Re: Λόγοι Αγίου Αντωνίου στην (Νέα) Εποχή μας
Δημοσιεύτηκε: 13 Μαρ 2014, 15:29
Η Δύναμη του νου
Περίληψη:
Εκ πρώτης όψεως βλέπουμε ότι ο Μέγας Αντώνιος χρησιμοποιεί πάρα πολύ τον όρο "νους". Διαιρεί λοιπόν στον λόγο 7 το νου και λέει ότι είναι άλλος ο κοσμικός νους και άλλος ο θεοφιλής, ο οποίος συμμετέχει στην ενάρετη ζωή. Ο θεοφιλής νους μας λέει είναι αμετάβλητος (Εδώ δεν εννοεί ότι φοράει παρωπίδες και ότι έχει πείσμα, εννοεί ότι είναι ενωμένος με το αμετάβλητο και το αιώνιο). Διότι ο λογικός άνθρωπος που έχει νου, έχει στραμμένο τον εαυτό του προς τα ουράνια - που είναι αιώνια και αμετάβλητα. Με αυτό το τρόπο εξυψώνεται προς το Θεό και γίνετε πηγή αιώνιων αγαθών για τους ανθρώπους. Με αυτή την διαδικασία λοιπόν η ανθρώπινη λογική ψυχή με τη δύναμη του νου αποτινάσσει την ύλη και νικάει τα πάθη της κακίας. Τότε ο νους φωτίζεται και ομιλεί με λόγια θεοφιλή ενώ όταν βρίσκεται προσκολλημένη στα κοσμικά και στην ύλη ο λόγος του νου ομοιάζει περισσότερο με τα λόγια των δαιμόνων. Ο λίαν αγαπητός και θεοφιλής λοιπόν νους που έμπρακτα δηλώνεται με την χρηστή συμπεριφορά, ελευθερώνει την ψυχή από το βόρβορο των υλικών παθών και μαζί της σβήνει κάθε σωματική ανταρσία, και γεννάει αιώνια ζωή στον άνθρωπο που είναι η ένωσις ψυχής, νου και σώματος. Διότι ο νους είναι ένα ξεχωριστό αγαθό που συνεργάζεται με την ψυχή με σκοπό να καταφρονήσει τα πρόσκαιρα και υλικά και φθαρτά και να αγαπήσει το αιώνια και άφθαρτα. Ο νους δεν πρέπει να υποταχθεί στο σώμα διότι τότε γεμίζει από ηδονή και λύπη και η πνευματικότητα χάνεται. (Τα παρομοιάζει με χυμούς του σώματος και πράγματι αυτά σύμφωνα με την επιστήμη του αιώνα μας βασίζονται στις ορμόνες). Ο Θεοφιλής λοιπόν νους πράττει τα αντίθετα και είναι φιλόπονος ως προς το σώμα ενώ αντιθέτως εκείνος ο νους που κατακτήθηκε από τις ηδονές χάνεται και καταπνίγεται από τα πάθη. Στην υπηρεσία του νου είναι ο λόγος. Ο Μέγας Αντώνιος μας λέει χαρακτηριστικά ότι "ο νους βλέπει τα πάντα, ακόμη και τα ουράνια πράγματα. Τίποτε δεν τον σκοτίζει, παρά μόνον η αμαρτία. Στον καθαρό νου τίποτε δεν είναι ακατάληπτο, καθώς και στο λόγο τίποτε δεν είναι ανείπωτο". Συνεπώς όλα όσα συλλαμβάνει ο νους μπορούν να ειπωθούν με το λόγο (εκτός ίσως από τα "άρρητα" ρήματα). Ο ευχάριστος λόγος μάλιστα είναι θεοφιλής και ευεργέτης και σωτήριος της ψυχής. Με την σιωπηλή κατανόηση γεννάται ο αγαθός λόγος, όταν ο νους είναι αγαθός και με τον λόγο αυτό Δοξάζεται ο Θεός, διότι "ψυχή χωρίς νου και χρηστή πολιτεία είναι τυφλή προς τον Θεό δεν Τον κατανοεί, ούτε Τον δοξάζει, ούτε μπορεί να απολαύσει τη δική Του αφθαρσία και τα αιώνια αγαθά". Κάθε -λέει- άνθρωπος έχει ψυχή, όμως δεν έχει κάθε ψυχή νου και μάλιστα θεοφιλή, διότι "ο θεοφιλής νους, δημιουργείται στους σώφρονος και οσίους (τους αγνούς) και δικαίους και καθαρούς και αγαθούς και ελεήμονας και στους ευσεβείς.". Μας λέει λοιπόν ο Άγιος Αντώνιος ότι εκείνος που έχει νου, έχει αποκτήσει και το "γνώθι σαυτόν" δηλαδή κατανοεί τον εαυτό του και ότι είναι φθαρτός, σε αυτό το κόσμο, όμως κατανοεί και έχει πρόσβαση στον αιώνιο μετά Θάνατο. Στις ψυχές λοιπόν όπου δεν υπάρχει νους δεν υπάρχει Σωτηρία. Ο νους για τον Άγιο Αντώνιο δεν είναι κάτι ατομικό αφού είναι υπερκόσμιος και αιώνιος ενώ η ψυχή είναι γεννητή εντός του κόσμου. "Μόνον ο νους που είναι μέσα σε καθαρή και φιλόθεο ψυχή βλέπει αληθινά τον αγέννητο και αθεώρητο και ανείπωτων Θεό, που είναι ο μόνος καθαρός για τους καθαρούς στην καρδιά" Ο Θεός τέλος, μιλάει με τον άνθρωπο την μέρα διαμέσου του νου, την νύχτα διαμέσου των ονείρων, και με αυτό το τρόπο προλέγει στους θεοφιλείς ανθρώπους τα μέλλοντα αγαθά στους άξιους Του (=προφητεία).
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 7. Πρέπει να μη λέμε ότι δεν είναι δυνατόν στον άνθρωπο να επιτύχει ενάρετο βίο, αλλά μόνον ότι δεν είναι εύκολο. Ούτε είναι εύκολο να το αντιληφθούν αυτό οι τυχόντες άνθρωποι. Συμμετέχουν σε ενάρετη ζωή όσοι είναι ευσεβείς και έχουν νουν θεοφιλή (που σκέπτονται όπως αρέσει στο Θεό). Γιατί ο κοινός νους, είναι κοσμικός (σκέπτεται κατά το θέλημα του ανθρώπου) και ευμετάβολος, που παρέχει νοήματα αγαθά και κακά, αφού επηρεάζεται από τα φυσικά πράγματα και ρέπει προς την ύλη.Ενώ ο θεοφιλής νους, τιμωρεί την κακία την οποία ενσωματώνονται αυτοπροαίρετα οι άνθρωποι από ραθυμία.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 25. Όσοι επιζητούν ενάρετη και θεοφιλή ζωή, πρέπει να έχουν απαλλαγή από την οίηση και από κάθε κούφιο: και ψεύτικη Ιδέα και να φροντίζουν επιμελώς για χρηστή διόρθωση της ζωής και της γνώμης τους. Διότι ο θεοφιλής και αμετάβλητος (ο σταθερός σ' αυτό) νους, είναι στοιχείων εξυψώσεως και δρόμος προς τον Θεό.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 43. Ο λογικός άνθρωπος, εφ' όσον θυμάται τη μετουσία και συνάφεια (του) προς το θείον, δεν θα αγαπήσει ποτέ κανένα γήινο ή ταπεινό, αλλά έχει το νου στραμμένο στα ουράνια και αιώνια.
