Η προσκύνηση των Μάγων στον νεογέννητο Χριστό
Μιχάλης Μαυροφοράκης και Αγάπιος Ματσαγκούρας
Το θέμα της παρούσας μελέτης είναι η προσκύνηση των Μάγων προς το Χριστό. Είναι ένα ζήτημα που μαζί με όλα τα άλλα κηρύττεται μέσα στα Ευαγγέλια και παράλληλα, δυστυχώς, υπάρχουν ορισμένοι κατ’ όνομα χριστιανοί, οι οποίοι αλλοιώνουν το περιεχόμενο αυτής της ιστορίας, προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να αλλοιώσουν και ολόκληρο το μήνυμα αυτής της πολύ μεγάλης εορτής της χριστιανοσύνης, της εορτής της κατά σάρκα γεννήσεως του Χριστού.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν κατ’ αρχήν διαβάζοντας το περιστατικό αυτό από το Ευαγγέλιο του Αποστόλου Ματθαίου και συγκεκριμένα από τον πρώτο στίχο του δευτέρου κεφαλαίου. Ο ευαγγελιστής λοιπόν λέγει τα εξής:
«Του δε Ιησού γεννηθέντος εν Βηθλεέμ της Ιουδαίας εν ημέραις Ηρώδου του βασιλέως, ιδού μάγοι από ανατολών παρεγένοντο εις Ιεροσόλυμα λέγοντες· πού εστιν ο τεχθείς βασιλεύς των Ιουδαίων; είδομεν γαρ αυτού τον αστέρα εν τη ανατολή και ήλθομεν προσκυνήσαι αυτώ. Ακούσας δε Ηρώδης ο βασιλεύς εταράχθη και πάσα Ιεροσόλυμα μετ’ αυτού, και συναγαγών πάντας τους αρχιερείς και γραμματείς του λαού επυνθάνετο παρ’ αυτών που ο Χριστός γεννάται. Οι δε είπον αυτώ· εν Βηθλεέμ της Ιουδαίας· ούτω γαρ γέγραπται δια του προφήτου· Και συ Βηθλεέμ, γη Ιούδα, ουδαμώς ελαχίστη ει εν τοις ηγεμόσιν Ιούδα· εκ σου γαρ εξελεύσεται ηγούμενος, όστις ποιμανεί τον λαόν μου τον Ισραήλ. Τότε Ηρώδης λάθρα καλέσας τους μάγους ηκρίβωσε παρ’ αυτών τον χρόνον του φαινομένου αστέρος, και πέμψας αυτούς εις Βηθλεέμ είπε· πορευθέντες ακριβώς εξετάσατε περί του παιδίου, επάν δε εύρητε, απαγγείλατέ μοι, όπως καγώ ελθών προσκυνήσω αυτώ. οι δε ακούσαντες του βασιλέως επορεύθησαν· και ιδού ο αστήρ ον είδον εν τη ανατολή προήγεν αυτούς, έως ελθών έστη επάνω ου ην το παιδίον· ιδόντες δε τον αστέρα εχάρησαν χαράν μεγάλην σφόδρα, και ελθόντες εις την οικίαν είδον το παιδίον μετά Μαρίας της μητρός αυτού, και πεσόντες προσεκύνησαν αυτώ, και ανοίξαντες τους θησαυρούς αυτών προσήνεγκαν αυτώ δώρα, χρυσόν και λίβανον και σμύρναν· και χρηματισθέντες κατ’ όναρ μη ανακάμψαι προς Ηρώδην, δι’ άλλης οδού ανεχώρησαν εις την χώραν αυτών». [Ματθ.2:1-12]
Στο σημείο αυτό, δηλαδή στο στίχο 12, ολοκληρώνει ο ευαγγελιστής τη σκηνή που αφορά στην προσκύνηση των Μάγων. Παρατηρούμε ότι, αφού στο πρώτο κεφάλαιο καταγίνεται με τη γενεαλογία του Χριστού, δηλαδή με το να μας αποδείξει ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Μεσσίας, ο οποίος ανήκει και προέρχεται από το γένος του Αβραάμ και είναι απόγονος του Βασιλέως Δαυϊδ, όπως άλλωστε όλες οι προφητείες αναφέρουν και βεβαιώνουν για το Μεσσία, αφού λοιπόν πείθει με αυτό τον τρόπο τον αναγνώστη και ακροατή του ευαγγελίου, ότι ο Ιησούς Χριστός είναι Αυτός για Τον οποίο μιλούν οι προφητείες και αφού περιγράφει με λίγα λόγια τη γέννηση του Χριστού, στη συνέχεια παραθέτει το περιστατικό αυτό της προσκύνησης των Μάγων. Σημειώνουμε ότι ο ευαγγελιστής Ματθαίος είναι ο μόνος από τους ευαγγελιστές που καταπιάνεται με αυτό το περιστατικό και μάλιστα το θεωρεί σημαντικό χαρακτηριστικό της γέννησης του Χριστού. Δηλαδή δεν αναφέρεται σε άλλα χαρακτηριστικά, σε άλλα θαυμαστά γεγονότα, σε άλλα θαύματα τα οποία χαρακτηρίζουν τη γέννηση και στα οποία αναφέρονται οι άλλοι ευαγγελιστές.
