανένας ποὺ νὰ στερῆται τὴν καθημερινὴ τροφή.
Στὸ σημεῖο αὐτὸ ἂς τὸ διακηρύξουμε· ἡ ἀρχικὴ μορφὴ τῆς ζωῆς, πρὶν ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, δὲν ἦταν νά ᾽νε ἡ γῆ χωρισμένη μὲ σύνορα καὶ γύρω ἀπ᾽ αὐτὰ νὰ φιλονικοῦν διαρκῶς οἱ γείτονες καὶ νὰ μαλώνουν· ὁ παράδεισος τῆς τρυφῆς ἦταν ἀνοιχτὸς γιὰ ὅλους, σὰν ἕνας βασι-λικὸς κῆπος ποὺ δέχεται κάθε ἐπισκέπτη.Ἀλλὰ μετὰ τὴν τραγικὴ ἐκείνη πτῶσι τὸ κακὸ εἰσώρμησε στὴ ζωή.
Τότε ἡ πλεονεκτικὴ τάσι κυριάρχησε καὶ ὁ ἄνθρωπος εἶπε· Κι αὐτὸ εἶνεδικό μου, καὶ τ᾽ ἄλλο δικό μου, κ᾽ ἐκεῖνα ἐκεῖ μακριὰ εἶνε δικά μου, καὶ ὅλα δικά μου. Ἀλλὰὁ λόγος αὐτός, «Αὐτὸ εἶνε δικό μου κι αὐτὸεἶνε δικό σου», αὐτὸ προκάλεσε καὶ προκαλεῖ τὰ μαλώματα, τὶς φιλονικίες, τοὺς πολέμους.Τὸ κοινωνικὸ πρόβλημα μποροῦσε νὰ λυθῇ μόνο μὲ τὴν ἀγάπη, ποὺ θὰ ἕνωνε ὅλους καὶθὰ ἐπανέφερε τὶς ὡραῖες ἐκεῖνες ἡμέρες τῆς ζωῆς τῶν πρωτοπλάστων στὴν Ἐδέμ , ἢ τὶς ἡμέρες ἐκεῖνες ποὺ ἔζησε ἡ πρώτη χριστιανικὴ κοινωνία , ὅπως τὴ ζωγραφίζει ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς στὶς Πράξεις τῶν ἀποστόλων (βλ. Πράξ. 4,32-35).
Ἀλλὰ πόσο μακριὰ βρίσκεται ἡ σημερινὴ ἀνθρωπότητα ἀπὸ τὸ ἰδεῶδες αὐτό! Ἡ ἐποχήμας εἶδε φρικτὲς εἰκόνες ἀσπλαχνίας . Εἶδε πρὶν τὸν τελευταῖο πόλεμο πλούσιες χῶρες νὰ μὴ διανέμουν τ᾽ ἀγαθὰ ποὺ τοὺς περίσσευανσὲ πεινασμένους λαούς, ἀλλὰ νὰ παραδίδουν στὴ φωτιὰ τεράστιες ἀποθῆκες σιτάρι καὶ ἄλλαπροϊόντα· εἶδε νὰ χύνουν στὴ θάλασσα ποτάμια ἀπὸ γάλα, μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ μὴν πέσῃ ἡ τιμή τους στὶς ἀγορὲς καὶ φτωχύνουν αὐτοί·εἶδε πλουσίους νὰ ζοῦν μέσα σὲ ἀφάνταστη χλιδὴ καὶ πολυτέλεια… Κ᾽ ἔπειτα ἀποροῦμ επῶς ξεσποῦν ἐπαναστάσεις καὶ πόλεμοι…
4. Ἡ προσευχή . Εἶνε ἰσχυρὸ ὅπλο κατὰ τῆςκρίσεως. Ἀλλὰ τί ἀνακατεύετε τὴν προσευχὴ σὲ ἕνα θέμα καθαρὰ πρακτικό, ὅπως εἶνε ἡ διατροφὴ τοῦ λαοῦ; θὰ ποῦν οἱ κοινωνιολόγοι καὶ οἰκονομολόγοι. Στοὺς κυρίους αὐτοὺς λέμε·Ὁρίστε, κύριοι· τὰ χωράφια σκάφτηκαν μὲ τρακτέρ, τὸ χῶμα πλουτίστηκε μὲ λιπάσματα, βρέθηκε ἐκλεκτὸς σπόρος, σπάρθηκε σωστὰ ἀπὸ γεωπόνο. Καί, εὐχαριστημένοι ἀπὸ τὴν ἐπιστημονικὴ καλλιέργεια, ἑτοιμάζεστε γιὰ πλούσια σοδειά. Ἀλλ᾽ ἐὰν ὁ οὐρανὸς δὲν βρέξῃ, ἢ ἂν ὁ καιρὸς δὲν εἶνε κατάλληλος γιὰ βλάστησι καὶ ὡρίμασι, ἢ ἂν σύννεφα ἀκρίδες πέσουν στὴν πεδιάδα, ἢ χαλάζι σὰν καρύδι τσακίσῃ καὶ ῥίξῃ κάτω τὰ σπαρτά, σᾶς ἐρωτῶ, τί θὰ κάνετε; Μπορεῖτε ν᾿ ἀποτρέψετε τὴ συμφορά; Ἢ μήπως νομίζετε ὅτι τὰ στοιχεῖα τῆς φύσεως εἶνε ἀδέσποτα; δὲν ὑπάρχει ὁ Νοῦς ποὺ τὰ κυβερνᾷ; Ἂς τὸ πιστέψουμε, ἂς τὸ καταλάβουμε· κάθε προσπάθεια ἔχει ἀνάγκη τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ .
Ἀγαπητοί μου! Τὸ πρόβλημα τῆς συντηρή-σεώς μας θὰ ἦταν εὔκολο νὰ λυθῇ. Ἀλλά, ὅπως εἴδαμε, ἡ κακία τοῦ ἀνθρώπου τὸ ἔμπλεξε τόσο ὥστε κατήντησε ἕνα ἀπὸ τὰ δυσκολώτερα προβλήματα· οἱ ἄνθρωποι διαιρέθηκαν γιὰ τὴ διανομὴ καὶ τὴν ἀπόλαυσι τῶν ἀγαθῶν.Καὶ ὁρίστε· ἡ γῆ, ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ θρέψῃ τριπλάσιο πληθυσμὸ ἀπὸ τὸ σημερινό, κυλιέται στὸ αἷμα, καὶ λαοὶ πεινοῦν καὶ δυστυχοῦν καὶ ἀναζητοῦν λύσι. Κ᾽ ἔρχονται τώρα οἱ διά-φοροι αὐτοχειροτόνητοι σωτῆρες· καθένας τους κρατάει μιὰ πρόχειρη συνταγή, καὶ λένεσὲ πεινασμένους καὶ κουρασμένους λαούς·
Ἐμεῖς ἔχουμε βρῆ τὴ λύσι· ἐλᾶτε σ᾽ ἐμᾶς· κοντά μας θά ᾽χετε πλούσιο τὸ ψωμί σας…Καὶ οἱ λαοί; Παρασυρόμενοι ἀπὸ τὰ συνθήματα τρέχουν πίσω ἀπὸ τέτοιους ἀρχηγούς.Μὰ δὲν ἀργοῦν ν᾿ ἀντιληφθοῦν, ὅτι ἀπατήθηκαν. Νά πάλι μπροστά τους τὸ «μαῦρο ἄλογο» .
Ἄπιστοι καὶ ἄθεοι ἀρχηγοί , γιατί ἀπατᾶτε τὸν κόσμο; Γιατί δὲν τοὺς δείχνετε τὴ μόνη ὁδό; Ἐσεῖς δὲν θὰ δώσετε ποτέ τὸ ψωμὶ ποὺ θὰ τοὺς χορτάσῃ! φώναζε προφητικὰ ὁ Ντοστογιέφσκυ. Θὰ ἔρθῃ ἡ
ὥρα ποὺ οἱ ἄνθρωποι, πιεσμένοι ἀπ᾽ τὴ διπλῆ πεῖνα, σώματος καὶ ψυχῆς, ἀη- διασμένοι καὶ ἀγανακτισμένοι ἀπὸ ψεύτικες ὑποσχέσεις, θὰ ἔρθουν σ᾽ ἐκεῖνον ποὺ εἶνε ὁ ἀληθινὸς «ἄρτος» τοῦ κόσμου (πρβλ. Ἰω. 6,35,41,48,51) , στὸ Χριστό· καὶ ἐφαρμόζοντας τὴ διδασκαλία του, τὰ ἁπλᾶ ἀλλὰ σοφὰ καὶ παντοδύναμα λόγια του,θὰ βροῦν τὴν εἰρήνη καὶ εὐημερία, καὶ θὰ ἐκ-πληρωθῇ ἔτσι ἡ προφητεία τοῦ Ἰεζεκιὴλ ποὺ λέει· «Ἀναστήσω αὐ τοῖς φυτὸν εἰρήνης, καὶ οὐκέτι ἔσονται ἀπολλύμενοι λιμῷ ἐπὶ τῆς γῆς» ,δηλαδή· Θὰ τοὺς χαρίσω εἰρηνικὴ περίοδο νὰ καρποφορῇ ἡ φυτεία τους, καὶ δὲν θὰ πεθαίνουν πιὰ πάνω στὴ γῆ ἀπὸ τὴν πεῖνα (Ἰεζ. 34,29)· ἀμήν.
(ἀπὸ τὰ βιβλία Τὰ τέσσαρα χρώματα, Τὸ μαῦρον , Ἀθῆναι 1955-56, σσ. 166-182 μτγλ. καὶ Προφητικοὶ λόγοι ἀφυπνίσεως γιὰ τὴν ἀνόρθωση τῆς Ἐκκλησίας καὶ Κοινωνίας–Τὰ μέσα ἀντιμετωπίσεως τοῦ λιμοῦ , ἐκδ. «Ὀρθόδ. Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 2013, σσ. 69-81) -Όλα τα βιβλία του π. Αυγουστίνου κυκλοφορούν απο τις εκδόσεις ΣΤΑΥΡΟΣ.