Γνωρίζει ακόμη, ότι η θέλησης του Θεού είναι το να σωθεί ο άνθρωπος, γιατί αυτή (η θέλησης του Θεού) είναι αιτία όλων των καλών και πηγή των αιωνίων αγαθών στους ανθρώπους.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 50. Η κακία είναι πάθος υλικό. Συνεπώς, δεν γίνεται να υπάρξει σώμα χωρίς κακία. Η λογική όμως ψυχή, όταν το νόηση αυτό, αποτινάζει το βάρος της ύλης, που είναι η κακία και σαν ανασάνει από τέτοιο βάρος, υψώνει τον νου προς τα άνω, γνωρίζει το Θεό των όλων και προσέχει το σώμα σαν εχθρό και πολέμιο, μη υπακούοντας σ' αυτό. Έτσι στεφανώνεται τελικά από τον Θεό η ψυχή, επειδή νίκησε τα πάθη της κακίας και της ύλης.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 52. Η καθαρή ψυχή, επειδή είναι αγαθή, φωτίζεται και λαμπρύνεται από το Θεό και τότε ο νους νοεί αγαθά και γεννάει λόγια θεοφιλή. Όταν όμως η ψυχή, από κακία κυλιστεί στο βόρβορο, επειδή ο Θεός την αποστρέφεται, μάλλον επειδή η ψυχή χωρίζει τον εαυτό της από το Θεό, τότε, οι πονηροί δαίμονες, αφού σφηνωθούν απανωτοί στο λογισμό, ψιθυρίζουν στην ψυχή τις ανόσιες (μιαρές) πράξεις, μοιχείες, φόνους, αρπαγές, ιεροσυλίες και τα παρόμοια, όσα είναι έργα δαιμόνων.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 55. - Γιατί έγινε ο άνθρωπος; - (Έγινε) για να κατανοεί τα ποιήματα του Θεού, κι έτσι να Τον ιδεί και να Τον δοξάσει, γιατί τα έκτισε για τον άνθρωπο. Ο δε νους (η φρόνηση) που είναι λίαν αγαπητός στο Θεό, είναι αόρατο αγαθόν, που χαρίζεται από το Θεό στους άξιους, δια μέσου χρηστής συμπεριφοράς
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 56.Ελεύθερος είναι εκείνος που δεν είναι δούλος των ηδονών, αλλά κυριαρχεί στο σώμα, με τη φρόνηση και τη σωφροσύνη, και αρκείται, με πολλή ευχαριστία, σ` αυτά που του δίδονται από τον Θεό, έστω κι αν τύχη νάνε πάρα πολύ μέτρια.Διότι, εάν ο θεοφιλής νους και η ψυχή συμφωνήσουν, ειρηνεύει όλο το σώμα, έστω κι αν δεν θέλει• γιατί όταν η ψυχή το θέλει, κάθε σωματική ανταρσία σβήνεται.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 93. Ζωή είναι η ένωσης και συνάφεια του νου και της ψυχής και του σώματος. Ο θάνατος πάλιν είναι, όχι απώλεια (χάσιμο - εξαφάνισης) αυτών (των τριών) που ενώθηκαν, αλλά η διάλυσης της γνώσεως αυτών.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 94. Ο νους (η φρόνησης) δεν είναι ψυχή, αλλά δώρο Θεού, που σώζει την ψυχή. Και προτρέχει και συμβουλεύει την ψυχή ο νους αυτός, που είναι αρεστός στον Θεό: Να καταφρονήσει τα πρόσκαιρα και υλικά και φθαρτά,Να ερωτευθεί τα αιώνια και άφθαρτα και άϋλα αγαθά, και Να περιπατεί σωματικά ως άνθρωπος, κατανοώντας και θεωρώντας νοερά όλα τα ουράνια και τα αφορώντα τον Θεό (ζητήματα). Έτσι ο θεοφιλής νους γίνεται ευεργέτης και σωτηρία της ανθρώπινης ψυχής.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 95. Όταν η ψυχή αφομοιωθεί και υποταχθεί στο σώμα, ευθύς σκοτίζεται από τη λύπη και την ηδονή και χάνεται, διότι και η λύπη και η ηδονή είναι ακριβώς σαν χυμοί του σώματος. Αλλά ο θεοφιλής νους, πράττοντας τα αντίθετα, λυπεί το σώμα και σώζει την ψυχή, σαν γιατρός που κόβει ή καίει τα σώματα.