Πολλά χρόνια τώρα «μαδάμε μαργαρίτες» αν θα γίνει και πότε αμερικανοϊσραηλινή στρατιωτική επέμβαση στο Ιράν. Και προσπαθούμε να καταλάβουμε, αν θα επικρατήσει η αμερικανική πολιτική της «πορτοκαλί επανάστασης» και των «εξεγερμένων» ή η σκληρή πολιτική του Ισραήλ της άμεσης εκκαθάρισης λογαριασμών με τα όπλα. Είναι έτσι, όμως;
Ποια είναι τα δεδομένα. Η εκ νέου επιβολή εμπάργκο στις οικονομικές συναλλαγές του Ιράν με τη διεθνή κοινότητα, αναμφίβολα εξυπηρετεί τις αμερικανικές εταιρίες πετρελαίου. Όπως συμβαίνει κάθε φορά που επιβάλλεται εμπάργκο (όπως και στην περίπτωση της επιβολής εις βάρος των Σκοπίων από την Ελλάδα) οι οικονομικά ισχυροί εύκολα το παραβιάζουν και αισχροκερδούν. Προ ετών, οι πετρελαϊκές εταιρίες αγόραζαν -υποτίθεται κρυφά- το απαγορευμένο για εξαγωγή ιρανικό πετρέλαιο έναντι 11 δολ. το βαρέλι και το πωλούσαν 90 δολ. περίπου.
Δεύτερον, κάθε ταραχή που συμβαίνει σε παραγωγό χώρα πετρελαίου οι τιμές του ανεβαίνουν. Στην πιθανή περίπτωση που κλείσουν οι Ιρανοί τα στενά του Ορμούζ, η τιμή του θα εκτοξευτεί στα ύψη. Ανυπολόγιστα κέρδη στις εταιρίες και στις χώρες με κρατική διαχείριση του πετρελαίου. Άρα, είτε αυθεντικές είτε ελεγχόμενες έκρυθμες καταστάσεις, γεμίζουν τα ταμεία των ισχυρών της γης.
Τρίτον, η αύξηση της τιμής πώλησης του πετρελαίου, επιτρέπει αφενός την εξαγωγή του από περιοχές με μεγάλα έξοδα εξόρυξης, και αφετέρου δίνει το πρόσχημα για εκμετάλλευση άλλων πηγών ενέργειας, που το υψηλό κόστος παραγωγής δεν τις καθιστούσε ελκυστικές («πράσινη ανάπτυξη», σχιστόλιθος κ.ά.). Στην πρώτη περίπτωση ανήκουν τα πετρέλαια της Ελλάδας, για τα οποία γνωρίζαμε εδώ και δεκαετίες ότι για να τα εκμεταλλευθούν πρέπει η τιμή πώλησης να υπερβαίνει τα 65 δολ. Αυτό συνέβη ήδη, και τα «ανακάλυψαν».
Στη δεύτερη περίπτωση, ανήκουν οι σχιστόλιθοι στο έδαφος των Ηνωμένων Πολιτειών. Αλιεύσαμε από άρθρα του έγκυρου διεθνούς τύπου ενδιαφέροντα στοιχεία. Το πολλών δισεκατομμυρίων πρόγραμμα εξόρυξης «δύσκολων» υδρογονανθράκων που ισχύει στις ΗΠΑ, μπορεί να πραγματοποιηθεί αποκλειστικά υπό τον όρο υψηλών τιμών πετρελαίου.
Οι εμπειρογνώμονες ήταν πεπεισμένοι ότι η κατάσταση δεν θα φτάσει μέχρι το πετρελαϊκό εμπάργκο κατά του Ιράν. Η Ε.Ε., η Ιαπωνία και άλλες χώρες που εισάγουν το ιρανικό πετρέλαιο, θα είναι αναγκασμένες να βρουν άλλους προμηθευτές. Και όμως, το αποφασίζουν. Αλλά η πιο σοβαρή απειλή είναι οι απαντητικές ενέργειες της Τεχεράνης. Οι αρχές του Ιράν δήλωσαν ότι σε περίπτωση που η πίεση στη χώρα αυξηθεί, ο πορθμός του Ορμούζ θα κλείσει.
Αυτό το μέτρο σημαίνει παράλυση της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου γιατί ακριβώς μέσω αυτού του πορθμού πραγματοποιείται πάνω από το 45% όλων των θαλάσσιων μεταφορών. Οι παγκόσμιες τιμές «μαύρου χρυσού» αυξάνονται κατά δύο φορές. Και αυτή η αύξηση συμφέρει περισσότερο στις εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Κατά τις τελευταίες δεκαετίες αναπτύσσεται πολύ δυναμικά η εξόρυξη αερίου σχιστόλιθου και τώρα άρχισαν την εξόρυξη πετρελαίου σχιστόλιθου. Στις ΗΠΑ αυτό είναι σχεδόν σχέδιο εθνικής σημασίας γιατί προβλέπει τη δημιουργία ενός εκατομμυρίου εργατικών θέσεων. Χρειάζεται συνεχής γεώτρηση πετρελαιοπηγών για αυτή την εξόρυξη, γιατί κανονικά εξαντλούνται σε ένα χρόνο.
Το πετρέλαιο όμως πρέπει να κοστίζει όχι παραπάνω από 100 δολάρια το βαρέλι για να είναι κερδοφόρο το σχέδιο. Οι ΗΠΑ χρειάζονται το Ιράν για να κλείσει τον πορθμό του Ορμούζ μέσω του οποίου περνάει το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο από τη Μέση Ανατολή. Τότε θα δημιουργηθεί μεγάλο έλλειμμα και οι υψηλές τιμές θα καταστήσουν κερδοφόρα την εκμετάλλευση του σχιστόλιθου.
Οι εμπειρογνώμονες σημειώνουν ότι υπάρχει και άλλη άποψη της «ιστορίας του σχιστόλιθου». Οι περιβαλλοντολόγοι των ΗΠΑ προειδοποιούν για τις καταστροφικές επιπτώσεις σε περίπτωση μαζικής αξιοποίησης των κοιτασμάτων σχιστόλιθου. Η εξόρυξη του αερίου σχιστόλιθου μπορεί να προκαλεί σεισμούς. Υπάρχει όμως και το πρόβλημα της ρύπανσης των υπόγειων οριζόντων.
Στη Νέα Υόρκη και στο Τέξας η εξόρυξη υδρογονανθράκων σχιστόλιθου απαγορεύτηκε. Στα σπίτια κοντά στα κοιτάσματα, από τη βρύση μαζί με το νερό έβγαινε αέριο. Αν όμως οι τιμές του πετρελαίου αυξηθούν απότομα, κανείς δεν θα ακούει τους περιβαλλοντολόγους και τους πολίτες. Οι ΗΠΑ σε συνθήκες μείωσης των ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης δεν μπορούν να επιτρέπουν στον εαυτό τους να εξαρτούνται από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής και τις ενέργειες του Ιράν.
Ο Μακεδών