ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΑ΄

Περί Αγάπης και Συγχωρητικότητος προς τους αδελφούς.

22. Εις την ερώτησίν σου, αδελφέ εν Κυρίω…, εάν πρέπη να διορθώσωμεν τον συνάνθρωπόν μας—που είναι αχάριστος, άδικος κ.λ.π. – ή δεν πρέπει χάριν του μισθού της υπομονής, σου απαντώ:
Εάν νομίζης ότι εν τη νουθεσία και υποδείξει, ο αδελφός θα ωφεληθή, οφείλομεν να το πράξωμεν, προτιμώντες την ωφέλειαν του πλησίον από την ιδικήν μας, εκπληρούντες την μεγαλυτέραν αρετήν, την αγάπην.
Εάν πιστεύης, ότι ουδεμία ωφέλεια πρόκειται να δοθή από την νουθεσίαν, τότε προτιμώντας το σεαυτού συμφέρον, υπόμεινον και αχαριστίαν και αδικίαν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΑ΄

Περί Αγάπης και Συγχωρητικότητος προς τους αδελφούς.

23. Με υπομονήν και με ευχαρίστησιν να υπηρετής εις το διακόνημά σου, να λογίζεσαι, ότι υπηρετείς αγγέλους και όχι ανθρώπους.
Διακόνησε τους αδελφούς με αγάπην, καθώς τους αγαπάς.
Προσπάθησε να μη λυπήσης αδελφόν, δια να μη χάση η ψυχή σου την παρρησίαν προς τον Θεόν.
Εσύ διακόνησε σαν ένας δούλος δια την αγάπην του Χριστού. Έχε τον εαυτόν σου τελευταίον από όλους τους αδελφούς.
Ταπεινώσου και θα ίδης τι χάριν θα σου δώση ο Κύριος της δόξης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΑ΄

Περί Αγάπης και Συγχωρητικότητος προς τους αδελφούς.

24. Η γνησία αγάπη προς τον αδελφόν έχει τα διακρίνοντα αυτήν χαρακτηριστικά, δηλαδή, όταν δεν κατακρίνωμεν τους αδελφούς, δεν τους μεμφώμεθα, όταν παραβλέπωμεν τα μικροσφάλματά των και ανεχώμεθα αυτά ως ίδια, δικαιώνοντες πάντοτε αυτούς και κατακρίνοντες εαυτούς διηνεκώς, όταν δεν τους ζηλεύωμεν, δεν τους φθονούμεν, δεν χαίρωμεν εις τα σφάλματά των, αλλά μάλλον χαίρωμεν και ευφραινώμεθα δια τα καλά και την προκοπήν των και ευχώμεθα δι’ αυτούς. Εκ των ανωτέρω και πολλών άλλων μαρτυριών, διακρίνεται η γνησία αγάπη μας προς τους αδελφούς, τότε όντως καλή και τερπνή υπάρχει η μετά των αδελφών συνοίκησις.
Βιάζεσθε λοιπόν, τέκνα μου, την τοιαύτην αγάπην να αποκτήσετε, διότι αύτη η λαμπρά και αξία ουρανίων επαίνων αγάπη, θα σας καταστήση τέκνα Θεού, διότι και ο Θεός αγάπη εστί και ο μένων εν τη αγάπη εν τω Θεώ μένει και ο Θεός εν αυτώ. Αλλά δια να αποκτήσωμεν αυτήν την υπερθαύμαστον αγάπην, πρέπει να επικαλούμεθα συνεχώς τον Θεόν της αγάπης να μας την δώση. Το όνομα του Θεού δια της ευχής «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με» μνημονευόμενον περιέχει μέσα του ζωήν αιώνιον και η ζωή η αιώνιος είναι ο Θεός της αγάπης! Άρα ο προσευχόμενος αυτήν την ευχήν αποκτά την γνησίαν και κατά Θεόν αγάπην. Εμπρός λοιπόν, να το μέσον και ο τρόπος προς θρίαμβον της κατακτήσεως της αγάπης. Θαρσείτε και προχωρείτε εις τον αγώνα ανδρείως. Λέγετε συνεχώς την ευχήν, προφορικώς και νοερώς. Ωφελιμώτερον την ημέραν προφορικώς, δια τον διασκορπισμόν του νοός εις την εργασίαν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΒ΄
Περί Πειρασμών.