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 96. Όσες ψυχές δεν τιμονεύονται από το λογικό και δεν κυβερνώνται από το νου, για να καταπνίγουν και να κυριαρχούν και να κυβερνούν τα πάθη (συναισθήματα), δηλαδή τη λύπη και την ηδονή, αυτές οι ψυχές χάνονται όπως τα αλόγα ζώα, διότι παρασύρεται το λογικό από τα πάθη, όπως ο αμαξηλάτης που νικήθηκε από τα άλογά του.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 105. Ο λόγος είναι υπηρέτης του νου. Διότι εκείνο που θέλει ο νους αυτό και εξηγεί ο λόγος.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 106. Ο νους βλέπει τα πάντα, ακόμη και τα ουράνια πράγματα. Τίποτε δεν τον σκοτίζει, παρά μόνον η αμαρτία. Στον καθαρό νου τίποτε δεν είναι ακατάληπτο, καθώς και στο λόγο τίποτε δεν είναι ανείπωτο.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 107. Κατά το σώμα ο άνθρωπος είναι θνητός, αλλά ως προς το νου και το λόγο είναι αθάνατος. Όταν σιωπάς, νοείς και αφού νοήσεις λαλείς (δηλαδή όταν με το νου σκεφθείς ένα πράγμα, τότε μπορείς να το εξωτερικεύσεις με το λόγο). Διότι με τη σιωπή ο νους γεννά το λόγο. Όταν προσφέρεται ευχάριστος λόγος στο Θεό, αποτελεί τούτο σωτηρία του ανθρώπου
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 118. Η δράση του σώματος είναι τα μάτια και η δράσης της ψυχής είναι ο νους. Και όπως το σώμα, αν δεν έχει μάτια, είναι τυφλό και δεν βλέπει ούτε τον ήλιο που καταφωτίζει όλη τη γη και τη θάλασσα, ούτε μπορεί να απολαύσει το φως έτσι και η ψυχή, εάν δεν έχει νουν αγαθόν και χρηστή πολιτεία, είναι τυφλή, και το Θεό, τον ποιητή και ευεργέτη των όλων, δεν Τον κατανοεί, ούτε Τον δοξάζει, ούτε μπορεί να απολαύσει τη δική Του αφθαρσία και τα αιώνια αγαθά.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 126. Είναι προσταγή του Θεού, με την αύξηση του σώματος, να γεμίζει και η ψυχή από νουν, ώστε ο άνθρωπος να εκλέξει από το καλό και το κακό εκείνο που του αρέσει. Ψυχή η οποία δεν διαλέγει το καλό, δεν έχει νουν. Συνεπώς όλα μεν τα σώματα έχουν ψυχή, δεν λέγεται όμως πως κάθε ψυχή έχει νουν. Διότι ο θεοφιλής νους, δημιουργείται στους σώφρονος και οσίους (τους αγνούς) και δικαίους και καθαρούς και αγαθούς και ελεήμονας και στους ευσεβείς. Η παρουσία του νου, αποτελεί για τον άνθρωπο βοήθεια στην πορεία του προς τον Θεό.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 130. Όποιος έχει νουν (ο νουνεχής και σώφρων) γνωρίζει τι είναι ο εαυτός του, ότι δηλ. είναι άνθρωπος φθαρτός. Κι' εκείνος που γνωρίζει τον εαυτόν του, όλα τα γνωρίζει, ότι είναι ποιήματα του Θεού και έγιναν για τη σωτηρία του ανθρώπου. Διότι είναι στην εξουσία του ανθρώπου να τα καταλάβει όλα και να πιστέψει σωστά. Γνωρίζει ασφαλώς ο άνθρωπος αυτός ότι όσοι καταφρονούν τα βιοτικά, έχουν μεν ελάχιστον κόπο (τους κοστίζει αυτό βέβαια κάτι), αποκομίζουν όμως απόλαυση και αιώνια ανάπαυση παρά του Θεού μετά θάνατον
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 135. Ο νους (το νοερό - το πνευματικό στοιχείο του ανθρώπου) φαίνεται στην ψυχή και η φύσις (το υλικό - το φθαρτό στοιχείο) στο σώμα. Ο μεν νους αποτελεί την αποθέωση της ψυχής, ενώ στη φύση του σώματος ενυπάρχει η διάχυσης (η διάλυσης, η φθορά και καταστροφή). Ενώ σε κάθε σώμα υπάρχει φύσις, όχι όμως και σε κάθε ψυχή νους (δηλ. φρόνησης), γι' αυτό και δεν σώζεται κάθε ψυχή.
