Κωνσταντίνος Χολέβας- Πολιτικός Επιστήμων
και αμέτρητες καταστροφές κοιμητηρίων, ναών, οικιών και καταστημάτων. Ο αφηνιασμένος τουρκικός όχλος χρησιμοποιήθηκε από τις ειδικές υπηρεσίες ανορθοδόξου πολέμου του Τουρκικού Στρατού για να τρομοκρατήσει την πολυπληθή τότε ελληνορθόδοξη κοινότητα και να την οδηγήσει, όπως και έγινε, στον σταδιακό ξεριζωμό. Τα Σεπτεμβριανά, όπως έχουν πλέον καταγραφεί, ήταν το αποτέλεσμα μακροχρονίου σχεδιασμού, τον οποίον τηρεί με ακρίβεια το τουρκικό κράτος στα εθνικά θέματα, παρά την εναλλαγή κυβερνήσεων.
Από το 1914, όταν άρχισε η γενοκτονία των Μικρασιατών – 5 χρόνια πριν αποβιβασθεί ο Ελληνικός Στρατός – με αποκορύφωμα την γενοκτονία των Ποντίων Ελλήνων (1919-1922), μέχρι και σήμερα η πολιτική του τουρκικού κινείται σε δύο σταθερούς άξονες: α) Τη δημιουργία ομοιογενούς εθνικού κράτους με την εξόντωση ή εκδίωξη των Χριστιανικών μειονοτήτων. Β) Την επέκταση της στρατιωτικής, οικονομικής και πολιτικής επιρροής της Τουρκίας προς όλες τις κατευθύνσεις και κυρίως προς τον εδαφικό χώρο του Ελληνισμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο το 1974.
Στην επίτευξη των τουρκικών στόχων έχει βοηθήσει δυστυχώς η αφέλεια και η ιστορική αμνησία που επιδεικνύει μερικές φορές η ελληνική πλευρά Κάθε υποχώρησή μας δεν εκλαμβάνεται από την Άγκυρα ως φιλική σχέση μεταξύ γειτόνων, αλά ως ένδειξη αδυναμίας. Θυμίζω τα ιστορικά γεγονότα: Κατά την περίοδο 1928-1932 ο Ελ. Βενιζέλος καλλιέργησε την ελληνοτουρκική φιλία με τον Κεμάλ Ατατούρκ. Η ανταμοιβή μας ήταν το «βαρλίκ βεργκισί». Δηλαδή κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου οι πολυάριθμοι Έλληνες (Ρωμηοί) της Πόλης φορολογήθηκαν υπέρογκα και άδικα. Όποιος δεν μπορούσε να πληρώσει αποστελλόταν σε κάτεργα για καταναγκαστικά έργα και πολλοί πέθαναν από τις κακουχίες. Το 1952 η Ελλάς σε ένδειξη φιλίας προς τους γείτονες επέτρεψε τη λειτουργία τουρκόφωνου Γυμνασίου στη Θράκη με το όνομα του Τούρκου Προέδρου της Δημοκρατίας Τζελάλ Μπαγιάρ και ανάγκασε -κακώς- όλους τους Μουσουλμάνους της Θράκης να μαθαίνουν τουρκικά. Η ανταμοιβή μας ήταν τα Σεπτεμβριανά του 1955.
Κάτι που πρέπει να προσέχουμε πάντα είναι η συνήθης τουρκική τακτική της «προβοκάτσιας», δηλαδή των σκηνοθετημένων επεισοδίων. Τον Σεπτέμβριο του 1955 όλα άρχισαν όταν εξερράγη μία βόμβα στον αυλόγυρο του Τουρκικού Προξενείου στη Θεσσαλονίκη, που χαρακτηρίζεται σαν το σπίτι όπου γεννήθηκε ο Κεμάλ Ατατούρκ. Το κλίμα στις σχέσεις των δύο χωρών ήταν φορτισμένο λόγω του ενωτικού-απελευθερωτικού αγώνα των Ελληνοκυπρίων κατά των Βρετανών από την 1.4.1955. Σε ελάχιστες ώρες οι εφημερίδες στην Κωνσταντινούπολη κυκλοφόρησαν με πηχιαίους τίτλους, άρα κάποιο κέντρο τους είχε ειδοποιήσει πριν από την έκρηξη. Ο όχλος εφοδιάσθηκε με ομοιόμορφους λοστούς, άρα υπήρχε συντονισμός πίσω από τη μαζική καταστροφή ελληνικών περιουσιών. Όπως απεδείχθη τη βόμβα την είχε βάλει σκοπίμως ένας υπάλληλος του Τουρκικού Προξενείου, ο οποίος μετά από λίγα χρόνια ανταμείφθηκε με θέση Νομάρχη και με άλλα αξιώματα στην Τουρκία! Θυμίζω ότι η μέθοδος της σκηνοθεσίας επαναλήφθηκε και τον Ιανουάριο του 1996, όταν η δήθεν τυχαία προσάραξη ενός τουρκικού φορτηγού πλοίου οδήγησε στην κρίση των Ιμίων.
Αξίζει να διδασκόμαστε από τις συνήθεις μεθόδους της τουρκικής πολιτικής για να μην ξαναβρεθούμε προ απροόπτου. Το 1955 η κυβέρνηση του Αντνάν Μεντερές, με δηλώσεις του Υπουργού Εξωτερικών Ζορλού και άλλων υπευθύνων, έκανε δημοσίως γνωστή τη σύνδεση του Κυπριακού με τα θέματα του Αιγαίου και της Θράκης. Σήμερα ο Τούρκος ΥΠΕΞ Αχμέτ Νταβούτογλου κάνει γνωστή μέσω των βιβλίων του την επιθυμία της Άγκυρας να μεταφέρει το «πείραμα» Κύπρου στη Δυτική Θράκη. Δεν κινδυνολογώ, αλλά όπως έλεγε ο αείμνηστος τουρκολόγος Νεοκλής Σαρρής: Η Τουρκία πάντα προαναγγέλλει τα σχέδιά της.
Εκείνον τον Σεπτέμβριο στην Πόλη… (μια συγκλονιστική ιστορία- και για μεγάλα παιδιά)
(για να θυμόμαστε και να μαθαίνουμε και στα παιδιά μας αυτά που θέλουν να μας κάνουν να ξεχάσουμε…)
Ὁ πατέρας εἶχε φύγει ἀπό τό πρωί γιά τήν Πρίγκιπο καί τά δύο κορίτσια κάνοντας τίς βραδινές ἑτοιμασίες συζητοῦσαν χαμηλόφωνα. Δέν ἤθελαν νά ἀργήσει ἀπόψε νά ἔρθει ὁπατέρας.
Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι ἀπό τό ἀπόγευμα ἀκούγονταν ἄσχημες φῆμες στή ρωμαίικη συνοικία. Κάτι γιά ἕνα ἐπεισόδιο στήν Ἑλλάδα, κάτι γιά τίς ἐξεγέρσεις στή μακρινή Κύπρο, δέν ἤξεραν καί καλά. Γι’ αὐτό καί περίμεναν τόν πατέρα. Κάτι θά ἤξερε ἐκεῖνος νά τούς πεῖ.
Τό ρολόι χτύπησε ἐννιά. Ξαφνικά, μέσα στήν ἡσυχία ἀκούστηκε ἕνα τρομερό βουητό, ἕνας θόρυβος πού ὁλοένα μεγάλωνε.
— Θάνατος στούς γκιαούρηδες!
— Σπάστε, γκρεμίστε, εἶναι γκιαούρης!
Τά δύο κορίτσια ἔτρεξαν τρομαγμένα στό παράθυρο.
— Παναγιά μου! Φώναξε ἡ μεγάλη.
Ἑκατοντάδες Τοῦρκοι, κρατώντας λο- στούς, πέτρες καί βενζίνη εἶχαν ξεχυθεῖ καί ἔκαιγαν καί ἔσπαγαν τά πάντα. Ἔσπαγαν καί χειροκροτοῦσαν.
Θεέ μου… ποῦ βρέθηκαν ὅλοι αὐτοί;
— Τρέξε! Φώναξε ἡ μιά τους καί ἁρπάζοντας τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας ὅρμησε ἔξω ἀπό τό δωμάτιο. Ἤδη ἀκούγονταν δυνατά χτυπήματα στήν πόρτα. Σίγουρα θά τήν ἔσπαγαν.
— Παναγιά μου βόηθα!… γρήγορα στήν ἀποθήκη τῆς αὐλῆς!
Μπῆκαν μέσα καί ἔκλεισαν γερά ἀπό πίσω τους τήν πόρτα.
-Θεέ μου… Κάνε νάμήν τό σκεφτοῦν… Ἄγριες φωνές χαρᾶς ἀκούστηκαν. Τά εἶχαν καταφέρει. Εἶχαν μπεῖ στό σπίτι. Ἡ μικρή θέλησε νά βγεῖ, νά δεῖτί κάνουν.
— Κάτσε κάτω σοῦ λέω. Θές νά μᾶς βροῦν; ψιθύρισε συγχυσμένη ἡ μεγάλη.
Θυμωμένοι ἀκούγονταν τώραοἱ Τοῦρκοι. Δέν εἶχαν βρεῖ κανέναν μέσα. Καί σάν νά
ἔπρεπε κάπου νά βγάλουν τή μανία τους κατέστρεφαν ὅ,τι ἔβρισκαν μπροστά τους.
Στήν αὐλή ἔφτανε ὁ θόρυβος ἀπό σπασμένα γυαλιά καί χτυπήματα στούς τοίχους.
Ἡ μικρή ἔκλαιγε πιά μέ λυγμούς. Καί ἄν ἔφτανε τώρα ὁ πατέρας; Τί θά τοῦ ἔκαναν;
Γιατί ἡ μητέρα νά μήν εἶναι ἀνάμεσά τους νά τίς σώσει; Τήν εἶχαν χάσειτόσο νωρίς…
Σιγά σιγά ἄρχισε νά ξεμακραίνει ὁ θόρυβος. Σάν νά ἡσύχαζε ἡ γειτονιά. Αὐτές
ὅμως δέν ἀποφάσιζαν νά βγοῦν. Τό εἶχαν πάρει ἀπόφαση. Ἐκεῖ θά περνοῦσαν τό
βράδυ τους.