1η. Επιτρέπει ο Θεός τους πειρασμούς δια να μας ξυπνούν εις την μνήμην Αυτού, και ενώ παρακαλούμεν Αυτόν, κάνει πως δεν μας ακούει, ίνα πληθύνωμεν τας δεήσεις και από τον φόβον των διαφόρων παθών φωνάζωμεν το άγιόν Του όνομα και από τους πόνους της παρακλήσεως αγιασθή η καρδία μας και μάθωμεν και διδαχθώμεν με την πείραν την ασθένειαν της φύσεώς μας της σαθράς, και ούτω με αίσθησιν να γνωρίσωμεν, ότι χωρίς την βοήθειαν του Θεού, τίποτε δεν ημπορούμεν να κάμνωμεν. Η πείρα η μεγάλη εξαγοράζεται με το αίμα της καρδίας και μένει ανεξάλειπτη, γίνεται θεμέλιον εις την μετέπειτα ζωήν του ανθρώπου. Η χάρις του Θεού φεύγει και έρχεται πάλιν, αλλά η πείρα ποτέ δεν φεύγει, διότι έχει καυτηριασθή μέσα εις την καρδίαν, και όσο και αν της σφυρίζη ο σατανάς, αυτή δεικνύει καυτηριασμένοις γράμμασιν, ότι χωρίς τον Θεόν αδύνατον ποιείν ουδέν. Εάν έλειπαν οι πειρασμοί, η υπερηφάνεια κ.λ.π. θα μας είχαν κάνει άλλους εωσφόρους, αλλά ο αγαθός Πατέρας μας, ο Θεός, μας αφήνει τας θλίψεις, ίνα φυλαττώμεθα υπό της ταπεινώσεως, η οποία θα μας ελαφρώση από το βάρος των αμαρτιών μας. Καθ’ ον χρόνον υπάρχομεν εις την νεανικήν μας ζωήν, πρέπει να πειραζώμεθα, διότι η νεότης εύκολα εκτροχιάζεται, με τον καιρόν θα καταπαύσουν και οι πόλεμοι και θα έλθη η ποθητή ειρήνη. Μόνον θάρρος, υπομονή, μην απελπίζεσαι, όσον και αν σε πολεμούν τα πάθη. Ο Θεός αγαπά εκείνον που πολεμείται και αντιπολεμεί. Ανδρίζου και εύχου και δι’ εμέ τον ράθυμον, τον ακάθαρτον, τον ανάξιον, το βδέλυγμα!

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΒ΄
Περί Πειρασμών.