Άγιος Αντώνιος έγραψε:Λόγος 136. Η ψυχή είναι στον κόσμο, ως γεννητή, αλλά ο νους είναι υπεράνω του κόσμου, ως αγέννητος. Η ψυχή όμως η οποία κατανοεί τον κόσμο και θέλει να σωθεί, έχει κάθε ώρα ως νόμον απαράβατο και σκέπτεται μέσα της (δύο πράγματα) :
ότι τώρα είναι ο αγών και η εξέτασης και δεν επιτρέπει (στον εαυτό της) να κάνη τον κριτή, Και ότι χάνεται μία ψυχή ή και σώζεται από μικρή και αισχρή ηδονή.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 154. Μόνον ο νους που είναι μέσα σε καθαρή και φιλόθεο ψυχή βλέπει αληθινά τον αγέννητο και αθεώρητο και ανείπωτων Θεό, που είναι ο μόνος καθαρός για τους καθαρούς στην καρδιά.
Άγιος Αντώνιος έγραψε: Λόγος 159. Μόνος ο άνθρωπος είναι δεκτικός του Θεού (μπορεί να νοήσει τον Θεό). Διότι μόνον μ' αυτό το ζώον ομιλεί ο Θεός, τη νύχτα με τα όνειρα και την ημέρα με το νου. Και με όλα προλέγει και προσημαίνει τα μέλλοντα αγαθά στους άξιούς Του ανθρώπους.
Περίληψη:
Εκ πρώτης όψεως βλέπουμε ότι ο Μέγας Αντώνιος χρησιμοποιεί πάρα πολύ τον όρο "νους". Διαιρεί λοιπόν στον λόγο 7 το νου και λέει ότι είναι άλλος ο κοσμικός νους και άλλος ο θεοφιλής, ο οποίος συμμετέχει στην ενάρετη ζωή. Ο θεοφιλής νους μας λέει είναι αμετάβλητος (Εδώ δεν εννοεί ότι φοράει παρωπίδες και ότι έχει πείσμα, εννοεί ότι είναι ενωμένος με το αμετάβλητο και το αιώνιο). Διότι ο λογικός άνθρωπος που έχει νου, έχει στραμμένο τον εαυτό του προς τα ουράνια - που είναι αιώνια και αμετάβλητα. Με αυτό το τρόπο εξυψώνεται προς το Θεό και γίνετε πηγή αιώνιων αγαθών για τους ανθρώπους. Με αυτή την διαδικασία λοιπόν η ανθρώπινη λογική ψυχή με τη δύναμη του νου αποτινάσσει την ύλη και νικάει τα πάθη της κακίας. Τότε ο νους φωτίζεται και ομιλεί με λόγια θεοφιλή ενώ όταν βρίσκεται προσκολλημένη στα κοσμικά και στην ύλη ο λόγος του νου ομοιάζει περισσότερο με τα λόγια των δαιμόνων. Ο λίαν αγαπητός και θεοφιλής λοιπόν νους που έμπρακτα δηλώνεται με την χρηστή συμπεριφορά, ελευθερώνει την ψυχή από το βόρβορο των υλικών παθών και μαζί της σβήνει κάθε σωματική ανταρσία, και γεννάει αιώνια ζωή στον άνθρωπο που είναι η ένωσις ψυχής, νου και σώματος. Διότι ο νους είναι ένα ξεχωριστό αγαθό που συνεργάζεται με την ψυχή με σκοπό να καταφρονήσει τα πρόσκαιρα και υλικά και φθαρτά