Ὁ πατέρας ἦρθε τήν ἄλλη μέρα. Τίς βρῆκε νά κοιμοῦνται στήν ἀποθήκη, ἔχοντας στήν ἀγκαλιά τους τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας. Τίς ξύπνησε. Ἔπρεπε νά πᾶνε στό ἑλληνικό Προξενεῖο. Εἶχε πάρει αὐτό τό βράδυ τήν ἀπόφασή του. Θά ἔφευγαν γιά τήν Ἑλλάδα.
Βγαίνοντας ἀπό τό σπίτι ἀντίκρυσαν κάτι πού ξεπερνοῦσε κάθε φαντασία. Σπίτια,
μαγαζιά, περιουσίες, ὅλα κατεστραμμένα. Σφίχτηκε ἡ καρδιά τῶν κοριτσιῶν. Δέ μίλησαν.
Στό Προξενεῖο ὑπῆρχε ἀρκετός κόσμος. Ἦταν πολλοί οἱ Ἕλληνες πού εἶχαν ἔρθει ἐκεῖ γιά τόν ἴδιο λόγο. Ἐκεῖ μπόρεσαν ἐπιτέλους νά μάθουν τί εἶχε γίνει. Τήν προηγούμενη μέρα- διαδιδότανε- κάποιος ἄγνωστος εἶχε βάλει ἐκρηκτικό μηχανισμό στό σπίτι τοῦ Κεμάλ Ἀτατούρκ στή Θεσσαλονίκη. Ἀμέσως εἶχαν κυκλοφορήσει στήν Πόλη ἐφημερίδες μέ φωτογραφίες τοῦ καμένου σπιτιοῦ. Στό μεταξύ, Τοῦρκοι πού εἶχαν ἔρθει ἀπό τά βάθη τῆς Τουρκίας τίς προηγούμενες μέρες, εἶχαν σημαδέψει τά σπίτια καί τά καταστήματα τῶν Ἑλλήνων. Ὅταν ἔφτασε τό νέο τοῦ ἐμπρησμοῦ, βγῆκαν στούς δρόμους καί ἐκδικήθηκαν καταστρέφοντας ὅλες τίς ἑλληνικές περιουσίες.
….……………………………………
Σήμερα τά δύο κορίτσια, πού ἔχουν πιά μεγαλώσει, ζοῦν στήν Ἑλλάδα. Δέν ἐπέστρεψαν ποτέ στήν Πόλη. Ὄχι τόσο γιατί δέν μπόρεσαν, ὅσο γιατί ἡ ἀνάμνηση τῶν ἐπεισοδίων ἐκείνης τῆς νύχτας τίς κρατοῦσε μακριά.
Λίγα χρόνια ἀργότερα οἱ ἔρευνες εἶχαν δείξει τήν ἀλήθεια. Ἡ ἐνέργεια αὐτή σχεδιαζόταν πολύ νωρίτερα ἀπό ἐκείνη τή νύχτα, μέ τή βοήθεια ξένων δυνάμεων. Τόν ἐκρηκτικό μηχανισμό στήΘεσσαλονίκη τόν εἶχε τοποθετήσει κάποιος νεαρός Τοῦρκος, ὕστερα ἀπό ἐντολή τῆς τουρκικῆς κυβέρνησης. Ἀπό τήν ἔκρηξη εἶχαν προκληθεῖ ἐλάχιστες ζημιές, ὅμως στήν Πόλη κυκλοφόρησαν ἀμέσως παραποιημένες φωτογραφίες τοῦ σπιτιοῦ πού τό ἔδειχναν κατεστραμμένο καί ἄρχισαν οἱ προσχεδιασμένες καταστροφές.
Ἡ ἑλληνική συνοικία, μετά ἀπό ἐκείνη τή νύχτα καί ἀπό κάποια μέτρα τῆς τουρκικῆς κυβέρνησης πού ἀκολούθησαν, εἶχε σχεδόν ἀδειάσει. Οἱ περιουσίες τῶν Ἑλλήνων εἶχαν καταστραφεῖ. Οἱ δύο ἀδελφές, πού κοριτσάκια τότε εἶχαν φύγει ἀπό τήν Πόλη, συναντιοῦνται πιά καί μιλᾶνε γιά ἐκεῖνα τά ἀξέχαστα χρόνια πού ζοῦσαν στήν Πόλη τῶν ὀνείρων, τήν Πόλη πού ἔχασε πιά τήν αἴγλη της, μετά τή φυγή τῆςψυχῆς της, τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ.
Πετρωνία από το Περιοδικό Προς τη Νίκη, Σεπτέμβριος 2013 313
*Βασισμένο σέ μαρτυρία Κωνσταντινουπολίτισσας.
.
Επιμέλεια Alexia-momyof6