2η. Αν τον απόστολον Παύλον τον ωφέλησεν ο πειρασμός, καθώς το λέγει: «εδόθη μοι σκόλωψ τη σαρκί, άγγελος σατάν, ίνα με κολαφίζη, ίνα μη υπεραίρωμαι» (Β΄ Κορ. 12,7 ), πόσον μάλλον ημάς θα μας ωφελήσουν οι πειρασμοί, όταν τους υπομένωμεν; Ο Απόστολος Παύλος ήτο το σκεύος της εκλογής, το στόμα του Χριστού, ο νεκρός προς τον κόσμον, αυτός που εκατοίκει μέσα του όλη η Αγία Τριάδα, και παρ’ όλον που ο πειρασμός του ημπόδιζε το αποστολικόν του κήρυγμα και τόσον παρεκάλει τον Θεόν να σηκώση τον πειρασμόν, ο Θεός όμως φροντίζων δια την ψυχήν του, δια να την ωφελήση, δεν εισήκουε την προσευχήν του, καίτοι τρεις φοράς Τον ικέτευσε, αλλά επήρε την απάντησιν: «Αρκεί σοι η χάρις μου, η γαρ δύναμίς μου εν ασθενεία τελειούται» (Β΄ Κορ. 12,9 ). Σου φθάνει, του λέγει, η χάρις μου προς παρηγορίαν, τον πειρασμόν θα τον έχης, δια να ωφελήσαι εις την ταπείνωσιν. Δια τούτο, παιδιά μου, υπομένετε μετά χαράς οποιονδήποτε πειρασμόν, που θα σας στείλη ο Θεός, είτε στενοχώριες, είτε αγρίεμα των παθών, διότι προς ωφέλειάν μας, μας τα στέλλει ο Θεός, όπως μας λογισθή η υπομονή εις όλα αυτά ως άσκησις, που δεν ημπορούμεν να κάνωμεν. Λοιπόν ευχαριστείτε τον Θεόν, δοξάζετε Αυτόν στόματι και καρδία, διότι μετά τον πειρασμόν θα έλθη παράκλησις χάριτος, όταν τον πειρασμόν τον υπομείνωμεν με υπομονήν και ευχαριστίαν.
Ποίος εισήλθεν εις τον παράδεισον χωρίς πειρασμούς, δια να εισέλθωμεν και ημείς; Ουδείς, όλοι οι άγιοι διήλθον δια πυρός και ύδατος, δια ποικίλων πειρασμών και θλίψεων και εδόξασαν τον Θεόν εν τη υπομονή των και έλαβον τους στεφάνους της αιωνίου δόξης!
Μη χάνετε το θάρρος εις τον αγώνα, ο Χριστός μας αοράτως ίσταται προσέχων εκάστου τον αγώνα. Λοιπόν αγωνίζεσθε εις την υπομονήν, κράζετε το όνομα του Ιησού μας, όπως εμφυτευθή μέσα εις την καρδίαν σας, και γίνετε πλούσιοι εις την χάριν του Θεού. Αγωνισθήτε να αποκτήσετε διάνοιαν καθαράν, όπως αισθανθήτε την χάριν της Αγίας Αναστάσεως.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΒ΄
Περί Πειρασμών.

3η. Δύο χάριτας αποκτά κανείς, όταν αγωνίζεται κατά Θεόν. Μία είναι η παράκλησις του Αγίου Πνεύματος, που γεμίζει την ψυχήν χαράς, ειρήνης, αγαλλιάσεως κ.λ.π. η δε άλλη χάρις είναι η λεγομένη πείρα των πειρασμών. Αυτή η χάρις της πείρας είναι ανεξίτηλος από την ψυχήν, δηλαδή δεν φεύγει από τον άνθρωπον, διότι είναι ηνωμένη με την καρδίαν, που εδέχθη την πείραν των πειρασμών, ενώ η πρώτη, της χάριτος του Αγίου Πνεύματος, πότε έρχεται και πότε φεύγει. Εν καιρώ πειρασμών η δευτέρα χάρις, η πείρα, είναι πιο ωφέλιμος, διότι φωτίζει την ψυχήν, πώς να διέλθη τους πειρασμούς, διότι η πείρα προήλθεν από τους πειρασμούς, οπότε γνωρίζει πως και πάλιν να απαλλάξη την ψυχήν από τον κίνδυνον. Άρα οι πειρασμοί, όταν τους υπομένωμεν, μας χαρίζουν την σοφίαν των πειρασμών και ούτω γινόμεθα φιλόσοφοι. Αν δεν ταπεινωθώμεν, δεν πρόκειται να σταματήση η μάθησις των πειρασμών. Ο εγωϊσμός δημιουργεί τους πειρασμούς και οι πειρασμοί τον αχρηστεύουν. Λοιπόν ταπεινώσου, παιδί μου, αν θέλης να ταπεινωθούν οι διάβολοι που σε θλίβουν. Ρίξε τον εαυτόν σου υπό κάτω όλων και ειπέ: «Εγώ είμαι ο τελευταίος του κόσμου και εγώ πταίω δι’ όλα».

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΒ΄
Περί Πειρασμών.