και να αγαπήσει το αιώνια και άφθαρτα. Ο νους δεν πρέπει να υποταχθεί στο σώμα διότι τότε γεμίζει από ηδονή και λύπη και η πνευματικότητα χάνεται. (Τα παρομοιάζει με χυμούς του σώματος και πράγματι αυτά σύμφωνα με την επιστήμη του αιώνα μας βασίζονται στις ορμόνες). Ο Θεοφιλής λοιπόν νους πράττει τα αντίθετα και είναι φιλόπονος ως προς το σώμα ενώ αντιθέτως εκείνος ο νους που κατακτήθηκε από τις ηδονές χάνεται και καταπνίγεται από τα πάθη. Στην υπηρεσία του νου είναι ο λόγος. Ο Μέγας Αντώνιος μας λέει χαρακτηριστικά ότι "ο νους βλέπει τα πάντα, ακόμη και τα ουράνια πράγματα. Τίποτε δεν τον σκοτίζει, παρά μόνον η αμαρτία. Στον καθαρό νου τίποτε δεν είναι ακατάληπτο, καθώς και στο λόγο τίποτε δεν είναι ανείπωτο". Συνεπώς όλα όσα συλλαμβάνει ο νους μπορούν να ειπωθούν με το λόγο (εκτός ίσως από τα "άρρητα" ρήματα). Ο ευχάριστος λόγος μάλιστα είναι θεοφιλής και ευεργέτης και σωτήριος της ψυχής. Με την σιωπηλή κατανόηση γεννάται ο αγαθός λόγος, όταν ο νους είναι αγαθός και με τον λόγο αυτό Δοξάζεται ο Θεός, διότι "ψυχή χωρίς νου και χρηστή πολιτεία είναι τυφλή προς τον Θεό δεν Τον κατανοεί, ούτε Τον δοξάζει, ούτε μπορεί να απολαύσει τη δική Του αφθαρσία και τα αιώνια αγαθά". Κάθε -λέει- άνθρωπος έχει ψυχή, όμως δεν έχει κάθε ψυχή νου και μάλιστα θεοφιλή, διότι "ο θεοφιλής νους, δημιουργείται στους σώφρονος και οσίους (τους αγνούς) και δικαίους και καθαρούς και αγαθούς και ελεήμονας και στους ευσεβείς.". Μας λέει λοιπόν ο Άγιος Αντώνιος ότι εκείνος που έχει νου, έχει αποκτήσει και το "γνώθι σαυτόν" δηλαδή κατανοεί τον εαυτό του και ότι είναι φθαρτός, σε αυτό το κόσμο, όμως κατανοεί και έχει πρόσβαση στον αιώνιο μετά Θάνατο. Στις ψυχές λοιπόν όπου δεν υπάρχει νους δεν υπάρχει Σωτηρία. Ο νους για τον Άγιο Αντώνιο δεν είναι κάτι ατομικό αφού είναι υπερκόσμιος και αιώνιος ενώ η ψυχή είναι γεννητή εντός του κόσμου. "Μόνον ο νους που είναι μέσα σε καθαρή και φιλόθεο ψυχή βλέπει αληθινά τον αγέννητο και αθεώρητο και ανείπωτων Θεό, που είναι ο μόνος καθαρός για τους καθαρούς στην καρδιά" Ο Θεός τέλος, μιλάει με τον άνθρωπο την μέρα διαμέσου του νου, την νύχτα διαμέσου των ονείρων, και με αυτό το τρόπο προλέγει στους θεοφιλείς ανθρώπους τα μέλλοντα αγαθά στους άξιους Του (=προφητεία).