Έτσι λοιπόν, στον επόμενο ακριβώς στίχο στον 13 συνεχίζει ο Ματθαίος να μας περιγράφει τη φυγή πλέον του Χριστού στην Αίγυπτο και τη σφαγή των νηπίων από τον Ηρώδη.
Η μελέτη αυτή για την προσκύνηση των Μάγων γίνεται διότι υπάρχουν πολλοί, οι οποίοι με κάθε τρόπο, μη γνωρίζοντες την αλήθεια του χριστιανικού ευαγγελίου διαστρέφουν κάθε νόημα και περιστατικό που σχετίζεται με αυτό. Έτσι λοιπόν, είναι επόμενο να διαστρέφεται και η έννοια της εορτής των Χριστουγέννων. Η Εκκλησία όπως έχει φανεί και σε άλλες μελέτες, ήδη από τα αρχαία χρόνια εορτάζει αυτή τη σημαντική εορτή, διότι, κατά το χριστιανικό ευαγγέλιο, η κατά σάρκα γέννηση του Υιού του Θεού αποτελεί και την απαρχή της σωτηρίας μας. Διότι εάν ο Χριστός, εάν ο Υιός και Λόγος του Θεού δε γινόταν άνθρωπος καθ' όλα όμοιος με μας, δε θα μπορούσε να σηκώσει και το βάρος των αμαρτιών μας στο Σταυρό και δε θα μπορούσε να αναστηθεί και μαζί του να αναστήσει και το ανθρώπινο γένος. Οι Άγγελοι έλεγαν ότι «ετέχθη υμίν σήμερον Σωτήρ, ος εστί Χριστός Κύριος.
Η ημέρα λοιπόν αυτή είναι σημαντική για την ιστορία της ανθρωπότητας, αλλά και η ανάμνησή της και ο εορτασμός της φέρνει στο νου όλων των πιστών, ακριβώς αυτό το μεγαλειώδες έργο της σωτηρίας.
Πολλοί λοιπόν από αυτούς, οι οποίοι δε γνωρίζουν το μεγαλείο αυτής της ημέρας και το νόημα που έχει για τη σωτηρία της ανθρωπότητας, προσπαθούν με κάθε τρόπο να μειώσουν την αξία της, να κατηγορήσουν την Εκκλησία που την εορτάζει, ότι δήθεν ακολουθεί ειδωλολατρικά ήθη και έθιμα και βέβαια μέσα σ’ αυτή την αγωνιώδη προσπάθειά τους, όσοι βρίσκονται κάτω από την πλάνη της αιρέσεως, προσπαθούν κάθε περιστατικό που σχετίζεται με αυτό το γεγονός, να το εντάξουν μέσα στα πλαίσια της ειδωλολατρίας και να το υποτιμήσουν.