4η. Αγωνίζεσθε, παιδιά μου, αγωνίζεσθε. Όσον και εάν σας πολεμή ο εχθρός, εσείς θάρρος και θα νικήσωμεν, έχομεν τον Χριστόν μας, τον αρχιστράτηγον Όστις είπε: «Εγώ νενίκηκα τον κόσμον», και ημείς θα τον νικήσωμεν, μόνον μη χάνετε την ελπίδα. Όποιος ελπίζει και παρακαλεί τον Θεόν, δεν θα παραβλέψη ο Θεός την δέησίν του, όταν υπάρχει ταπεινή προσευχή. Ταπεινωθήτε, μη φρονήτε υψηλά και θα επιτύχετε τα υψηλά. Όσον ο χρυσός δοκιμάζεται εις την φωτιά, τόσον πιο καθαρός γίνεται. Και ο χριστιανός, όσον περισσότερον πειράζεται, τόσον πιο πολύ καθαρίζεται η ψυχή του. Όσον πιο βαθειά οργώση το αλέτρι την γην και όσον πιο συχνά κλαδεύωμεν και περιποιούμεθα την άμπελον, τόσον περισσότερον καρπόν και γλυκύτερον θα λάβωμεν.
Όσον πιο βαθειά και συχνά οργώσουν αι θλίψεις και οι πειρασμοί την καρδίαν του Χριστιανού, τόσον πιο καθαρά και καρποφόρος θα γίνη. Δια τούτο θάρρος, ελπίδα, υπομονή, δια να λάβωμεν τον στέφανον της δόξης! Οι πειρασμοί και αι θλίψεις θα μας σώσουν, όποιος φεύγει τας θλίψεις, να μη περιμένη να έλθουν τα χαροποιά.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΒ΄

Περί Πειρασμών.

5η. Μη λυπήσθε δι’ ό,τι έγινε. Το θέλημά Του ας γίνεται πάντα, και ημείς να λέμε: «να είναι ευλογημένον». Εύχομαι να σας χαρακτηρίζη η βία του μοναχού. Όλοι οι άνθρωποι υποφέρουν. Ημείς είμεθα μακάριοι, διότι δια τον Χριστόν κάμνομεν υπομονήν εις τους πειρασμούς. Βάρος αιωνίου δόξης θα γίνουν οι πειρασμοί εις τον υπομένοντα μοναχόν. Χίλιες ευχαριστίες εις τον γλυκύτατον Ουράνιον Πατέρα, που μας προνοεί δια των θλιβερών, ώστε να μη ευρεθώμεν εις τον άλλον κόσμον χωρίς και ημείς να έχωμε να δείξωμε, πως υπομείναμε κάτι δια την αγάπην Του. Θάρρος, παιδιά μου, μη γονατίζετε εις τον ανήφορον. Θα ανεβούμε σιγά- σιγά, διότι είμεθα αδύναμοι. Όλα θα περάσουν και θα ξεχασθούν εμπρός εις την ανέσπερον ημέραν της κοινής αναστάσεως εν δόξη.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΒ΄

Περί Πειρασμών.

6η. Μου γράφεις τους πειρασμούς σου, παιδί μου, μα είναι ξεκαθαρισμένο, ότι όποιος θα θελήση να βαδίση τον δρόμον του Θεού, της καθάρσεως, του αγιασμού και της απαθείας, πρέπει κατά πρώτον να σκεφθή το απαραίτητον χρέος, που θα επωμισθή, δηλαδή την υποδοχήν των πειρασμών, ανεξαρτήτως προελεύσεως και ότι θα σφυρηλατηθή κραταιώς εις την αρετήν της ταπεινώσεως.
Είμεθα γεμάτοι εγωϊσμόν, καλό μου παιδί, και εφ’ όσον νοσούμεν την μεγάλην αρρώστιαν του παραλόγου εγωϊσμού, είναι φυσικόν και επόμενον να υποστώμεν οδυνηράν θεραπείαν επί σειράν ετών, δηλαδή πειρασμούς, έως ότου μάθωμεν την ταπείνωσιν εν πράξει. Την εφόρεσεν ο Κύριος της δόξης, είναι θεοστόλιστος αρετή. Αλλά, καλό μου παιδί, αποκτάται με το αίμα της καρδιάς. «Να είναι ευλογημένον, συγχώρησον, ουκ οίδα, ό,τι θέλετε». Είναι λέξεις ταπεινού μοναχού. Φανερή απόδειξις προκοπής. Ως προς το θέμα του αδελφού που σε θλίβει, πρέπει να κάμνης υπομονήν, να ανέχεσαι, να παραβλέπης, να φιλοσοφής και να μέμφεσαι τον εαυτόν σου, πως αλλού εσύ είσαι πιο άρρωστος ψυχικά και ότι ακόμη δεν εδοκιμάσθης και επομένως δεν πρέπει να ομιλής.