Η πτώση της Κωνσταντινουπόλεως την 29η Μαΐου του 1453 ήταν το αποκορύφωμα της φθίνουσας δόξας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, του λεγομένου Βυζαντίου. Γύρω από τα αίτια της πτώσης αυτής εγράφησαν πολλά, τα οποία παρουσιάζουν την κατάσταση στην οποία βρισκόταν τότε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία-Βυζάντιο, αφού είχε χαθή όλη η Μικρά Ασία, η Ανατολική Θράκη και είχε μείνει μόνον η Κωνσταντινούπολη και τα περίχωρά της. Οι κατά καιρούς εχθροί είχαν προξενήσει μεγάλη ζημία, με αποκορύφωμα και τελειωτικό κτύπημα την κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως από τους Φράγκους, κατά την Δ Σταυροφορία την 13η Απριλίου του έτους 1204. Η μετά από λίγα χρόνια (1261) ανακατάληψή της και ελευθέρωσή της δεν προσέφερε ουσιαστικά πράγματα, διότι ήδη η Πόλη είχε καταστραφή και λεηλατηθή ολοσχερώς.Πέρα από τα πολιτικά και κοινωνικά αίτια που συνετέλεσαν στην πτώση της Κωνσταντινουπόλεως πρέπει να σημειωθούν ιδιαιτέρως τα πνευματικά αίτια στα οποία συνήθως δεν δίνουμε μεγάλη σημασία.
Έλεγε τη γνωστή ρήση: «καλύτερα τούρκικο φέσι παρά φράγκικη τιάρα»!
Όμως, στις 12 Δεκεμβρίου του 1452, μόλις πέντε μήνες πριν την άλωση και δεκατρία έτη μετά την υπογραφή του προδοτικού ενωτικού όρου της Συνόδου τηςΦερράρας-Φλωρεντίας, στο Ναό της Αγίας Σοφίας έγινε συλλείτουργο Ορθοδόξων και Παπικών στο οποίο μνημονεύτηκε ο Πάπας και ο λατινόφρονας Πατριάρχης Γρηγόριος!
Το ανίερο αυτό συλλείτουργο έγινε για να επικυρώσει, ουσιαστικά, την «Ένωση».Προτίμησαν οι πρόγονοί μας τη συμμαχία του παναιρετικού παπισμού από τη συμμαχία του Θεού, γι’ αυτό και η «Πόλις εάλω». Ο γνωστός «Θρήνος της Πόλης» λέει: «Πάψετε το Χερουβικό κι ας χαμηλώσουν τ΄άγια, γιατί είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει.»
«Τριακόσιους χρόνους μετά την Ανάστασιν του Χριστού μας έστειλεν ο Θεός τον άγιον Κωνσταντίνον και εστερέωσε βασίλειον χριστιανικόν και το είχαν χριστιανοί το βασίλειον 1150 χρόνους. Ύστερα το εσήκωσεν ο Θεός το βασίλειον από τους Χριστιανούς και ήφερε τον Τούρκο μέσα από την Ανατολήν και του το έδωκε διά εδικόν μας καλόν… Και τι; Αξιος ήτον ο Τούρκος να έχη βασίλειον; Αλλά ο Θεός του το έδωκε διά το καλόν μας. Και διατί δεν ήφερεν ο Θεός άλλον βασιλέα, οπού ήτον τόσα ρηγάτα εδώ κοντά να τους το δώση, μόνον ήφερε τον Τούρκον μέσαθε από την Κόκκινην Μηλιά και του το εχάρισε; Διατί ήξευρεν ο Θεόςπως τα άλλα ρηγάτα μας βλάπτουν εις την Πίστιν, και ο Τούρκος δεν μας βλάπτει, άσπρα δώσ’ τον και καβαλλίκευσέ τον από το κεφάλι. Και διά να μην κολασθούμεν το έδωκε του Τούρκου και τον έχει ο Θεός τον Τούρκον ωσάν σκύλλον να μας φυλάη».
(Ιωάννου Μενούνου, Κοσμάς Αιτωλού Διδαχές, εκδ. Τήνος, Αθήνα 1999, Διδαχή ΕΆ,
σελ. 269-270 ).
Αυτός ο λόγος θα πρέπει να μας συγκλονίσει και να μας αφυπνίσει: Ο Θεός προτίμησε να πέσει ο ελληνισμός στα χέρια ενός τυραννικού δυνάστη που σκότωνε, βίαζε, έκλεβε, βασάνιζε και ατίμαζε τους χριστιανούς, γιατί είδε με την παντογνωσία του ότι αν έμενε ελεύθερος θα πάθαινε κάτι απείρωςχειρότερο: Θα έχανε την ορθή Πίστη του και θα εκλατινιζόταν! Προτίμησε ο Θεός η βαριά σκλαβιά των τεσσάρων αιώνων από την εξωτερική «ελευθερία» που θα ήταν, όμως, πνευματική δουλεία! (τι γαρ ωφεληθήσεται άνθρωπος εάν τον κόσμον όλον κερδήση, την δε ψυχήν αυτού ζημιωθή, ή τι δώσει άνθρωπος αντάλλαγμα της ψυχής αυτού; Ματθ. 16:26) Ως εκ τούτου, κατά τον Αγιο, η Τουρκική σκλαβιά ήταν ευλογία Θεού και ο Τούρκος ένα «τσο-μπανόσκυλο» που μας φύλαξε από τον Πάπα!