Φανερά λοιπόν, καταβάλλουν κάθε προσπάθεια ώστε και το περιστατικό της προσκύνησης των Μάγων να το ταπεινώσουν, να το υποτιμήσουν και μάλιστα να ισχυρίζονται, άμεσα ή έμμεσα, ότι είναι ένα περιστατικό για το οποίο δεν πρέπει κανείς να χαίρεται, αλλά δήθεν να λυπάται διότι οι Μάγοι είναι ειδωλολάτρες και ακόμα περισσότερο ειδοποίησαν τον Ηρώδη για τη γέννηση του Χριστού με αποτέλεσμα αυτός, να διατάξει τη σφαγή χιλιάδων νηπίων την εποχή εκείνη. Τέτοιες ομάδες είναι για παράδειγμα οι λεγόμενοι «Μάρτυρες του Ιεχωβά», οι «Ευαγγελιστές», οι «Ρωσσελιστές» και άλλοι οι οποίοι άμεσα ή έμμεσα θεωρούν ότι το γεγονός της προσκύνησης των Μάγων είναι ένα αρνητικό γεγονός.
Συνοπτικά η επιχειρηματολογία πάνω στην οποία στηρίζονται είναι η εξής:
1ον ότι αυτοί που προσκύνησαν το Χριστό ήταν Μάγοι και Μάγοι δεν χαρακτηρίζονται ως αληθινοί λάτρεις του Θεού.
2ον ότι παρατηρούσαν τους αστέρες, ήταν δηλαδή αστρολόγοι και δεν είναι δυνατό ένα τέτοιο φαινόμενο να χρησιμοποίησε ο Θεός για να οδηγήσει ειδωλολάτρες στη λατρεία του.
3ον ότι το αστέρι αυτό τους οδήγησε στον Ηρώδη, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα τη σφαγή των νηπίων.
Ας δούμε όμως αν τα πράγματα είναι όντως έτσι.
Θα ξεκινήσουμε κάνοντας μια ιστορική αναδρομή για να δούμε πώς η Εκκλησία, από τους πρώτους κιόλας χρόνους, θεωρούσε και αντιμετώπιζε αυτό το γεγονός. Θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μια ανάλυση του αποσπάσματος από το κατά Ματθαίον που αναφέραμε πιο πάνω και τέλος να φτάσουμε σε κάποια συμπεράσματα.
Όπως ειπώθηκε πιο πάνω κάποιοι οι οποίοι ισχυρίζονται ότι ακολουθούν το Ευαγγέλιο του Χριστού απορρίπτουν την εορτή της Χριστού Γεννήσεως και μαζί με αυτήν και τα περιστατικά που τη συνοδεύουν ιδιαίτερα δε το περιστατικό της προσκύνησης των Μάγων το οποίο θεωρούν αρνητικό περιστατικό.
Το Ευαγγέλιο το συνέγραψε ο ευαγγελιστής Ματθαίος στο δεύτερο μισό του πρώτου αιώνα. Κάποιοι σχολιαστές και ερευνητές τοποθετούν τη συγγραφή του Ευαγγελίου αυτού γύρω στο 70-85 μ.Χ..
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με τη μαρτυρία ενός από τους πρώτους Επισκόπους, του Ιγνατίου Αντιοχείας, ο οποίος έζησε και αυτός στο δεύτερο μισό του πρώτου αιώνα και τελείωσε τη ζωή του εν πίστει γύρω στο 107 μ.Χ.. Λέγει λοιπόν στην προς Εφεσίους επιστολή του γύρω από την εμφάνιση του νέου αστέρος κατά τη γέννηση του Χριστού τα εξής: «πώς λοιπόν φανερώθηκε ο Χριστός στους αιώνες [μέσα στην περίοδο των αιώνων]; Αστήρ εν τω ουρανώ έλαμψεν υπέρ πάντας τους αστέρας και το φως αυτό ανεκλάλητον ην…» και καταλήγει το χωρίο που αναφέρεται σ’ αυτά ως εξής: «όθεν ελύετο πάσα μαγεία και πας δεσμός ηφανίζετο κακίας». Με αυτό τον τρόπο λέγει, δηλαδή με την προσκύνηση των Μάγων, αυτών που λάτρευαν μέχρι τότε τους ψευδείς θεούς και τους αστέρες καταλύεται όλη η μέχρι τότε μαγεία και οι δεσμοί της κακίας αφανίζονται. Έχουμε λοιπόν, μια συνολική μεταστροφή ολοκλήρου του κόσμου ακόμα και αυτών των ειδωλολατρών προς την λατρεία του αληθινού Θεού.
Η προσκύνηση των Μάγων στον νεογέννητο Χριστό
1«Γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς»