ένα ωραίο κείμενο που βρήκα στον internet για το άγιο φως αλλα και ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα με τίτλο «Άγιον Φως. Το θαύμα του Μεγάλου Σαββάτου στον Τάφο του Χριστού»
http://www.kivotoshelp.gr/Pages/agiofos1.htm

Ευχαριστούμε Χριστιανέ,το βιβλίο είναι πολύ ωραίο.

Κώδιξ Ιεροσολύμων Πατριαρχείου Τιμίου Σταυρού Νο.43 [HS 43]. (4ος αι.)

Ο Μητροπολίτης Καισαρείας, Καππαδόκης Αρέθας στο μήνυμά του προς τον Εμίρη της Δαμασκού (αρχές 10ου αι.) γράφει: «Κάθε χρόνο μέχρι τώρα, την ημέρα της αγίας Του Αναστάσεως ο Πανάγιος και Πολύτιμος Τάφος Του κάνει θαύματα.... (όντας όλα τα φώτα της Ιερουσαλήμ σβηστά, και)..... με την θύρα (του Παναγίου Τάφου) σφραγισμένη....και οι Χριστιανοί να στέκονται τριγύρω του, μέσα στον Ναό της Αναστάσεως (η Ροτόντα που στέγαζε το κουβούκλιο), φωνάζοντας «Κύριε Ελέησον!», ξαφνικά εμφανίζεται μια αστραπή φωτός και ανάβει το καντήλι, και στην συνέχεια όλοι οι κάτοικοι της Ιερουσαλήμ παίρνουν από το φως αυτό και ανάβουν τα δικά τους τα κεριά...» (Σχετ.: Επίσκοπος Αυξέντιος Φωτικής. Το Πασχάλιον Πυρ στην Ιερουσαλήμ: Μια Μελέτη της Τελετής του Αγίου Φωτός στον Ναό του Παναγίου Τάφου.)



ΑΠΟ ΛΑΤΙΝΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ



Σίλβια της Ακουιτανίας, 385. Συνέγραψε το "Pilgrimage of Silvia" (Προσκύνημα της Σίλβια), διατέθηκε στο κοινό για ανάγνωση, στην βιβλιοθήκη του Αββαείου του Ροσσάνο (Καλαβρία Ιταλίας). Αργότερα εκδόθηκε και στην Αγγλική: «The pilgrimage of S. Silvia of Aquitania to the holy places» (Το προσκήνυμα της Αγ. Σίλβια στους Αγίους Τόπους) (περίπου 385 μ.Χ.), Εκδόσεις Palestine Pilgrims Text Society, Λονδίνο, 1891.

Ο Λατίνος μοναχός Barnard, (865) έγραψε: «Είναι περιττό να γράψω πολλά για τον τάφο αυτό, επειδή ο Bede λέει αρκετά γι’ αυτόν στην δική του Ιστορία (της Αγγλικής Εκκλησίας). Όμως αξίζει να αναφερθεί πως αυτό που συμβαίνει το Μεγάλο Σάββατο, την Παραμονή του Πάσχα. Το πρωί αρχίζει η λειτουργία μέσα στην εκκλησία αυτή. Μετά, όταν τελειώσει, μπαίνουν ψάλλοντας το «Κύριε Ελέησον» μέχρι να έρθει άγγελος και να ανάψει με φως τα κανδήλια που κρέμονται πάνω από τον τάφο. Ο Πατριάρχης μεταδίδει αυτό το Φως στους επισκόπους και τον υπόλοιπο λαό, και ο καθένας έχει φως, εκεί που στέκεται.» Mabilon. Acta Sancta. Τόμος. III. P. II. Σελ. 473. (Σχετ.: Επίσκοπος Αυξέντιος Φωτικής. Το Πασχάλιον Πυρ στην Ιερουσαλήμ: Μια Μελέτη της Τελετής του Αγίου Φωτός στον Ναό του Παναγίου Τάφου.)



Χρονογράφος της εκκλησίας της Ρώμης Baroni, (ια’ αι.) γράφει πως Δυτικοί Χριστιανοί επισκεπτόμενοι την Ιερουσαλήμ είδαν το θαύμα, οταν το Μεγάλο Σάββατο τα κεριά κοντά στο Άγιο Κουβούκλιο άναψαν μόνα τους. Baroni, (Χρονικά), σελίδα 1304, όπισθεν.



Fulcher (Fulk) της Σαρτρ – στρατιωτικός ιερέας του πρώτου βασιλέα της Ιερουσαλήμ Βαλδουίνου (11ος – 12ος αι.) – έγραψε για ένα ατύχημα, όταν το Άγιο Φως δεν εμφανίστηκε μέχρι να απομακρυνθούν οι Λατίνοι μοναχοί και κληρικοί από την εκκλησία του Αγίου Κουβουκλίου. Avdulovsky F.M. Holy Fire Coming From Holy Sepulchre of Our God and Savior Jesus Christ on The Great Saturday in Jerusalem. (Το Άγιο Φως το Προερχόμενο από τον Πανάγιο Τάφο του Θεού και Σωτήρος Ημών Ιησού Χριστού κατά το Μεγάλο Σάββατο) Μόσχα, 1887, σελ. 37-41. (στα Ρώσσικα).

Fulcher (Fulk) της Σαρτρ – στρατιωτικός ιερέας του πρώτου βασιλέα της Ιερουσαλήμ Βαλδουίνου (1101) – έγραψε για κάποια λαϊκή πίστη, πως σε περίπτωση μη εμφανίσεως του Αγίου Φωτός οι Μουσουλμάνοι απειλούσαν να αποδεκατίσουν όλους τους Χριστιανούς της Παλαιστίνης. Dmitrievsky A.A. The grace of Holy Fire on Holy Sepulchre on the Great Saturday. (Η Χάρις του Αγίου Φωτός επί του Παναγίου Τάφου το Μεγάλο Σάββατο) Αγ.Πετρούπολη, 1908, σελ. 96 (στα Ρώσσικα).

Άγνωστος χρονικογράφος της εκκλησίας της Ρώμης (το κείμενο θα προστεθεί αργότερα) Steven Runciman, "Eastern schism" (Ανατολικό Σχίσμα), Oxford, 1955.

Πάπας Ουρβανός Β’ Σε ομιλία του (υπάρχει γραπτή) πριν από τις Σταυροφορίες, στην πόλη Κλερμόν το 1095: «Και όμως, σε εκείνο το μέρος (σας λέω βέβαια κάτι που ήδη το γνωρίζετε) αναπαύθηκε ο Κύριος. Εκεί πέθανε για μας. Εκεί ετάφη. Πόσο πολύτιμος θα ήταν εκείνος ο πολυπόθητος και ασύγκριτος τόπος ταφής του Κυρίου, ακόμα και αν ο Θεός παρέλειπε να τελέσει εκεί το ετήσιό Του θαύμα! Διότι, κατά τις ημέρες του Πάθους Του, όλα τα φώτα μέσα στο Άγιο Κουβούκλιο και γύρω από τον ναό τα οποία έχουν σβηστεί ανάβουν ξανά, με θεϊκή προσταγή. Ποιά καρδιά, αδελφοί μου, είναι τόσο πέτρινη ώστε να μην αγγίζεται από ένα τέτοιο θαύμα;» (Baldricus, in Gesta Dei per Francos. σελ. 87.)



Ο Paul Walther 1481. Το 148l, ήταν έθιμο να ανοίγονται οι πόρτες του Ναού της Αναστάσεως από Μουσουλμάνους, και τρεις ιερείς ή επίσκοποι να μπαίνουν μέσα στον Πανάγιο Τάφο του Χριστού. Ο ένας ήταν από τους Έλληνες, ο άλλος από τους Αρμένιους και ο τρίτος από τους Αιθίοπες, και αυτοί έμεναν έγκλειστοι μέσα στο Κουβούκλιο για όσο χρόνο χρειαζόταν κανείς να απαγγείλει το Placebo (ειδική προσευχή;;;), περίπου 15-20 λεπτά. Το επόμενο πράγμα που παρατήρησε ο Walther, ήταν να βγαίνει ένας Αρμένιος επίσκοπος από τον Πανάγιο Τάφο, με ένα πύρινο φως, και, αφού άναψαν όλα τα φώτα, τα «έθνη» παρήλασαν τρεις φορές γύρω από το Άγιο Κουβούκλιο. Περιέχει (Σχετ.: Επίσκοπος Αυξέντιος Φωτικής. Το Πασχάλιον Πυρ στην Ιερουσαλήμ: Μια Μελέτη της Τελετής του Αγίου Φωτός στον Ναό του Παναγίου Τάφου.)



Ο Henry Maundrell, Άγγλος στρατιωτικός ιερέας (1696). (Σχετ.: Επίσκοπος Αυξέντιος Φωτικής. Το Πασχάλιον Πυρ στην Ιερουσαλήμ: Μια Μελέτη της Τελετής του Αγίου Φωτός στον Ναό του Παναγίου Τάφου.)

Κωνσταντίνος Volnez (1784). Γάλλος σκεπτικιστής. ‘Εκανε αναφορά στο θαύμα του Αγίου Φωτός και παρόμοια στοιχεία πίστεως. (Σχετ.: Επίσκοπος Αυξέντιος Φωτικής. Το Πασχάλιον Πυρ στην Ιερουσαλήμ: Μια Μελέτη της Τελετής του Αγίου Φωτός στον Ναό του Παναγίου Τάφου.)



Ο Αββάς Δανιήλ, ο οποίος ταξίδευε σοτυς Αγίους Τόπους την εποχή του πρίγκηπα Sviatopolk Iziaslavovich, όταν βασίλευε ο Βαλδουίνος Α’ στην Ιερουσαλήμ, λίγο μετά τις Σταυροφορίες, από το 1093 μέχρι το 1112.



Ο Gautier Vinisauf, Άγγλος χρονικογράφος, περιγράφει ένα περιστατικό που έχει σχέση με την κάθοδο του Αγίου Φωτός το 1187. Το 1187, οι Σαρακηνοί υπό την διεύθυνση του Σουλτάνου Salah ad-Din, πήραν τα Ιεροσόλυμα. Την χρονιά εκείνη, ο Σουλτάνος επιθύμισε να παρευρεθεί στον εορτασμό, αν και δεν ήταν Χριστιανός. Ο Gautier Vinisauf μας περιγράφει τι συνέβη: «Κατά την άφιξή του, το Άγιο Πυρ κατέβηκε αιφνιδιαστικά, και οι βοηθοί του ταράχθηκαν πολύ.... οι Σαρακηνοί, βλέποντας το φαινόμενο, είπαν πως η φωτιά που είχαν δει να κατεβαίνει είχε παραχθεί με απατηλά μέσα. Ο Salah ad-Din, επιθυμώντας να ξεσκεπάσει την απάτη, έκανε το κανδήλι που είχε ανάψει με ουράνιο πυρ να σβύσει, όμως το κανδήλι άναψε πάλι, αμέσως. Το έσβυσε για δεύτερη φορά και τρίτη φορά, όμως αυτό άναβε και πάλι από μόνο του. Κατόπιν αυτού, ο Σουλτάνος κατασυγχυσμένος κραύγασε με προφητικό παραλήρημα: «Ε, ναι! Ή σύντομα θα πεθάνω, ή θα χάσω την Ιερουσαλήμ!» (Hvidt N.C. Miracles - Encounters Between Heaven And Earth (Θαύματα: Συναντήσεις Ανάμεσα Ουρανού και Γης) Gyldendal. σελ 203-229.)

http://www.oodegr.com
Ένας κληρικός της αυτοκρατορικής αυλής του Κωνσταντίνου Ζ’ Πορφυρογέννητου, ο Νικήτας, το 947 μ.Χ. έστειλε επιστολή στον αυτοκράτορα διηγούμενος την απόπειρα ενός εξοργισμένου εμίρη να δώσει τέλος στην τελετή αφής του Αγίου Φωτός.... « (Ο εμίρης) απαίτησε (από τον Πατριάρχη), με την απειλή απαγόρευσης του λαϊκού εορτασμού της Αναστάσεως του Χριστού, την καταβολή 7000 χρυσών νομισμάτων.

Η καταβολή αυτή δεν θα γινόταν, αν δεν είχαν παραδοθεί άμεσα από τους γραμματείς 2000 χρυσά, με εγγύηση για την καταβολή των υπολοίπων 5000. Όση ώρα παρέμενε ο Πατριάρχης φρουρούμενος στο Πραιτώριο, ο Θεός των θαυμάτων γέμισε δύο από τα κανδήλια της τριπλής κανδήλας που κρέμονται στον τόπο που λένε πως εναποτέθηκε το Σώμα του Χριστού, όταν έγινε η Αποκαθήλωση, για να το περιποιηθούν. Όταν τα νέα για το θαύμα έφτασαν στο Πραιτώριο, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι έτρεξαν, πατείς με - πατώ σε, στον ναό.

Όμως οι Μουσουλμάνοι ήρθαν γεμάτοι αιματοβαμμένες σκέψεις και φονικά σχέδια, οπλισμένοι και έτοιμοι να σφάξουν κάθε Χριστιανό που κρατούσε αναμμένο φανάρι. Σε λίγο έφτασε ο Πατριάρχης, ακολουθούμενος από τον Κλήρο, και, έχοντας διαπιστώσει πως δεν είχε μέχρι στιγμής λάβει χώρα η εμφάνιση της ιερής φλόγας, με την βοήθεια των Μουσουλμάνων κανόνισε να σφραγισθεί το Άγιο Κουβούκλιο, και άρχισε να προσεύχεται μαζί με τους Χριστιανούς.

Γύρω στην έκτη ώρα, έχοντας προσηλωμένο το βλέμμα του στον Πανάγιο Τάφο, είδε την υπερφυσική εμφάνιση του Φωτός. Μπήκε μέσα στο Άγιο Κουβούκλιο, του οποίου την είσοδο του την έδειχνε ένας άγγελος. Την στιγμή που πήγε να πάρει ένα κερί για να μεταδώσει την ουράνια φωτιά σε όλους όσους ήταν μέσα στον ναό κρατώντας δάδες, δεν είχε προλάβει να βγει από τον Τάφο, όταν είδε τον ναό να πλημμυρίζει ξαφνικά με ένα ουράνιο φως.

Οι πιστοί στέκονταν αριστερά και δεξιά, κάποιοι ήσαν κοντά στην θύρα, άλλοι κοντά στον Γολγοθά, άλλοι κοντά στην σταυρόμορφη αλυσίδα που κρέμεται από την οροφή και τριγύρω από την οποία είχαν κρεμασμένα τα καντήλια τους – η αλυσίδα, δηλαδή, που είναι για να αντιπροσωπεύει το κέντρο του κόσμου και που είναι εκεί ως σημείο, ώστε όλοι οι άνθρωποι να θαυμάζουν το φαινόμενο της θεϊκής φωτιάς.

Οι ίδιοι οι Μουσουλμάνοι γέμισαν με θαυμασμό, αφού μέχρι εκείνη την στιγμή η εμφάνιση του Φωτός κατ’ έτος συνέβαινε μόνο σε ένα από τα κανδήλια μέσα στο Άγιο Κουβούκλιο, ενώ την ημέρα αυτή, ολόκληρος ο ναός είχε γεμίσει με φως. Ο εμίρης, που παρακολουθούσε από κάποιο ψηλότερο σημείο, έγινε μάρτυρας ενός ακόμη μεγαλύτερου θαύματος.

Το μεγαλύτερο από τα κανδήλια - που κρεμόταν ακριβώς μπροστά του - άφησε να χυθεί το λάδι και το νερό που περιείχε, και ξαφνικά γέμισε με το θεϊκό πυρ, παρ’ ότι δεν υπήρχε πλέον κανένα φυτίλι μέσα του.» (Σχετ.: Επίσκοπος Αυξέντιος Φωτικής. Το Πασχάλιον Πυρ στην Ιερουσαλήμ: Μια Μελέτη της Τελετής του Αγίου Φωτός στον Ναό του Παναγίου Τάφου.)



Αρχιμανδρίτης Αρσένιος (1345 μ.Χ.). ...Σύμφωνα με το έθιμο, ο Πατριάρχης τελεί την λιτή κοντά στο Άγιο Κουβούκλιο το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου, χάριν του Αγίου Φωτός. Ο Πατριάρχης ήρθε, και μαζί του ήταν ο Μητροπολίτης Γερμανός από την Αίγυπτο και ο Επίσκοπος Μάρκος της Δαμασκού... και ο Ηγούμενος Στέφανος από την Μονή του Αγίου Σάββα, μαζί με όλον τον κλήρο. Έκαναν την περιφορά του Τάφου του Κυρίου δύο φορές, και μετά την Τρίτη περιφορά τους, εμφανίστηκε πάνω από το Άγιο Κουβούκλιο ένα μικρό συννεφάκι.

Μετά άνοιξαν το Άγιο Κουβούκλιο και ο Πατριάρχης μπήκε μέσα, μαζί με τον Αρμένιο επίσκοπο, επειδή το σπήλαιο είχε γεμίσει από Άγιο Φως και όλα τα καντήλια που είχαν σβυστεί και ετοιμαστεί από την Μεγάλη Παρασκευή ήσαν αναμμένα. Ο Πατριάρχης άναψε κεριά από το Άγιο αυτό Πυρ, και από τον Πατριάρχη και ολόκληρο το εκκλησίασμα υψώθηκε μια μεγάλη κραυγή, με την εμφάνιση του Φωτός. Μετά από λίγη ώρα, τα κεριά που όλοι κρατούν για ευλογία, σβύστηκαν. Μετά ο Πατριάρχης άρχισε την Λειτουργία του Μεγάλου Σαββάτου. (Σχετ.: Επίσκοπος Αυξέντιος Φωτικής. Το Πασχάλιον Πυρ στην Ιερουσαλήμ: Μια Μελέτη της Τελετής του Αγίου Φωτός στον Ναό του Παναγίου Τάφου.)



Ο Θεοδώριχος, που έγραψε την αφήγησή του το 1172, λέει πως μερικές φορές, το Άγιο Φως εμφανιζόταν περίπου την πρώτη ώρα, άλλες φορές περίπου την Τρίτη, ή την έκτη, ή την ενάτη, ακόμα και την Εβδόμη Ώρα του Κανόνα.

Οι επιστημονικές μετρήσεις του Ρώσου φυσικού Αντρέι Βολκόβ
το Μεγάλο Σάββατο του 2008

To Πάσχα του 2008, ο Ρώσος φυσικός Αντρέι Αλεξάντροβιτς Βολκόβ, του Εθνικού Κέντρου Ερευνών της Ρωσίας «Ινστιτούτο Κουρτσιάτοβ», τέθηκε επικεφαλής μιας επιστημονικής αποστολής που είχε ως σκοπό να διερευνήσει το θαύμα του Αγίου Φωτός. Το εγχείρημα διοργανώθηκε από τον καθηγητή Αλεξάντερ Μοσκόφσκι, για τις ανάγκες ενός ντοκιμαντέρ που ήταν αφιερωμένο στον ρόλο των θαυμάτων στη θρησκεία.

Το Μεγάλο Σάββατο του 2008, περί τις 09.00 το πρωί, ο Αντρέι Βολκόβ εισήλθε στον Ναό της Αναστάσεως, μαζί με τον κατάλληλο εξοπλισμό. Το βασικό όργανο που χρησιμοποίησε για τις μετρήσεις του ήταν ένα ψηφιακό οσιλοσκόπιο4 (oscilloscope), συνδεδεμένο με ένα laptop που ήταν εφοδιασμένο με το κατάλληλο λειτουργικό πρόγραμμα. Βρισκόταν σε απόσταση δέκα περίπου μέτρων από τον Πανάγιο Τάφο και βασική προτεραιότητά του ήταν να καταγράψει το φάσμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας σε συγκεκριμένες συχνότητες.



Το οσιλοσκόπιο που χρησιμοποίησε ο Ρώσος φυσικός για τις μετρήσεις του.

Τα αποτελέσματα των μετρήσεών του και τα συμπεράσματα που εξήχθησαν από αυτές, τα περιγράφει ένα χρόνο αργότερα, στις 21 Απριλίου 2009, στην ακόλουθη συνέντευξή του στη ρωσική εφημερίδα Βέρα:






– Αντρέϊ Αλεξάντροβιτς, γιατί εσείς ειδικά πήγατε να εξερευνήσετε τη φύση του Αγίου Φωτός; Συμπίπτει αυτό με το επιστημονικό σας αντικείμενο;

– Τα τελευταία 12 χρόνια ασχολούμαι με το ονομαζόμενο πλάσμα χαμηλής θερμότητας.

– Τι είναι αυτό;

– Σε κατάσταση πλάσματος βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος της ύλης του σύμπαντος: τα άστρα, τα γαλαξιακά νέφη, το διαστρικό περιβάλλον. Είναι ένα πολύ ιονισμένο αέριο… Πάνω στην ίδια τη Γη, ωστόσο, αυτό είναι ένα σπάνιο φαινόμενο, το οποίο μάθαμε να δημιουργούμε σχετικά πρόσφατα. Για παράδειγμα, στη χειρουργική άρχισαν να χρησιμοποιούν «νυστέρια» από μία λεπτότατη ροή πλάσματος, που θερμαίνεται μέχρι 5000-7000 βαθμούς. Αυτό είναι ένα υψηλής θερμότητας πλάσμα, με το οποίο μπορούμε μόνο να κόβουμε την ύλη. Αλλά υπάρχει και το πλάσμα χαμηλής θερμότητας, περίπου 40-80 βαθμών, που μπορεί να επουλώνει τα τραύματα. Με τη δημιουργία τέτοιων ιατρικών «επουλωτικών» μηχανημάτων ασχολούμαι κι εγώ, και ήδη αρχίζουμε την παραγωγή τους.

– Και ποια είναι η σχέση με το Άγιο Φως;

– Κρίνοντας από τις πολυάριθμες περιγραφές, η εμφάνιση του Αγίου Φωτός συνοδεύεται από την εμφάνιση πλάσματος, που εξωτερικά θυμίζει πολύ το πλάσμα χαμηλής θερμότητας. Για παράδειγμα, είναι γνωστό, ότι για κάποιο διάστημα το Φως αυτό δεν καίει καθόλου τα χέρια και το πρόσωπο. Επίσης, σχεδόν επί χίλια χρόνια οι αυτόπτες μάρτυρες μιλάνε για κάποιες λάμψεις, που διατρέχουν τα τείχη του ναού και πριν και μετά την έλευση του Φωτός.

– Τέτοια φαινόμενα πλάσματος είναι μοναδικά;

– Βεβαίως. Στο εργαστήριο ερευνούμε το πλάσμα χαμηλής θερμότητας μόνο στο κενό. Στον αέρα μπορεί εξίσου να υπάρχει, αλλά μόνο υπό αυστηρά καθορισμένες συνθήκες… και υπό πολύ υψηλή υγρασία. Αλλά, πάνω από τον Τάφο του Κυρίου το Πάσχα κάνει ζέστη και η ατμόσφαιρα είναι ξηρή, δεν υπάρχει καμία υγρασία που να άγει τον ηλεκτρισμό, και δεν υπάρχει πηγή δυνατής διαφοράς και δυναμικού. Εν τω μεταξύ, εμφανίζονται εκεί λάμψεις, φωτεινές δέσμες, που, κατά τη γνώμη μου, μεταμορφώνονται ύστερα σε σπίθα και γεννούν το Φως».



Σύμφωνα με τον Ρώσο φυσικό, το φαινόμενο πλάσματος, που εκτιμάται ότι λαμβάνει χώρα στο εσωτερικό του ναού, από επιστημονικής απόψεως είναι ανεξήγητο και αδικαιολόγητο. Η κορυφαία στιγμή όμως, για τις μετρήσεις του, επήλθε την ώρα της εμφάνισης του Αγίου Φωτός, όταν ο πατριάρχης βρισκόταν κλεισμένος στο εσωτερικό του Τάφου. Η απρόσμενη μέτρηση καταγράφηκε στις 14:04 το μεσημέρι ώρα Ιερουσαλήμ (15:04 ώρα Ρωσίας). Δύο περίπου λεπτά αργότερα ο πατριάρχης εξήλθε με το Άγιο Φως. Συνεχίζει ο Βολκόβ στη συνέντευξή του:






– Είχε ώρα που ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων εισήλθε στο Κουβούκλιο , η τελετή άρχισε ... Και ξάφνου – νάτο! Καταγράφηκε αλλαγή φάσματος ακτινοβολίας εξαιτίας αγνώστου σήματος. Αυτό συνέβη στις 15:04. Μία διακύμανση – και τίποτε άλλο παρόμοιο. Και σύντομα εμφανίστηκε ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων με αναμμένο κερί.

– Και τι διακύμανση ήταν αυτή;

– Ηλεκτρικό φορτίο. Το τι είναι, από πού προήλθε, δεν γνωρίζω. Αργότερα, έχοντας ήδη επιστρέψει στη Ρωσία, ασχολήθηκα με την αποκωδικοποίηση των καταγραμμένων ραδιοφωνικών σημάτων. Η διαδικασία (των μετρήσεων) κράτησε έξι ώρες και τριάντα λεπτά. Μία μέτρηση περιλαμβάνει γύρω στα χίλια «καρέ». Αρκετά κουραστική δουλειά. Αλλά επιβεβαιώθηκε το εξής: πριν την εμφάνιση του Φωτός υπήρξε ηλεκτρική εκκένωση… Δεν μπορώ τώρα να σας πω λεπτομέρειες, γιατί έχω δεσμευτεί απέναντι στον δημιουργό του ντοκιμαντέρ. Το χαρτογράφημα των μετρήσεων θα είναι αναλυτικά παρατεθειμένο εκεί. Αλλά, το πιο σημαντικό το έχω ήδη αναφέρει: ήταν μία ηλεκτρική εκκένωση….Γιατί είναι σημαντικό αυτό; Βλέπετε, εδώ δημιουργείται μία πλήρης εικόνα. Σας έχω ήδη πει για τα φαινόμενα πλάσματος – τα οποία από μόνα τους είναι ένα θαύμα, αφού στον ναό δεν υπάρχουν οι παραμικρές συνθήκες για τη δημιουργία τους. Το δεύτερο ανεξήγητο γεγονός είναι: η ηλεκτρική φόρτιση του αέρα που είναι εμφανής ακόμη και χωρίς τις συσκευές – πολλοί νοιώθουν ότι κατά την έλευση του Αγίου Φωτός τούς σηκώνονται όρθιες οι τρίχες στα χέρια. Αυτό είναι δυνατό μόνον υπό πολύ μεγάλη διαφορά ηλεκτρικών δυναμικών, ας πούμε, μεταξύ της στέγης του σπιτιού και του πατώματος του ισογείου. Και αυτό, εάν το σπίτι είναι από καθαρό χαλαζία και έξω έχει καταιγίδα. Αλλά το Πάσχα στα Ιεροσόλυμα, κατά κανόνα, δεν συμβαίνει καμία καταιγίδα, κάνει αίθριο καιρό. Και ο ίδιος ο Ναός του Κυρίου είναι χτισμένος από διάφορα υλικά – μάρμαρο, ασβεστιογενή πετρώματα, ξύλο. Το έχουν χτίσει χωρίς ενιαίο σχέδιο και έχει ένα πλήθος από διάφορους βοηθητικούς χώρους. Γι’ αυτό, η υποψία, ότι εξ αρχής είχε τοποθετηθεί μέσα του ένας τεράστιος μετασχηματιστής, απαραίτητος για τη συσσώρευση ηλεκτρικού φορτίου και της μετέπειτα εκκένωσης, είναι απλά εξωπραγματική. Αλλά η διαφορά των ηλεκτρικών δυναμικών παρόλα ταύτα δημιουργείται! Και σημειωτέον, σε συγκεκριμένη ημέρα, το Πάσχα, μετά τις προσευχές στο Κουβούκλιο. Και εδώ εμφανίζεται ενώπιον μας η τελευταία πτυχή που ανακαλύψαμε – η εμφάνιση του Φωτός συνοδεύεται από ηλεκτρική εκκένωση. Δηλαδή, αυτό σημαίνει, ότι η εμφάνιση του Φωτός είναι αναπόσπαστο κομμάτι όλων αυτών των απίστευτων, πλήρως ανεξήγητων φαινομένων, που έχουν μία ηλεκτρική φύση. Δεν είναι αυτό μία επιβεβαίωση της θαυματουργικής φύσης του;»



Ο Αντρέι Βολκόβ αναφέρει ότι, λίγο πριν την εμφάνιση του Αγίου Φωτός, έλαβαν χώρα και καταγράφηκαν επιστημονικά τρία ανεξήγητα γεγονότα:



*
Το πρώτο είναι η αδικαιολόγητη παρουσία του φαινομένου πλάσματος, το οποίο, όπως αναφέρει, είναι από μόνο του ένα «θαύμα».
*

Το δεύτερο είναι η επίσης αδικαιολόγητη και ανεξήγητη ηλεκτρική φόρτιση του αέρα σε συνδυασμό με την εξακρίβωση μεγάλης διαφοράς ηλεκτρικού δυναμικού.
*

Το τρίτο είναι η παρουσία ηλεκτρικής εκκένωσης την ώρα της εμφάνισης του Αγίου Φωτός.



Τα τρία αυτά γεγονότα, που καταγράφηκαν ταυτόχρονα, τα χαρακτηρίσει «απίστευτα και πλήρως ανεξήγητα».

Η έρευνα του Αντρέι Βολκόβ παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και αποτελεί μία τελείως διαφορετική προσέγγιση στο θαύμα του Αγίου Φωτός, καθαρά επιστημονική. Τα αποτελέσματα των μετρήσεών του, σύμφωνα με τον ίδιο, αποτελούν «μια επιβεβαίωση της θαυματουργικής φύσης του φαινομένου».

Και αυτό από μόνο του σημαίνει πολλά.

Ο Πέρσης αλ-Μπιρουνί (1000 μ.Χ.)


O αλ-Μπιρουνί (al-Biruni, 973-1048) αν και ελάχιστα γνωστός στον δυτικό κόσμο, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους πανεπιστήμονες όλων των εποχών. Ήταν αστρονόμος, φιλόσοφος, μαθηματικός, φυσικός, ιστορικός, γεωγράφος, φαρμακοποιός, γεωδαίτης, περιηγητής, γεωλόγος, χαρτογράφος, ανθρωπολόγος, κ.ά., και εκτιμάται ότι το επιστημονικό έργο του ξεπερνά τα 150 συγγράμματα, στα οποία καταπιάνεται σχεδόν με κάθε επιστήμη. Γνώριζε άριστα την αρχαία ελληνική γλώσσα και, όπως αναφέρει ο D. Tsibukidis, είχε μελετήσει δεκάδες συγγράμματα αρχαίων Ελλήνων επιστημόνων από τα πρωτότυπά τους.

Ο George Sarton, ο αποκαλούμενος πατέρας της Ιστορίας των Επιστημών και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, αναφέρει πως ο Μπιρουνί υπήρξε «ένας από τους μεγαλύτερους επιστήμονες του Ισλάμ και, όπως όλοι θεωρούν, ένας από τους μεγαλύτερους όλων των εποχών». Ο επίσης καθηγητής της Ιστορίας των Επιστημών στα Πανεπιστήμια του Χάρβαρντ και της Αλεξάνδρειας, Abdelhamid I. Sabra, αποκάλεσε τον αλ-Μπιρουνί «μία από τις μεγαλύτερες επιστημονικές διάνοιες όλης της ιστορίας».





Για να σχολιαστεί το πολυποίκιλο έργο του και η επιστημονική του προσφορά, χρειάζεται ένας ογκώδης τόμος. Αξίζει να αναφερθεί ενδεικτικά μόνο μία επιστημονική του πρωτιά: ο υπολογισμός της ακτίνας της γης σε 6339.9 χλμ., τιμή που αποκλίνει από την πραγματική μόλις κατά 16.8 χλμ. Όπως επισημαίνουν οι καθηγητές μαθηματικών John J. O'Connor and Edmund F. Robertson, η τιμή αυτή κατακτήθηκε από τη Δύση μόλις κατά τον 16ο αιώνα, δηλαδή μισή χιλιετία αργότερα.





Από τα 150 έργα του αλ-Μπιρουνί έχουν διασωθεί μόλις 22. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται και η Χρονολόγηση των Αρχαίων Εθνών (Αl-Athar al-baqiyah), η οποία σύμφωνα με τον Γερμανό μελετητή Eduard C. Sachau, εγράφη περί το έτος 1000.6 Σε αυτό το έργο ο Πέρσης σοφός, στο κεφάλαιο που αναφέρεται στη γιορτή του Πάσχα των χριστιανών, καταγράφει όλα όσα γνωρίζει για την τελετή του Αγίου Φωτός.





Tο έργο διασώζεται σε πέντε χειρόγραφα και εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1878 από τον E.C. Sachau, όμως, όπως διαπιστώθηκε αργότερα, η έκδοση ήταν ελλιπής διότι το χειρόγραφο που χρησιμοποιήθηκε δεν περιείχε το κεφάλαιο για την τελετή του Αγίου Φωτός, καθώς και άλλα μέρη του έργου.

To 1912, το Ασιατικό Μουσείο της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών της Αγίας Πετρούπολης απέκτησε ένα χειρόγραφο του ίδιου έργου, αρχαιότερο από εκείνο που χρησιμοποίησε ο E.C. Sachau. Το χειρόγραφο αυτό, που ήταν πιο πλήρες και περιείχε το κεφάλαιο περί του Αγίου Φωτός, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από τον διευθυντή του Ασιατικού Μουσείου, Carl H. Salemann.

To απόσπασμα του χειρογράφου που αναφέρεται στην τελετή του Αγίου Φωτός μεταφράστηκε το 1915 στα ρωσικά από τον I.J. Krachkovsky.

To 1933, o Γερμανός μελετητής Hellmut Ritter ανακάλυψε στη Βιβλιοθήκη Umumi (σήμ. Beyazit) της Κωνσταντινούπολης ένα ακόμη αραβικό χειρόγραφο του ίδιου έργου, το οποίο επίσης περιέχει το κεφάλαιο περί του Αγίου Φωτός. Το αραβικό κείμενο του συγκεκριμένου κεφαλαίου εκδόθηκε το 1952 από τον Γερμανό Johann Fück και το 1988 μεταφράστηκε στη γερμανική γλώσσα από τον καθηγητή Gotthard Strohmaier, στο έργο του «Αλ-Μπιρουνί, στον κήπο της Επιστήμης». Από αυτή τη μετάφραση, αλλά και από το ίδιο το αραβικό κείμενο, προέρχεται η ελληνική μετάφραση που ακολουθεί. Η γερμανική μετάφραση αποδίδει σωστά το νόημα του κειμένου, όμως, σε κάποια σημεία έχουν εντοπισθεί από τον καθηγητή Αραβικών Dr. Gamal al-Tahir κάποια μικρά σφάλματα τα οποία και έχουν διορθωθεί.


Γράφει ο αλ-Μπιρουνί στο έργο του:


ويحكى لسبت القيامة حكاية يبهت لها صاحب العلم الطبيعي بل لا يوجد مقرا بها، ولولا اطباق الخصوم على الأخبار عنه ذاكرين مشاهدته وتخليد الفضلاء من العلماء وغيرهم اياه في كتبهم لما يسكن القلب إليه، وقد عرفته من الكتب وأخذته سماعا عن الفرج بن صالح البغدادي ان في وسط كنيسة القمامة ببيت المقدس قبر المسيح منقور في صخرة واحدة مطبقة وعليه قبة تشرف عليها أخرى عظيمة وحوالي الصخر دار برمات يشرف منه المسلمون والنصارى ومن حضر إلى موضع القبر في هذا اليوم متضرعين إلى الله تعالى وداعين اياه من نصف النهار إلى اخره . ويجئ مؤذن الجامع والإمام وأمير البلد فيقعدون عند القبر ويجيئون بقناديل يضعونها عليه وهو معلق، وقد أطفأت النصارى سرجهم وقناديلهم قبل ذلك ويمكثون إلى أن يروا نارا صافية بيضاء قد اشعلت قنديلا فمنها سرج القناديل في الجامع والبيع. ثم يكتب إلى حضرة الخلفاء بوقت نزول النار ويستدلون بسرعة نزولها وقربه من نصف النهار على خضب السنة وبتأخره إلى العشاء وبعده على جدبها. وحكى هذا المخبر أن بعض السلاطين وضع في موضع الفتيل نحاسا كيلا يتقد فيفسد ذلك فانها اذا نزلت اتقد النحاس. ونزول هذه النار في يوم .متردد ومدة ما .موضع .العجب
«Σχετικά με το Σάββατο της Αναστάσεως λέγεται μια ιστορία η οποία εκπλήσσει τον ερευνητή των φυσικών επιστημών και η αιτία της οποίας είναι αδύνατον να ανακαλυφθεί. Εάν δεν υπήρχε ομοφωνία των αντιπάλων [του θαύματος] και δεν αναφέρανε ότι το είδαν και οι ίδιοι, και ακόμη εξέχοντες διδάσκαλοι και άλλοι άνθρωποι δεν τα μεταφέρανε στα συγγράμματά τους, κάποιος θα μπορούσε να μην έχει καμιά εμπιστοσύνη. Εγώ το έχω μάθει από βιβλία και το έχω ακούσει από τον al-Faraj ibn Salih της Βαγδάτης, ότι στο μέσον του Ναού της Αναστάσεως στην Ιερουσαλήμ είναι λαξευμένος σε έναν βράχο ο Τάφος του Χριστού, κατά τρόπο που περικλείεται από έναν θόλο. Από πάνω υπερυψώνεται ένας μεγαλύτερος θόλος. Και γύρω από τον βράχο υπάρχουν γαλαρίες. Από εκεί παρακολουθούν οι μουσουλμάνοι. Οι χριστιανοί, και όποιος άλλος έλθει εκείνη την ημέρα στον τόπο του Τάφου, ικετεύουν και επικαλούνται τον Θεό τον Ύψιστο από το μεσημέρι μέχρι και το βράδυ. Έρχονται ακόμη ο μουεζίνης του τζαμιού, ο επικεφαλής ιμάμης της προσευχής και ο εμίρης της πόλης, οι οποίοι κάθονται δίπλα από τον Τάφο. Μαζί τους φέρνουν λυχνάρια, που τα τοποθετούν επάνω, ενώ είναι ακόμη κλειδωμένος (ο Τάφος). Οι χριστιανοί εντωμεταξύ έχουν ήδη σβηστά τα λυχνάρια και τις δάδες τους και αναμένουν, μέχρι που αντικρίζουν μια καθαρή λευκή φλόγα η οποία ανάβει μία κανδήλα. Από αυτή τη φλόγα ανάβουν τις κανδήλες μέσα στo τζαμί και στις εκκλησίες. Εν συνεχεία γίνεται γραπτή αναφορά στους χαλίφες για την ώρα που κατήλθε η φλόγα. Από την ταχύτητα της έλευσης [της φλόγας] και αν ήταν κοντά στο μεσημέρι, συμπεραίνανε ότι το έτος θα είναι παραγωγικό. Εάν η έλευση καθυστερούσε προς το βράδυ και αργότερα, συμπεραίνανε ότι θα είναι μη παραγωγικό. Αυτός που με πληροφόρησε διηγείται ότι κάποιοι σουλτάνοι έβαλαν στη θέση του φιτιλιού ένα χάλκινο σύρμα για να μην ανάψει και να μην πραγματοποιηθεί αυτό [το θαύμα]. Όταν όμως η φλόγα κατήλθε άναψε ο χαλκός. Η έλευση εκείνη την ημέρα αυτής της φλόγας από τον ουρανό, που επανέρχεται στον συγκεκριμένο χρόνο και τόπο, γίνεται αφορμή να μένουμε έκπληκτοι.



Ο αλ-Μπιρουνί δεν έχει παρακολουθήσει την τελετή του Αγίου Φωτός, όμως, δείχνει να εμπιστεύεται τις αραβικές πηγές που αναφέρονται σε αυτή.

Από την αρχή ξεκαθαρίζει ότι δεν θα έκανε λόγο για την ιστορία του Σαββάτου της Αναστάσεως εάν δεν υπήρχε «ομοφωνία των αντιπάλων» του θαύματος, οι οποίοι είχαν βιώσει το γεγονός ως αυτόπτες μάρτυρες!

(اطباق الخصوم = ομοφωνία αντιπάλων)

Οι «αντίπαλοι» είναι οι αρνητές του θαύματος, οι οποίοι ως μουσουλμάνοι δεν το αποδέχονται, όμως, περιγράφουν το γεγονός με ομόφωνο και κοινό τρόπο.

Και αυτό δείχνει να εντυπωσιάζει τον αλ-Μπιρουνί.

Έτσι, η αναφορά του αποκτά διαφορετικό ειδικό βάρος επειδή στην ουσία μάς μεταφέρει, ή καλύτερα συγχωνεύει, τις διηγήσεις όλων αυτών των μουσουλμάνων που βίωσαν το θαύμα, και των οποίων τα έργα δεν διασώζονται σήμερα.

Οι πληροφορίες του προέρχονται επιπλέον και από έναν αυτόπτη μάρτυρα της τελετής, τον Faraj ibn Salih από τη Βαγδάτη.

Ο Μπιρουνί, ως επιμελής και εμβριθής επιστήμων, παραθέτει λεπτομερώς τις πηγές του ώστε να μην υπάρχει καμιά αμφιβολία για τα λεγόμενά του, σε ένα ζήτημα ιδιαίτερης θρησκευτικής φύσεως που θα προκαλέσει απορία στους ομοθρήσκους του. Οι πληροφορίες που μας μεταφέρει είναι πραγματικά ανεκτίμητης αξίας.

Το γεγονός ότι έχει διαβάσει για την τελετή του Αγίου Φωτός σε βιβλία, φανερώνει ότι το παράδοξο του θαύματος, ήδη από τον 10ο αιώνα, ήταν πλέον διαδεδομένο στον αραβικό κόσμο.

Η διήγησή του έχει πολλά κοινά σημεία με τη διήγηση του Ιμπν αλ-Κας που παρατέθηκε σε προηγούμενη ενότητα. Όπως διηγείται ο Ιμπν αλ-Κας, ομοιοτρόπως και ο Μπιρουνί αναφέρει ότι ενώ το πλήθος περιμένει, ξαφνικά, «αντικρίζουν μια καθαρή λευκή φλόγα που ανάβει μία κανδήλα»!

Και συνεχίζει ότι, «από αυτή τη φλόγα ανάβουν τις κανδήλες μέσα στο τζαμί και στις εκκλησίες»! Το τζαμί που αναφέρεται είναι το τέμενος του Θόλου του Βράχου.

Η μεταλαμπάδευση του Αγίου Φωτός σ’ αυτό το τέμενος φανερώνει το μέγεθος της αποδοχής του θαύματος από τους μουσουλμάνους, αλλά και το κύρος από το οποίο περιβάλλεται το θαύμα.

Οι δύο άρχοντες της πόλης, ο ιμάμης και ο εμίρης, καθώς και ο μουεζίνης (αυτός που καλεί για την προσευχή), βρίσκονταν κοντά στον Τάφο έχοντας μαζί τους τα λυχνάρια τους.

Όπως επισημαίνει ο Benjamin Z. Kedar, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, την εποχή του αλ-Μπιρουνί η τελετή ήταν στην ουσία μοιρασμένη ανάμεσα σε χριστιανούς και σε μουσουλμάνους. Το θαύμα ήταν κοινώς αποδεκτό και γιορταζόταν εξίσου απ’ όλους τους κατοίκους της πόλης.

Ιδιαίτερη αξία έχει και η καταγραφή ότι κάθε χρόνο αποστελλόταν μια αναφορά στους χαλίφες, δηλαδή στους χαλίφες της Βαγδάτης, στην οποία αναγραφόταν η ώρα έλευσης του Αγίου Φωτός.

Η καθυστέρηση του Φωτός θεωρείτο δυσοίωνο σημάδι για το επόμενο έτος, ενώ η έγκαιρη παρουσία του κατά τη μεσηβρινή ώρα ερμηνευόταν ως σημάδι ευφορίας.

Αυτό σημαίνει πως η φήμη του θαύματος εκτεινόταν πολύ πιο μακριά από την Ιερουσαλήμ, και επιπλέον η επιρροή του αφορούσε ακόμη και στις γεωργικές προβλέψεις.

Και τώρα περνάμε σε μια εξέχουσα λεπτομέρεια της διήγησης. Σε ένα γεγονός που γνωρίσαμε στην προηγούμενη ενότητα, στην επιστολή του κληρικού Νικήτα προς τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο.

Ο άνθρωπος που πληροφόρησε τον αλ-Μπιρουνί διηγείται, ως αυτόπτης μάρτυρας, ότι κάποιοι σουλτάνοι αντικατέστησαν το φιτίλι της κανδήλας με ένα φιτίλι από χαλκό. Όταν όμως το Άγιο Φως κατήλθε, ακόμη και το χάλκινο φιτίλι άναψε!



Η φράση اذا نزلت اتقد النحاس, που σημαίνει «όταν όμως η φλόγα κατήλθε άναψε ο χαλκός», από το χειρόγραφο Beyazit 4667.



Είναι μείζον το γεγονός ότι η συγκεκριμένη πληροφορία μεταφέρεται στον αλ-Μπιρουνί από μουσουλμάνο αυτόπτη μάρτυρα του γεγονότος ο οποίος, ως αλλόθρησκος, δεν έχει κανένα λόγο να επαινέσει ένα θαύμα μιας ξένης θρησκείας.

Και η πληροφορία αυτή καταγράφεται από έναν Πέρση σοφό ο οποίος συγκαταλέγεται στους κορυφαίους όλων των εποχών. Από έναν κορυφαίο επιστήμονα, που ως τελικό συμπέρασμά του αναφέρει ότι, «η έλευση της ουράνιας φλόγας εκείνη την ημέρα» γίνεται αφορμή να «μένουμε έκπληκτοι»!

[ موضع العجب = μένουμε έκπληκτοι].

Αυτή και μόνο η διατύπωση φανερώνει πως ο αλ-Μπιρουνί έχει ήδη αποδεχθεί τις πληροφορίες για το θαυμαστό γεγονός του Μεγάλου Σαββάτου. Και ο λόγος που τις αποδέχεται, όπως ο ίδιος επεξηγεί, είναι επειδή προέρχονται από έγκυρες πηγές και υπάρχει ομοφωνία απόψεων.

Όπως έχει ήδη επισημανθεί, οι αναφορές του αλ-Μπιρουνί και του Ιμπν αλ-Κας καθιστούν φανερή τη μεγάλη εξάπλωση και αποδοχή που γνώριζε το θαύμα στους κόλπους του μουσουλμανικού πληθυσμού της Παλαιστίνης.

Όμως, αυτή η εξάπλωση αποτελούσε για τους ηγέτες του ισλαμικού κόσμου μια πολύ δυσάρεστη εξέλιξη –αφενός επειδή εναντιωνόταν στους κανόνες της ισλαμικής πίστης, αφετέρου επειδή λειτουργούσε ως μέσο προσηλυτισμού των μουσουλμάνων στη χριστιανική θρησκεία.

Το έτος 1009, εννέα μόλις χρόνια μετά τη συγγραφή του έργου του αλ-Μπιρουνί, ο χαλίφης της Αιγύπτου αλ-Χακίμ αποφασίζει να δώσει οριστικό τέλος στην ετήσια προσέλευση χριστιανών και μουσουλμάνων στην τελετή του Αγίου Φωτός.

Και για να φέρει εις πέρας το σχέδιό του, αποφασίζει να πυρπολήσει και να καταστρέψει ολοσχερώς τον Ναό της Αναστάσεως και τον Τάφο του Χριστού.


Περισσότερες ιστορικές αναφορές για το θαύμα του αγίου φωτός διαβάστε εδω.

Απαντήσεις του Γέροντα Μητροφάνη σε επίκαιρες ερωτήσεις του κ. Ρώϊμπα.



Είδα το Άγιο Φως.

-Γέροντα Μητροφάνη, είναι ευλογημένο να μας πης μερικά πράγματα, για να γραφτούν αυτά, γιατί, όπως οι Λατίνοι, λένε, «scripta manent, verba volant» δηλαδή τα γραπτά μένουν, τα λόγια φεύγουν. Είστε πόσων ετών;
-Είμαι 93 ετών και 2 μηνών. Άλλο τι θέλεις να σε πω;
-Λένε ότι ήσασταν πάρα πολλά χρόνια στον Πανάγιο Τάφο, πόσα περίπου;
-Ήμουνα στον Πανάγιο Τάφο εγώ ο αμαρτωλός, ο ανάξιος, ο ελεεινός 58 ολόκληρα χρόνια στο Ναό, τα 54 τα έκανα στον Πανάγιο Τάφο, 54 Πάσχα πέρασα στον Πανάγιο Τάφο του Κυρίου και θαυμάζω την ευσπλαχνία του, πως εμένα, τον ξυπόλητο, τον ελεεινό και αξιοδάκρυτο, τον αμαρτωλό, με; είχε ο Κύριος, από το έτος 1923, 1η Νοεμβρίου, που έφθασα στα Ιεροσόλυμα.
-Τόσα πολλά χρόνια, πού είχατε μείνει στον Πανάγιο Τάφο, τι εμπειρίες έχετε, τι πράγματα είδατε, πώς ζήσατε εκεί; Πώς ήταν ο κόσμος, τι θαύματα έκανε ο Πανάγιος Τάφος;
-Τι να σας πω, δεν έχουν άκρη! Μόνο που μου λες «Πανάγιο Τάφο».Ξέρεις τι θα πη «Πανάγιος Τάφος;». Ο Τάφος του Θεού μας και θέλεις να σου πω θαύματα; Κάθε ώρα και στιγμή γίνονται θαύματα, αλλά εκείνος, που είναι άξιος τα βλέπει! Να, εγώ ο άθλιος, 58 χρόνια, 58 Πάσχα έμεινα στο Ναό, τα 54 στον Πανάγιο Τάφο, μία φορά μόνο αξιώθηκα να ιδώ το Άγιο Φως!
-Άγιε Γέροντα, αν είναι ευλογημένο, πέστε μου τι σχέδιο καταστρώσατε για να ιδήτε το Άγιο Φως;

Και ο αείμνηστος Άγιος Γέροντας μου μίλησε για «Το τολμηρότερο σχέδιο της ζωής του!» Μην αγωνιάς, μου είπε, αλλά άκουσε μόνον και δόξασε τον Θεό (την διήγηση αυτή είπε και σε άλλους. Την διέσωσε καλύτερα ο Αρχιμ. π. Σάββας Αχιλλέως στο βιβλίο του «Είδα το Άγιο Φως», απ' όπου και την δανείζομαι).

-«Ήμουν τότε εις τα νεανικά μου χρόνια. Η πίστις μου - αν και κλονισμένη διά το Άγιον Φως - παρέμεινε πάντα ζωντανή εις τον Χριστόν. Επίστευα πολύ, ασχέτως ότι εδημιουργούντο εις τον εαυτόν μου ερωτήματα αμφιβολίας. Εις το βάθος της ψυχής μου εβασίλευεν η γαλήνη. Μία ουράνιος χάρις με επεσκίαζε συνεχώς. Αλλά και ο πόθος να ιδώ με τα μάτια μου τι εγίνετο εντός του κλειστού τάφου, δεν απεβάλλετο. Ήτο κάτι, που εποθούσα επίμονα να κατορθώσω! Ήτο όμως πολύ δύσκολον! Ανθρωπίνως αδύνατον εκτός απροόπτου συμβάντος, που δεν είχα κατά νουν!
Τας σκέψεις μου και τας αγωνίας μου αυτάς τας έβλεπεν ο Θεός! ΕΚΕΙΝΟΣ, που γνωρίζει τα βάθη της καρδίας και τους διαλογισμούς του καθ' ενός άνθρωπου. ΕΚΕΙΝΟΣ έβλεπε την αγωνία μου και εγνώριζε τον πόθον μου. Δι' αυτό μου παρεχώρησεν ανέλπιστα περιστατικά. Επέτρεψε γεγονότα, διά να τόνωση την πίστιν μου. Εδημιούργησε καταστάσεις, διά να ιδώ ό,τι ποθούσα, και να διακηρύττω τα θαυμάσια Του. Και κατέληγα, υστέρα από τας ιδικάς μου σκέψεις, εις το εξής συμπέρασμα: Εφ όσον είμαι ο υπεύθυνος του Παναγίου Τάφου και ο φρουρός του Ζωοδόχου μνήματος, να ζητήσω άδειαν να παραμείνω εντός του Ιερού Κουβουκλίου! Είναι όμως αδύνατον! Ακατόρθωτον! Οι κανονισμοί είναι αυστηροί! Είναι, λοιπόν, ανόητον να τολμήσω να εκφράσω την σκέψιν μου. Εκείνος, που θα ήκουεν την παράλογον επιθυμίαν μου, θα με απέπεμπε με αυστηρότητα.
Να κρυβώ, τότε, αυθαίρετα εντός του Παναγίου Τάφου; Είναι παντελώς αδύνατον, αφού ούτε χώρος υπάρχει, ούτε γωνία, διά να διαφύγω της προσοχής των υπευθύνων. Εκείνοι διενεργούν με σχολαστικότητα δύο και τρεις φοράς τον ελεγχον, ελάχιστην ώραν προ του αγίου Φωτός.
Άλλο τεράστιον εμπόδιον ήτο η απουσία μου. Πως να απουσιάζω εγώ, που είμαι ο υπεύθυνος; Εάν εξευρίσκετο ανέλπιστος τρόπος να κρυβώ εντός του Ζωοδόχου Τάφου, ήτο αδύνατον να απουσιάζω ως υπεύθυνος. Εγώ πρέπει να φύγω τελευταίος και να εισέλθω πρώτος εντός του Ιερού Κουβουκλίου.
Με αυτάς τας σκέψεις εβασάνιζα τον εαυτόν μου ημέραν και νύκτα. Το σύνθημα μου παρέμενε πάντα το ίδιον. Σταθερόν και αμετάβλητον χωρίς καμμίαν απολύτως αλλαγήν.
Πρέπει να ιδώ με τα μάτια μου.
Πρέπει να διαπιστώσω τι συμβαίνει μέσα εις τον κλειστόν Τάφον. Πρέπει... πρέπει...
Και αυτά τα «πρέπει» έμεναν διαρκώς ανεκπλήρωτα. Ουδείς τρόπος υπήρχε να τα ικανοποιήσω ή να τα απομακρύνω από τον εαυτόν μου. Αυτή την πάλην και την αγωνίαν μου την εγνώριζε μόνον ΕΝΑΣ, ο Θεός. ΕΚΕΙΝΟΣ, ενώπιον του ΟΠΟΙΟΥ και αι τρίχες της κεφαλής μας είναι άπασαι ηριθμημέναι.
Ασχέτως αν η επιθυμία μου ήτο εκτός πραγματικότητος, ανεκπλήρωτος και ανεφάρμοστος, εγώ επίστευα. Ο Θεός, έλεγα, δεν θα με αφήση να ταλαιπωρούμαι με τοιούτου είδους αγωνίας. Θα λύση τας απορίας μου και θα μου δώση να ιδώ τι είναι το Άγιον Φως.


Το απροσδόκητον γεγονός.

Η κάθε μία ημέρα διεδέχετο την άλλην και εγώ εζούσα εις τα ανεκπλήρωτα όνειρά μου. Πάντα ακοίμητος φρουρός του Παναγίου Τάφου, πιστός εις το καθήκον μου, αλλά και βασανιζόμενος από τας σκέψεις μου περί του Αγίου Φωτός. Όταν είχα εις τα χέρια μου τα ατελείωτα σβησμένα κεριά των προσκυνητών, ήρχετο εις την μνήμην μου το χονδρό «κερί» της Ιεράς Φυλλάδος. Και αι διάφοροι σκέψεις, η μία κατόπιν της άλλης, έδερναν και εβασάνιζαν το μυαλό μου.
Άκουσε, τώρα, μου είπε, τι επεφύλαξεν εις εμέ ο Πανάγαθος Θεός.
Κάποιαν ημέραν, ένα απροσδόκητον γεγονός ήλλαξεν ολόκληρον την ζωήν μου. Άνωθεν του Ζωοδόχου μνήματος, που σκεπάζεται από 43 κανδήλια, εγένετο κάτι φοβερόν. Θεία χάριτι, παρεχώρησεν ο Θεός και απεκόπη το δυνατόν σχοινίον, που εβάσταζεν μίαν από τας τέσαρας σειράς των χρυσών κανδηλίων. Το γεγονός ήτο πολύ σοβαρόν. Εδημιουργήθη σάλος πολύς. Αναστάτωσις μεγάλη. Πλην όμως, έπειτα από το πέσιμο των κανδηλίων, επληρώθη ένα κενόν της ψυχής μου! Το απροσδόκητον εκείνο γεγονός έδωκε λύσιν εις την αγωνίαν μου. Το τολμηρότερον σχέδιον της ζωής μου θα εξεπληρώνετο. Τα αδιάκοπα «πρέπει» θα επραγματοποιούντο!
Όπισθεν του Κανδηλοφόρου παραπετάσματος διέκρινα ότι υπήρχεν ένας θόλος του Ιερού Κουβουκλίου. Και εις το μέσον ακριβώς της αριστεράς πλευράς, απέναντι του Ζωοδόχου μνήματος, μεταξύ του θόλου και του δαπέδου ένας μικρός χώρος εσχημάτιζε μία κρύπτην. Ήτο τόσον μικρά, που μετά βίας έκρυπτεν ένα άτομον! Ούτως, εσκέφθην, η κάθε απορία της ψυχής μου θα λυθή, χωρίς να με αντιληφθή κανείς. Εάν κατορθώσω και κρυφθώ εις αυτήν την κρύπτην, θα λύσω όλας μου τας απορίας και θα ικανοποιήσω εις το έπακρον όλα τα ερωτήματα, που με βασανίζουν. Αυτή η κρύπτη είναι άγνωστος εις όλους. Μόνος εγώ την γνωρίζω.
Επί τη ευκαιρία της αποκαλύψεως, διέκρινα και κάτι άλλο πολύ σημαντικώτερον. Μετά από τον αδιαπέραστον ουρανόν, που εσχηματίζετο από τα 43 κανδήλια, ολόκληρος ο χώρος του Ιερού Κουβουκλίου εσκεπάζετο υπό αρκετού πάχους πυκνής μαύρης «καπνίλας». Η μαύρη «σκόνη» εσχηματίσθη υστέρα από 150 χρόνια. Μία αδιάκοπος φλόγα από αναμμένα κεριά σχημάτισαν μίαν κατάστασιν απελπιστικήν. Δισεκατομμύρια κεριά, που εκαίοντο ως ελαχίστη προσφορά εις το μνήμα του Χριστού, συνέβαλλαν εις την απαράδεκτον εκείνην εικόνα. Αυτήν την ευκαιρίαν της μαύρης «καπνίλας» εχρησιμοποίησα ως βάση του σχεδίου μου! Ήτο μία λύσις, διά να λύσω την απορίαν μου και να πολλαπλασιάσω την πίστιν μου ή να εξαφανίσω ό,τι ήτο όρθιον μέσα μου.
Μετά το απροσδόκητον τούτο γεγονός και την μοναδικήν ευκαιρίαν, που μου εδίδετο, επλησίασα τον γέροντα μου π. Ανατόλιον. Του ανέφερα τα καθ' έκαστα λεπτομερώς. Του εξέθεσα εν συνεχεία τας σκέψεις μου. Του εξέφρασα την επιθυμίαν μου να καθαρίσω από την «καπνίλα» - εφ' όσον μου εδίδετο η ευκαιρία - το αόρατον μέρος του Ιερού Κουβουκλίου. Είναι αδύνατον, του ανέφερα, να συλλάβετε το μέγεθος της ακαθαρσίας, που υπάρχει! Ολόκληρον αυτό το απαράδεκτον θέαμα παραμένει αόρατον εξαιτίας των κανδηλίων. Είναι τρομερά επικίνδυνον, επρόσθεσα, διότι υπάρχει φόβος να αποσπασθή μέρος της κάπνης και να πέση επί του Ζωοδόχου μνήματος. Και αν αυτό συμβή εις ώραν, που δεν τελείται Θεία Λειτουργία, έχει καλώς. Αν όμως συμβή κατά την διάρκειαν της Θείας Λειτουργίας; Επρόσθεσα και άλλας πολλάς δικαιολογίας, πάντοτε όμως με την πρόθεσιν να επιτύχω εις το σχέδιόν μου. Πλην όμως! Εις το άκουσμα της επιθυμίας μου να προβώ εις τον καθαρισμόν της οροφής του Ιερού Κουβουκλίου, ο γέροντας μου, επρόταξε σταθεράν άρνησιν.
Ουδέποτε μία τοιαύτη πράξις, είπε εις αυστηρόν ύφος. Ουδεμία μονομερής ενέργεια. Οι αιρετικοί, Αρμένιοι, Λατίνοι, Κόπται θα προβούν εις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας. Θα εγείρουν ζητήματα ανύπαρκτα. Θα απαιτήσουν δικαιώματα και παράλογα αιτήματα, επί τη ευκαιρία, από τα οποία θα προέλθουν αποτελέσματα απρόβλεπτα και απροσδιόριστα επί του παρόντος. Αφορμήν ζητούν, διά να δημιουργήσουν επεισόδια.
Εις την άρνησιν του γέροντος μου, που ήτο ο κυρίως υπεύθυνος, εγώ εκτελούσα χρέη βοηθού, έκανα την μετάνοιάν μου, του εφίλησα το χέρι και απεχώρησα.
Απεχώρησα, όχι βέβαια με πρόθεσιν να παραιτηθώ του σκοπού μου, αλλά απεχώρησα, διά να επανέλθω μετά περισσοτέρας επιμονής. Η εκ δευτέρου παράκλησίς μου διά τον ίδιον σκοπόν είχεν ως αποτέλεσμα την ιδίαν σταθεράν και αμετακίνητον άρνησίν του. Το σχέδιόν μου εις πρώτον στάδιον ήτο να καθαρίσω από την «καπνίλαν» όλο εκείνο το αθέατον μέρος του Ιερού Κουβουκλίου. Το δεύτερον μέρος του σχεδίου μου, που εκαλύπτετο από μίαν αθώα απαίτησιν, ήτο άλλο! Ήθελα να καταστρώσω σχέδιον, να κρυβώ εντός του Παναγίου Τάφου! Ήθελα να διαπιστώσω, να ιδώ με τα μάτια μου τι εγίνετο γύρω από τον θρύλον του θαύματος του Αγίου Φωτός. Να ομιλώ και να διακηρύττω την Αλήθειαν ή να καταταγώ μετά των αντιθέτων εκείνων, πού διακηρύττουν ότι τα πάντα είναι «τρυκ», «κοροϊδία», «ψεύτικο παραμύθι» και τόσα άλλα...


Το νεώτερον διάβημα μου διά την επιτυχίαν του τελικού σχεδίου.

Όταν τέλος επί σειράν ημερών παρακαλούσα τον γέροντα μου π. Ανατόλιον και εκείνος με απέπεμπε με την γνωστήν άρνησίν του, επενόησα νέον τρόπον επιτυχίας του σχεδίου.
Ήτο ένα απεγνωσμένον διάβημα, πάρα πολύ τολμηρόν και πολύ επικίνδυνον, αλλά αποτελεσματικόν! Επί του Ζωοδόχου μνήματος ετελείτο καθημερινώς, τελείται συνεχώς μέχρι σήμερον και θα συνεχίζεται πάντοτε, η Θεία Λειτουργία. Τα Άγια και Ιερά σκεύη τοποθετούνται έως σήμερον επί της μαρμάρινης πλακός, που καλύπτει τον κενόν Τάφον του Αναστάντος Χρίστου. Και άλλοτε μεν ο Πανάγιος Τάφος χρησιμοποιείται ως τόπος Προσκομιδής των Τιμίων Δώρων, δηλαδή ως Αγία Φάτνη, συμβολίζουσα την Γέννησιν του Χριστού, ο δε Άγιος Λίθος - τεμάχιον του Λίθου, που απεκύλισεν ο Άγγελος εκ του μνημείου - ως Αγία Τράπεζα. Άλλοτε δε ολόκληρον το κενόν μνημείον χρησιμοποιείται το μεν ήμισυ ως Αγία Φάτνη, το δε έτερον ήμισυ ως Αγία Τράπεζα. Κατ' αυτήν την περίπτωσιν, η Θεία Λειτουργία τελείται υπό του Λειτουργού Αρχιερέως η Ιερέως γονυκλινώς.
Κατ' αυτήν την μοναδικήν ευκαιρίαν - εφ' όσον ουδεμία άλλη λύσις υπήρχεν - προετοίμασα με πάσαν μυστικότητα ένα τεμάχιον υφάσματος. Το προετοίμασα κατά τοιούτον τρόπον, ούτως, ώστε να ήτο τόσον, που να είχε την έκτασιν - μήκος και πλάτος- να απομονώνη το Ζωοδόχον μνήμα από τα άνωθεν αυτού υπάρχοντα κανδήλια. Ετοποθέτησα κατόπιν ειδικά καρφάκια, έτοιμα να δεχθούν το αιωρούμενον ύφασμα με τα κατάλληλα γαντζάκια. Έλαβα εν συνεχεία από την μαύρην «καπνίλαν», που ευρίσκετο άφθονος εις τον θόλον του Ιερού Κουβουκλίου, και έρριψα επί των Κανδηλίων. Την ετοποθέτησα κατά τοιούτον τρόπον, ούτως ώστε να πέση με την παραμικράν ελαφράν κίνησιν. Ήτο επόμενον, κατά την ώραν της προετοιμασίας ή τελέσεως της Θείας Λειτουργίας η «καπνίλα» να αρχίση να πίπτη επί του λειτουργού ιερέως. Το σχέδιόν μου απέβλεπεν εις τον εξαναγκασμόν του γέροντός μου - αφού θα επείθετο εκ των πραγμάτων - ότι ήτο απαραίτητος η καθαριότης της μαύρης κόνεως. Μόνος του, εν συνεχεία θα επείθετο να μου επιτρέψη να προβώ εις τον καθαρισμόν του θόλου του Ιερού Κουβουκλίου. Εγώ εν τω μεταξύ θα προετοίμαζα την κρύπτην, διά να διαπιστώσω τι εγίνετο το Μέγα Σάββατον, κατά την διάρκειαν της τελετής του Αγίου Φωτός.
Όταν όλα ήσαν έτοιμα, προσήλθε, διά να λειτουργήση ο Ορθόδοξος Ιερεύς. Λειτουργός ήτο την ημέραν εκείνην ο π. Βασίλειος Καραπαπάς. Όταν ήρχισε να προετοιμάζη την Θείαν Λειτουργίαν, τότε, κατά Θείαν χάριν, εξετελέσθη με μαθηματικήν ακρίβειαν το σχέδιόν μου! Μία ελαφρά κίνησις των κανδηλίων υπήρξεν ικανή να μετακίνηση την μαύρην «σκόνην», η οποία έπεσεν επί του Παναγίου μνήματος!
Ο λειτουργός ιερεύς ήρχισε τότε να διαμαρτύρεται. Ήρχισε να αιτιάται - ποιόν άλλον από εμέ; Εζήτει να επιρρίψει την ευθύνην και την αγανάκτησίν του επί των ώμων μου, επικαλούμενος την δικαιολογίαν ότι ήμουν υπεύθυνος και ώφειλα να προσέξω τι εγένετο.
Εγώ με ηρεμίαν και απάθειαν εδέχθην όλην την επίπληξιν. Δεν αντιμίλησα καθόλου. Έτρεξα αμέσως, ως να μην εγνώριζα τίποτα, διά να διαπιστώσω τι εγένετο. Μόλις μου έδειξε την «καπνίλαν», που έπιπτεν από τα κανδήλια επί του Παναγίου Τάφου, έμεινα δι' ολίγον σκεπτικός. Έπειτα, ως να εσκέφθην λύσιν, έτρεξα και έφερα το έτοιμον ύφασμα. Και με μεγάλην εύκολίαν απεμόνωσα τα αιωρούμενα Κανδήλια από το Πανάγιον μνήμα.
Μονολογώντας επρόσθεσα, απομακρυνόμενος, εσείς έχετε την ευθύνην, όλοι ο ένας μετά τον άλλον, διότι δεν μου επιτρέπετε να καθαρίσω αυτήν την μαύρην «σκόνην». Εν τω μεταξύ ετελείωσεν η θεία Λειτουργία των Ορθοδόξων.
Εν συνεχεία προσήλθαν οι Αρμένιοι, διά να τελέσουν την Θείαν Λειτουργίαν των. Εγώ συν τω χρόνω αφήρεσα και απεμάκρυνα το ύφασμα. Τα 43 κανδήλια έμειναν ελεύθερα, κατάφορτα με την καπνίλαν. Τότε, ήρχισεν, ως κάποιο αόρατο χέρι να εσάλευε τα Κανδήλια, να πίπτη συνεχώς μαύρη «σκόνη». Ο Αρμένιος, προ αυτής της καταστάσεως, ηναγκάσθη να αποχώρηση. Δεν εδύνατο να τελέση την Λειτουργίαν του. Απέμειναν οι Λατίνοι. Αφού δε διεπίστωσαν οι αιρετικοί ότι ήτο δύσκολος η τέλεσις της Θείας Λειτουργίας, εματαίωσαν το πρόγραμμά των. Αυτά όμως τα γεγονότα έγιναν αιτία την επομένην να ληφθούν αποφάσεις. Όλοι από κοινού Ορθόδοξοι, Αρμένιοι, Λατίνοι, Κόπται, απεφάσισαν να καθαρισθή το ιερόν Κουβούκλιον. Η χαρά μου ήτο απερίγραπτος. Το σχέδιόν μου ελάμβανε την αρχικήν του μορφήν. Η εκτέλεσίς του εθεωρείτο βεβαία! Ο γέροντάς μου με εκάλεσε, χωρίς εγώ να το επιδιώξω, και μου είπε: Είχες δίκαιον. Δεν ήτο όμως εύκολον να έχω πρωτοβουλίαν και να επιτρέψω μίαν τοιαύτην πράξιν. Γνωρίζεις πολύ καλά ότι έχουν δικαιώματα και προνόμια και οι ετερόδοξοι αιρετικοί. Δεν ήτο εύκολον να λάβωμεν μόνοι μας αποφάσεις. Τώρα, πού όλοι επείσθησαν ότι υπάρχει ανάγκη καθαρισμού τοϋ χώρου, προχώρησε εις το έργον σου!
Έβαλα την μετάνοιάν μου. Τον ηυχαρίστησα, του εφίλησα το χέρι και απεχώρησα. Μέσα μου εβασίλευε μία χαρά, που είναι αδύνατον να την περιγράψω. Η επιτυχία του σχεδίου ήτο αρίστη. Άνευ ουδεμιάς καθυστερήσεως επεδόθην εις το έργον μου.
Να εκθέσω με λόγους την εικόνα, που συνήντησα; Ή την ποσότητα να περιγράψω, που εκάθητο στοιβαγμένη ομοία με καπνοδόχον; Ολόκληρος ο θόλος του Ιερού Κουβουκλίου εχάνετο μέσα εις ένα ολόμαυρον πάχος «καπνίλας». Μόνον όταν γνωρίζη κανείς ότι επί 150 έτη δεν ήγγισε χέρι να καθαρίση εκείνον τον χώρον, δύναται κάπως να υποθέση ποία ήτο η κατάστασις. Ύστερα από την υπεράνθρωπον ατομικήν μου προσπάθειαν και τον πολύν κόπον, που κατέβαλα, με ανέμεινεν έκπληξις και θαυμασμός μεγάλος. Από το βάθος της «καπνίλας» επρόβαλε μία ωραιοτάτη βυζαντινή, ψηφιδωτή εικόνα - σπανιώτατον έργον τέχνης - του Αναστάντος Κυρίου! Δύο ουράνιοι άγγελοι με ολόλευκον στολήν εκάθηντο επί του μνημείου. Αι Μυροφόροι γυναίκες «Μαρία η Μαγδαληνή και Μαρία η του Ιακώβου και Σαλώμη» μετά της Παναγίας ητένιζον τους ουράνιους στρατιώτας. Η εικόνα εκείνη ήτο μοναδική εις τέχνην και έκφρασιν. Τα ψηφιδωτά ολοκλήρου της Αγίας Εικόνος ήσαν ποτισμένα από χρυσάφι. Η σκηνή, εξόχως συγκινητική, μετέφερε τον επισκέπτην προσκυνητήν εις την ημέραν και την ώραν της Αναστάσεως. Περισσότερον δε πάντων ο προσκυνητής συνεκλονίζετο πραγματικώς, αφού ο τόπος ήτο ο ίδιος του θείου γεγονότος!
Μετά το πέρας της πολυμόχθου αυτής εργασίας, ήρχισαν αι επισκέψεις. Έκαστον των προσερχόμενων τον καταλάμβανε δέος. Μετά όμως ηκολούθη ανέκφραστος χαρά, που προήρχετο εκ της γενομένης αλλαγής. Η καθαριότητα του χώρου και η απαστράπτουσα ψηφιδωτή εικόνα της Αναστάσεως παρεκίνουν τον κάθε επισκέπτη εις θαυμασμόν και ακράτητον ενθουσιασμόν. Συγχρόνως έβλεπαν προς το πρόσωπον μου και μου εξέφραζαν τα συγχαρητήρια των.
Ο γέροντάς μου π. Ανατόλιος ησθάνετο ιδιαίτεραν ικανοποίησιν διά την ικανότητα μου. Δεν είχεν όμως υπ' όψιν και την ικανότητα, που με διέκρινε δι' ένα άλλο σχέδιον τολμηρόν και επικίνδυνον. Δεν εγνώριζεν ότι, κατά τον χρόνον της καθαριότητος του χώρου, κατέστρωσα μετά πάσης λεπτομερίας μίαν παράτολμον ενέργειαν, που της απέμεινε μόνον η εκτέλεσίς της.
Εξ όλων των επισκεπτών η μεγαλύτερα χαρά εξεδηλώθη εις το πρόσωπον του Πατριάρχου. Επί του θρόνου του Πατριαρχείου ήτο τότε ο Δαμιανός ο Α', που με εκάλεσε και μου παρέδωκεν εις αναγνώρισιν της προσφοράς μου εκείνης το Παράσημον του Πατριαρχείου! Ήτο μία χειρονομία πολύ σπανία. Διότι το παράσημον εκείνον με τους Αγίους Κωνσταντίνον και Ελένην δίδεται πολύ ολίγας φοράς και εις εντυπωσιακάς περιπτώσεις. Η παρασημοφόρησίς μου εκείνη του έτους 1926 μου έδωκε μεγάλην χαράν, αλλά και δυνάμεις περισσότερας διά το καθήκον μου το δύσκολον.
Αφού, λοιπόν, παρήλθαν αι πρώται συγκινητικαί εκδηλώσεις, ηργάζετο εν συνεχεία ο χρόνος. Η μία ήμερα διεδέχετο την άλλην, διά να παρελάσουν οι μήνες και τέλος, να έλθη η Μεγάλη Τεσσαρακοστή του έτους 1926. Το σχέδιόν μου - όσον επικίνδυνον και παράτολμον και αν ήτο - έπρεπε να εκτελεσθή με πάσαν μυστικότητα και πάσαν θυσίαν. Ανέκυπτεν όμως εν πελώριον θέμα. Ήτο το θέμα της απουσίας μου. Πώς ήτο δυνατόν να απουσιάζω το Μέγα Σάββατον, αφού εγώ ήμουν ο υπεύθυνος της όλης τελετής; Ποίος θα προητοίμαζεν όλην την διαδικασίαν της καθορισμένης τάξεως; Βεβαίως, υπήρχεν ο γέροντας μου π. Ανατόλιος. Πλην όμως από της ημέρας, κατά την οποίαν ανέλαβα τα καθήκοντά μου ως φρουρός του Παναγίου Τάφου, εκείνος απεχώρησεν. Ανέλαβεν άλλα καθήκοντα εις άλλον τομέα. Ανέλαβεν αλλάς υποχρεώσεις, που δεν ήτο εύκολον να τας εγκατάλειψη. Πώς θα άφηνε την ιδικήν του αποστολήν και θα ανελάμβανε τα ιδικά μου καθήκοντα;
Αν όμως - έλεγα - συνέβαινε κάτι απρόοπτον; Αν, κατά τας ημέρας εκείνας, με επεσκέπτετο μία απροσδόκητος ασθένεια; Αν εγώ δεν ήμουν εις θέσιν να κινηθώ και να εγκαταλείψω το Νοσοκομείον η το κελλίον μου; Αν μου ήτο αδύνατον να εξυπηρετήσω κατά την τελετήν του Αγίου Φωτός - δι' οιονδήποτε σοβαρόν λόγον - τι θα έκανε; Δεν θα αναλάμβανε να εξυπηρέτηση την δημιουργηθείσαν ανάγκην και να αναπλήρωση το κενόν;
Αι διάφοροι σκέψεις, η μία κατόπιν της άλλης, με εβασάνιζον τρομερά. Το σχέδιόν μου όμως έπρεπε να τεθή υπό εκτέλεσιν. Η κρύπτη ήτο έτοιμος και είχε την δυνατότητα να με διαφυλάξη παντελώς αθέατον! Απέμεινε, λοιπόν, να ανακοινώσω, χωρίς αναβολήν το θέμα της απουσίας μου κατά το Μέγα Σάββατον. Έπρεπε να λάβη γνώσιν ο γέροντάς μου π. Ανατόλιος. Εχρειάζετο όμως μία δικαιολογία σοβαρά. Έκανα μερικάς σκέψεις, εμελέτησα περιπτώσεις απίθανους, που εφαίνοντο εις εμέ κάπως δικαιολογημένοι, και εν τέλει, προσήλθον εις τον γέροντά μου με πολύν φόβον και διστακτικότητα.
Άγιε γέροντα μου, του είπα. Έλαβον μίαν επιστολήν από την πατρίδα μου. Μου ανακοινώνουν ότι κατά την Μεγάλην Εβδομάδα θα με επισκεφθή ένας συγγενής μου Συνταγματάρχης. Θα παραμείνη ολίγας ημέρας και θα αναχωρήση το Μέγα Σάββατον. Με έφερεν εις πολύ δύσκολον θέσιν με μίαν παράκλησίν του. Μου ζητά να τον βοηθήσω να πραγματοποίηση την αναχώρησίν του, καθότι ούτε την γλώσσαν γνωρίζει ούτε τα μέρη. Σας υπόσχομαι ότι κατά την ώραν της τελετής του Αγίου Φωτός - τουλάχιστον εις το τέλος - θα είμαι παρών. Θα απουσιάζω όμως από το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου έως της ώρας εκείνης. Είναι ευλογημένον, άγιε γέροντά μου;
Όταν ήκουσε την παράκλησίν μου, εσηκώθη από το κάθισμα του και με πρωτοφανή αυστηρότητα μου είπεν: Απαιτείς πάντοτε τα πλέον δύσκολα και ανεφάρμοστα αιτήματα. Την ημέραν του Μεγάλου Σαββάτου πνιγόμεθα κυριολεκτικώς και εσύ απαιτείς να απουσιάζης; Το μόνον, πού σου ζητώ - με την σειράν μου - μη μου επαναλάβης άλλην φοράν αυτό πού μου εζήτησες τώρα.
Τα λόγια του ήσαν αυστηρά. Ο τόνος της φωνής του δεν άντεχεν εις άλλην συζήτησιν. Και εγώ προ της τοιαύτης αρνήσεως απεχώρησα. Την επομένην όμως επανήλθον με πολύ μεγάλην διστακτικότητα. Κατά την διάρκειαν της συζητήσεως μας, που περιεστρέφετο εις άλλα θέματα, επανελάμβανον και την παράκλησίν μου. Η απάντησις ήτο μία σταθερά άρνησις. Αλλά το θέμα αυτό, επανελαμβάνετο σχεδόν καθημερινώς, έως ότου ήγγιζε το τέλος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Τότε, αι παρακλήσεις μου ήρχισαν να συνοδεύωνται μετά δακρύων. Και τα δάκρυα μου μετά θερμών προσευχών. Παρεκάλουν θερμώς τον Θεόν και εζήτουν να φωτίση τον γέροντα μου να μου δώση την άδειαν να απουσιάσω.
Εις την επιμονήν μου και τας συνεχείς παρακλήσεις μου εκέρδησα! Μίαν εκ των ημερών, αντί της αρνήσεως μου είπε:
Μου υπόσχεσαι ότι κατά την ώραν του Αγίου Φωτός θα είσαι παρών;
Ναι! Του απήντησα μετά βεβαιότητος, αφού ήμουν σίγουρος περί τούτου.
Πήγαινε, λοιπόν, με την ευχήν μου. Ο Θεός μαζί σου.
Τι να προσθέσω εις την απόφασιν του γέροντος μου; Τα συναισθήματα μου; Την χαράν μου; Την αγωνίαν μου; Τον φόβον που με κατείχε; Διότι, ύστερα από αυτήν την απόφασιν, ήρχιζεν η εκτέλεσις του τελικού μέρους του σχεδίου μου.

Ήτο τας ημέρας εκείνας η αρχή της Μεγάλης Εβδομάδος. Τα πλήθη των προσκυνητών ήρχισαν να κατακλύζουν την Αγίαν Πόλιν. Ήτο κάτι παρόμοιον, πού συνέβαινε κάθε χρόνον τας ιδίας ημέρας. Και ενώ όλα ήσαν έτοιμα, η αγωνία μου εγιγαντώνετο και έφθανεν εις σημείον αφάνταστον! Το τελικόν όμως σημείον του σχεδίου μου παρέμενεν ακόμη άνευ λύσεως. Με κατείχεν η σκέψις πως και διά ποίου τρόπου θα ανέβαινα εις την κρύπτην, χωρίς να γίνω αντιληπτός. Θα εχρησιμοποίουν οπωσδήποτε, μίαν «σκάλαν». Μετά όμως πως θα απεμακρύνετο; Δεν ήτο δυνατόν να ανεβώ και συγχρόνως να απομακρύνω και την «σκάλαν». Η δυσκολία θα ελύετο, μόνον αν κάποιος θα απεμάκρυνε την «σκάλαν», όταν εγώ θα ανέβαινα εις την κρύπτην. Θα εγνώριζεν όμως ότι εγώ θα παρέμενα μέσα εις τον Πανάγιον Τάφον. Θα ήξευρεν ότι κάποιος εκρύπτετο εις χώρον αυστηρώς απηγορευμένον! Το αποτέλεσμα θα ήτο φοβερόν. Θα έλεγεν είτε θεληματικώς είτε άθελά του το μυστικόν. Αμέσως θα εγένετο γνωστόν εις τους υπευθύνους. Το σχέδιόν μου θα απεκαλύπτετο. Θα επηκολούθη η ματαίωσίς του με απροβλέπτους συνεπείας. Οι αιρετικοί θα εύρισκον ευκαιρίαν να διασύρουν την Ορθοδοξίαν. Ο κόσμος θα εκλονίζετο εις την πίστιν. Η ευκαιρία μου θα παρήρχετο. Και εγώ θα παρέμενα δέσμιος εις τα ερωτήματα, τας αγωνίας, τας αμφιβολίας, διατί όχι και την πίστιν εις ό,τι αφορούσε το Άγιον Φως.



Η ανέλπιστος λύσις του αδιεξόδου.

Εις όλας τας σκέψεις, που έβλεπα να με κυκλώνουν απειλητικά, διά να ματαιώσω το σχέδιόν μου, μου ήλθε μία λύσις. Έφερα κατά νουν ένα πρόσωπον. Ήτο απλούν, αγαθόν και απονήρευτον. Ήτο αδύνατον να φαντασθή τα σχέδιά μου. Πολύ περισσότερον να συλλάβη το τολμηρότερον διάβημα της ζωής μου. Ήτο αδύνατον να ανακάλυψη τους σκοπούς μου. Απέμενε, λοιπόν, να το πλησιάσω.
Ήτο ο «πορτάρης» του Ιερού Ναού της Αναστάσεως.
Εκείνος, δηλαδή, που με την χρήσιν μιας «σκάλας» ήνοιγε την πανύψηλον «πόρταν» του Ιερού Ναού και εφρόντιζε διά το κλείσιμόν της. Ήτο ο π. Νίκανδρος. Ήτο πιστός εις την διακονίαν του και έχαιρε σεβασμού και εκτιμήσεως. Είχε μεγάλην υπακοήν και ταπείνωσιν υποδειγματικήν. Ήτο ένας απλούς χαρακτήρ αφανούς μοναχού. Ποτέ δεν ηρνείτο εις εξυπηρετήσεις. Πάντοτε ήτο πρόθυμος και αγαπητός. Τον επλησίασα και ατάραχος, με φυσιολογικήν απάθειαν, του είπα: Πάτερ Νίκανδρε, την Μεγάλην Παρασκευήν το βράδυ, μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας των Λατίνων, θέλω μίαν εξυπηρέτησιν. Θα φέρης την «σκάλαν σου», διά να ελέγξω τα Κανδήλια του Παναγίου Τάφου. Επίσης, θέλω να είμαι σίγουρος και διά τα κανδήλια του προθαλάμου του Αγίου Λίθου. Είμαι υπεύθυνος και θέλω να προλάβω ο,τιδήποτε απρόοπτον. Συμβαίνουν απροσδόκητα και ανέλπιστα κατά την τελετήν του Αγίου Φωτός.
Κάτι αντελήφθην και πρέπει να ελέγξω όλα τα κανδήλια, αφού ανεβώ με την «σκάλαν». Δεν είναι ανάγκη να περιμένης πότε εγώ θα τελειώσω. Θα σήκωσης την «σκάλαν» και θα φύγης. Αφού κάνω τον έλεγχον, η κατάβασίς μου είναι εύκολος. Έχω τρόπον. Μην ανήσυχης πως θα κατεβώ.
Εγνώριζα ότι με ένα ελαφρόν πήδημα θα κατέβαινα από την κρύπτην. Κανείς δεν θα με αντιλαμβάνετο. Μέσα εις το πέλαγος της χαράς του Αγίου Φωτός, της ταραχής και των φωνών του πλήθους, της ανέκφραστου αγαλλιάσεως, ουδείς θα έδιδε προσοχήν. Θα κατώρθωνα ανενόχλητος και αθόρυβα να παρουσιασθώ, χωρίς απολύτως ουδείς να αντιληφθή τας κινήσεις μου.
Ο π. Νίκανδρος, άνευ ουδενός ίχνους πονηρίας διά το σχέδιόν μου, έμεινεν απολύτως σύμφωνος.
Ήτο ακριβώς η 12.30 μεταμεσονύκτιος ώρα της Μεγάλης Παρασκευής προς το Μέγα Σάββατον του έτους 1926.
Η προετοιμασία μου απετελείτο από ένα μικρόν φακόν «φαναράκι» και ολίγον νερόν μέσα εις ένα μικρόν δοχείον. Ήτο τόσον ολίγον, όσον ακριβώς εχρειάζετο, διά να με ξεδιψάση κατά τας ώρας της αγωνίας μου. Ουδέν έτερον με απασχολούσε. Το επιχείρημά μου, ήμουν σίγουρος, θα εστέφετο υπό επιτυχίας. Θα έλυνα την απορίαν μου και θα εγνώριζα κάθε μυστικόν, που κανείς δεν μπορεί εύκολα να γνωρίζη.
Όταν ετελείωσα κάθε λεπτομέρειαν, εφώναξα τον π. Νίκανδρον. Έφερε γρήγορα, χωρίς καθυστέρησιν, την «σκάλαν». Την εστερέωσα και ανέβηκα, μηδενός αλλού παρόντος. Όταν ανέβηκα, είπα εις τον π. Νίκανδρον.
Πάρε μαζί σου την «σκάλαν». Μόλις τελειώσω, θα κατεβώ. Ούτω και έγινε. Δεν είμαι εις θέσιν ούτε έχω την δύναμιν να σας περιγράψω και να σας εξιστορήσω τα συναισθήματα μου. Να περιγράψω την ψυχολογικήν κατάστασιν εις την οποίαν ευρισκόμην! Μου είναι παντελώς αδύνατον. Τας ώρας εκείνας έζησα μίαν κατάστασιν αλησμόνητον, γεμάτην φόβον και τρόμον.
Κατ' αρχάς με περιέλουσε κρύος ιδρώτας από κεφαλής έως ποδών. Ήρχισε μετά ταύτα να τρέμη όλον μου το σώμα. Δεν διέφερα από μελλοθάνατον, που οδηγείται εις τον τόπον της θανατικής του εκτελέσεως. Ύστερα ένοιωσα έναν φόβον πρωτοφανή, αλησμόνητον, που ποτέ άλλοτε εις την ζωήν μου δεν τον ένοιωσα. Και ενώ μέχρι σήμερον ανεζήτησα να εύρω την αιτίαν του φόβου εκείνου, δεν ημπόρεσα να δώσω ουδεμίαν ερμηνείαν. Ο τρόμος εκείνος ήτο πρωτοφανής. Μέσα μου ένα ερώτημα έντονον, δυνατόν, φοβερόν εις έλεγχον, με ανεστάτωνε συνεχώς.
Ποίος άλλος ετόλμησε κάτι παρόμοιον εις το πέρασμα μιάς μακροχρονίου περιόδου του Χριστιανισμού; Εσύ πως απεφάσισες αυτό το τόλμημα; Αν, δι' οιονδήποτε λόγον, σε ανακαλύψουν, τι θα πράξης; Ποίαν δικαιολογίαν θα δώσης;
Ποίαν απολογίαν θα τολμήσης να κάνης; Ποίαν π. Μητροφάνη;
Και μέσα εις τας απαίσιας σκέψεις, που με εβασάνιζαν, ωρθώνετο η επιμονή μου. Πρέπει να λύσω την απορίαν μου. Διατί να ζω καθημερινώς με τας αμφιβολίας και τα ερωτηματικά; Πρέπει να διαπιστώσω ο,τιδήποτε συμβαίνει, είτε θαύμα λέγεται είτε πλάνη. Πρέπει να βεβαιωθώ, διά να ζήσω τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής μου χωρίς σκέψεις. Ύστερα όμως από αυτήν την επιμονήν μου με επεσκέφθη η μεταμέλεια.
Ήρχισα να μετανοώ δι' όσα έπραξα έως εκείνην την στιγμήν. Ένοιωσα να με σπρώχνη κάποιος και να μου λέγη: «Κατέβα γρήγορα! Διατί μπλέχθηκες με τοιούτου είδους περιπέτειας; Έχεις ακόμη καιρόν. Εντός ολίγου θα αρχίση ή Ορθόδοξος Θεία Λειτουργία. Θα τελείωση την 4ην πρωινήν ώραν. Αμέσως εν συνεχεία θα προσέλθουν οι Αρμένιοι. Εκείνοι θα έχουν περισσότερον χρόνον να ασχοληθούν με την Θείαν των Λειτουργίαν. Εσύ θα είσαι αναγκασμένος να είσαι συνεχώς ακίνητος, αμίλητος, ατάραχος! Και αν δεν ανθέξης; Μετά από τους Αρμενίους θα ακολουθήσουν οι Λατίνοι. Έως της 6.15' πρωινής ώρας, που θα τελειώσουν την Λειτουργίαν των, θα είσαι ακίνητος! Και αν κάτι σταθή εις τον λαιμόν σου; Αν αναγκασθής να βήξης; Αι! Τότε, αλλοίμονον και τρις αλλοίμονόν σου. Τι έχεις να πάθης, π. Μητροφάνη!».
Και ήρχισα μόνος μου να ελεεινολογώ τον εαυτόν μου. Ήρχισα να πτύω διά το κατάντημα μου και την ανώριμον απόφασίν μου. Συνεχώς αυτά έλεγα, διά να ικανοποιήσω την απιστίαν μου. Όλος ο κόσμος πιστεύει. Εσύ μόνος, π. Μητροφάνη, δεν πιστεύεις. Τράβηξε, λοιπόν, τας συνεπείας, αν προδοθής ότι είσαι κρυμμένος. Εις οποίαν δεινήν και δύσκολον θέσιν θα ευρευθής τότε!...
Εις όλας αυτάς τας σκέψεις, που με εβασάνιζαν, έβλεπα και ξαναέβλεπα την ώραν. Τα λεπτά μου εφαίνοντο ημέραι και αι ώραι μου εφαίνοντο χρόνια! Ο ωροδείκτης δεν έλεγε να προχώρηση από την θέσιν του. Νόμιζε κανείς ότι το έκανεν επίμονα, διά να εκδικηθή το τόλμημα μου.
Επί τέλους, έφθασεν η 2α μεταμεσονύκτιος ώρα της Μεγάλης Παρασκευής προς το Μέγα Σάββατον. Προσήλθεν εις τον Πανάγιον Τάφον ο Ορθόδοξος ιερεύς και ήρχισεν η Θεία Λειτουργία. Μετά το πέρας της Ορθοδόξου Λατρείας, ακριβώς την 4ην πρωινήν, κατέφθασαν οι Αρμένιοι. Ήρχισαν αμέσως την λειτουργίαν των. Εφώναζαν τόσον δυνατά, που δεν άντεχα να ακούω. Ηναγκάσθην να κλείσω τα αυτιά μου με τα χέρια μου, διά να μην ακούω τον διαπεραστικόν ήχον της φωνής των. Ήτο μία διαρκής μονότονος ψαλμωδία. Ουδεμία διακοπή. Ουδεμία αλλαγή του ήχου. Αντηχούσεν ως δυνατός κτύπος εις τα βάθη της ακοής μου. Δεν είχα την δύναμιν να ανθέξω. Η αγωνία, η αγρυπνία, ο κόπος τόσον της νυκτός εκείνης, όσον και των άλλων ημερών της Μεγάλης Εβδομάδος ήρχισαν να μου προκαλούν μίαν ζάλην αφάνταστον. Ενόμιζα πώς κατεκαίετο ολόκληρόν μου το σώμα εις τον πυρετόν. Επί τέλους, ετελείωσαν και οι Αρμένιοι. Μόλις απεχώρησαν, κατέφθασαν οι Λατίνοι.
Ήμουν υποχρεωμένος να παρακολουθώ και να βλέπω από πολύ πλησίον όσα έκαναν κατά την διάρκειαν της Θείας Λειτουργίας των. Να βλέπω τα άζυμα, που μικρά-μικρά, στρογγυλά, λεπτά τεμάχια τα εχρησιμοποίουν ως Σώμα Χρίστου αντί του άρτου, που χρησιμοποιούν οι Ορθόδοξοι. Ανέμενα και έκανα υπομονήν με την αναπνοήν εις το στόμα. Που ανάγκη να βήξω, όταν επρόσεχα να αναπνεύσω; Το στόμα μου ήτο κατάξηρον από την αγωνίαν. Μόνον από καιρού εις καιρόν έβαζα εις τα χείλη μου ολίγον νερόν και τα έβρεχα. Έκανα ό,τι κάνουν εις τον άρρωστον, όταν του βρέχουν το στόμα και τον δροσίζουν, διά να ανθέξη εις την αγωνίαν του θανάτου!
Έξη και τέταρτον πρωινή ώρα του Μεγάλου Σαββάτου. Απεχώρησε και ο τελευταίος Λατίνος και παρεδόθη ο Πανάγιος Τάφος εις τον γέροντα μου π. Ανατόλιον. Αν υποθέσωμεν ότι τότε εγνώριζεν ο άγιος εκείνος γέροντας πώς ο υποτακτικός του, ο π. Μητροφάνης, που υπετίθετο ότι έλειπεν, ήτο σχεδόν πλησίον του και εις τοιαύτην θέσιν και ότι παρηκολούθει με κάθε λεπτομέρειαν τα καθέκαστα, τι θα συνέβαινε, αλήθεια; Αν υποθέσωμεν ακόμη ότι εγνώριζε πως αι παρακλήσεις και τα δάκρυα μου ήσαν όλα ένα πελώριον ψεύδος, ένα ψεύδος, που ηναγκάσθην να το χρησιμοποιήσω, διά να ικανοποιήσω την απιστίαν μου!
Αμέσως, και χωρίς καμμίαν καθυστέρησιν, ήρχισε την καθιερωμένην προετοιμασίαν. Την προετοιμασίαν εκείνων δηλαδή, τα όποια υπό διαφορετικάς συνθήκας θα προετοίμαζα εγώ! Ήρχισεν ένα κατόπιν του άλλου να σβήνη τα 43 κανδήλια του Παναγίου Τάφου. Ύστερον επροχώρησε, διά τον ίδιον σκοπόν, εις τον προθάλαμον του Ζωοδόχου μνήματος, όπου ευρίσκεται ο Άγιος Λίθος, και κατόπιν επεδόθη εις την προετοιμασίαν, διά να έχη έτοιμον το Βουλοκέρι, εκείνο, δηλαδή, το καθαρόν κερί, που ήτο Λειτουργημένον 40 ολόκληρους ημέρας εις κάθε Θείαν Λειτουργίαν. Έπρεπε οπωσδήποτε να είναι έτοιμον την 11 ην πρωινήν ώραν ακριβώς.
Δεν εχώρει ουδεμία καθυστέρησις εις την προετοιμασίαν. Διότι την 11 ην πρωινήν ώραν θα εγένετο ο έλεγχος, αμέσως δε θα επηκολούθει η σφράγισης της θύρας του μνημείου. Την 12ην ακριβώς μεσημβρινήν ώραν θα ηνοίγετο ο Πανάγιος Τάφος. Ήτο ένα πρόγραμμα, που εκτελείτο με κάθε λεπτομέρειαν καθέκαστον Μέγα Σάββατον κατά την τελετήν του Αγίου Φωτός.
Παρακολουθούσα με κάθε λεπτομέρειαν όλας τας κινήσεις. Και, όταν την 11 ην πρωινήν ώραν εσφραγίσθη ο Τάφος, μέσα εις το Άγιον Κουβούκλιον εβασίλευεν ένα σκοτάδι. Τότε, άναψα τον φακόν, που είχα μαζί μου και είδα επί του Παναγίου και Ζωοδόχου μνήματος την Αγίαν Κανδήλαν. Την είδα να αναμένη «κάποιο αόρατο χέρι», διά να της μεταδώση το ΦΩΣ. Δίπλα της είδα την Ιεράν Φυλλάδα κλειστήν να σχηματίζη ένα άνοιγμα με το χονδρό κερί εις την σελίδα των ιερών Ευχών. Με ευκολίαν το άνοιγμα, που εσχηματίζετο, εδέχετο ένα δάκτυλο της χειρός, διά να ανοίξη το ιερόν Βιβλίον. Έκλεισα τον φακόν. Η αγωνία μου εκορυφώθη! Και μέσα από το πέλαγος εκείνης της αγωνίας προσευχήθην εις τον Χριστόν.
«Κύριε μου, Εσύ γνωρίζεις τας συνθήκας και την απόφασίν μου να ευρεθώ εις αυτήν την θέσιν! Όλα πηγάζουν από μίαν απορίαν και από μίαν κλονισμένην και αδύνατον πίστιν. Εμιμήθην τον εκλεκτόν και ηγαπημένον Σου Απόστολον Θωμάν. Δεν ήθελε να πιστεύση, όταν τον διεβεβαίωναν οι άλλοι μαθηταί διά την ανάστασίν Σου. Εκείνος ήθελε πρώτα να ιδή και αγγίση τας πληγάς Σου και υστέρα να πιστεύση.
Εγώ, πολύ πιό αδύνατος από τον μαθητήν Σου, ζητώ να ιδώ με τα μάτια μου τι γίνεται! Την πίστιν μου, όση είναι, την γνωρίζεις, Κύριε. Η αγάπη μου, δεν διαφεύγει της Παντογνωσίας Σου. Αξίωσέ με, Κύριε μου και Θεέ μου, να ιδώ τι γίνεται, διά να καταθέσω πίστιν εις την κλονισμένην μου πίστιν! Άλλως τε και οι μαθηταί Σου το ίδιον έλεγαν και Σε ικέτευαν, «πρόσθες ημίν πίστιν» (Λουκ. 17, 5). Εζήτουν δε επιμόνως την πίστιν. Κύριε, όταν έβλεπαν τα τόσα και τόσα υπέρ την φύσιν θαύματα Σου!»
Όταν ετελείωσα την προσευχήν μου, άναψα και πάλιν τον μικρόν φακόν μου και έρριξα το φως του επάνω εις το Πανάγιον Μνήμα. Ο προβολέας μου έπεσεν ακριβώς επάνω εις το «κερί». Αχ! Αυτό το «κερί», είπα! Τι γυρεύει αυτό το κερί; Εις κάποιαν στιγμήν διέκοψα τον μονόλογόν μου, διότι αντελήφθην να ανοίγη η θύρα του Παναγίου Τάφου. Έρριξα ένα γρήγορο βλέμμα εις την ώραν και είδα ότι ήτο ακριβώς ή 12η μεσημβρινή! Η αγωνία μου ήρχισε να γιγαντώνεται. Η καρδιά μου να πολλαπλασιάζη τους κτύπους της. Εκτυπούσε τόσον δυνατά και τόσον γρήγορα, που ενόμισα πως ήτο έτοιμη να ξεκολλήση από την θέσιν της. Ένα σφίξιμον ήρχισε να με απειλή. Ήμουν έτοιμος να λιποθυμήσω. Προσεπάθησα να συγκρατήσω τον εαυτόν μου με όλας μου τας δυνάμεις. Ηγωνίσθην να ανθέξω και έδωκα κουράγιον εις τον κλονισμένον μου εαυτόν. Ήκουσα τα πρώτα βήματα εντός του Ιερού χώρου του Αγίου Λίθου. Κατόπιν, διέκρινα την σιλουέτταν του Πατριάρχου, που έσκυψε, διά να εισέλθη εντός του χώρου του Ζωοδόχου μνήματος.

Εκείνην την ίδιαν ακριβώς στιγμήν, που η αγωνία μου ευρίσκετο εις φοβεράν υπερέντασιν μέσα εις την απέραντον νεκρικήν σιγήν, που μόλις ήκουα την αναπνοήν μου, ήκουσα ένα ελαφρόν συριγμόν. Ήτο παρόμοιος με λεπτήν αύραν πνοής άνεμου. Και αμέσως - αλησμόνητον θέαμα - είδα ένα γαλάζιον ΦΩΣ να γεμίζη ολόκληρον τον Ιερόν χώρον του Ζωοδόχου Τάφου! Το γαλάζιον εκείνον ΦΩΣ το είδα εις την συνέχειαν να στριφογυρίζη ως δυνατός ανεμοστρόβιλος, που με την ορμήν του ξερριζώνει πανύψηλα δένδρα και τα αρπάζει και τα μεταφέρει μίλια μακρυά. Πόσην ανησυχίαν είχεν εκείνο το γαλάζιον ΦΩΣ!
Μέσα από το ΦΩΣ εκείνο έβλεπα καθαρά τον Πατριάρχην, από το πρόσωπον του οποίου κυλούσαν χονδρές σταλαγματιές ιδρώτος. Όπως ήτο γονυκλινής, έφερε το χέρι του και έβαλε το δάκτυλόν του εις τον ανοικτόν χώρον της Ιεράς φυλλάδος, που εδημιουργούσε το «κερί». Εν τω μεταξύ ετοποθέτησεν επί του Ζωοδόχου μνήματος τεσσάρας δεσμίδας λευκών «κεριών» από τριάκοντα τρία «κεριά» η καθεμία. Και ως να εφωτίζετο από το ΦΩΣ εκείνο το μυστηριώδες ήρχισε να αναγιγνώσκη τας ευχάς.
Μόλις ήγγισεν επί της Ιεράς Φυλλάδος και ήνοιξε την σελίδα της και ήρχισε να αναγιγνώσκη τας ευχάς, εκείνο το κάπως ήρεμον γαλάζιον ΦΩΣ ήρχισε και πάλιν μίαν ανήσυχον κίνησιν. Ήτο ένα αφάνταστον και απερίγραπτον στριφογύρισμα, δυνατώτερον από το πρώτον. Και αμέσως ήρχισε να μεταβάλλεται εις ένα ολόλευκον ΦΩΣ, όπως περιγράφει ο Ευαγγελιστής την μεταμόρφωσιν του Σωτήρος Χριστού. Εν συνεχεία το ολόλευκον εκείνον ΦΩΣ μετεμορφώθη εις έναν ολοφώτεινον υπό τον ήλιον δίσκον και ενετοπίσθη ακίνητον άνωθεν ακριβώς της κεφαλής του Πατριάρχου. Κατόπιν είδα τον Άγιον Γέροντα, Πατριάρχην, να παίρνη εις τα χέρια του τας δεσμίδας των τριάκοντα τριών κεριών. Τας ανύψωσε και έδιδε την εικόνα της αναμονής! Ανέμενεν εκ Θεού την έλευσιν του αοράτου ΦΩΤΟΣ. Και, όπως σιγά-σιγά ύψωνε τα χέρια του, δεν έφθασαν ακόμη εις το ύψος της κεφαλής του και αμέσως εν ριπή οφθαλμού, ως να ήγγισεν επί αναμμένης καμίνου, ήναψαν αυτομάτως η Αγία Κανδήλα και αι τέσσαρες δεσμίδες των κεριών! Αιφνιδίως δε, χωρίς καν να αντιληφθώ, εξηφανίσθη από των οφθαλμών μου ο ολοφώτεινος εκείνος δίσκος.
Τα μάτια μου εγέμισαν δάκρυα! Το σώμα μου κατεκαίετο ολόκληρον και είχα το αίσθημα ότι με περιέζωναν αδάμαστες φλόγες πυρακτωμένης καμίνου. Ο ιδρώτας με περιέλουεν ολόκληρον από κεφαλής έως ποδών και η αγωνία μου παρέλυεν ολόκληρον το σώμα μου!
Ο Άγιος γέροντας Πατριάρχης, γεμάτος από ιεράν ικανοποίησιν και με καταφανή την συγκίνησιν εις το πρόσωπόν του απεχώρησεν. Έκανε δύο-τρία βήματα προς τα οπίσω - σεβόμενος τον Άγιον χώρον - και εξήλθεν εις τον προθάλαμον του Αγίου Λίθου. Είχεν εις τας χείρας του το Άγιον ΦΩΣ! Αι αναμμέναι δεσμίδες των τριάκοντα τριών κεριών εμαρτυρούσαν την Ουράνιον χάριν! Ο Πατριάρχης έδωκε την μίαν δεσμίδα από τα αναμμένα κεριά εις τον Aρμένιον - κατά τα προνόμια- που ανέμενεν αμίλητος την έξοδον του Αγίου Γέροντος! Έπειτα κατευθύνθη προς την δεξιάν οπήν του Αγίου Κουβουκλίου και έδωκε ΠΡΩΤΟΣ το Άγιον ΦΩΣ προς τον Ορθόδοξον Αρχιερέα, που ανέμενεν έξωθεν του Αγίου Κουβουκλίου. Εκείνος, βασταζόμενος επί των ώμων των πιστών το μετέφερεν εις τον Ναόν της Αναστάσεως.
Η αρχή των προνομίων απαγορεύει την μετάδοσιν του Αγίου ΦΩΤΟΣ εις τα πλήθη των πιστών, έκτος του Ορθοδόξου Πατριάρχου. Από το χέρι του θα το λάβουν πρώτοι οι αιρετικοί. Πρώτος ο Αρμένιος και μετά ο Λατίνος, που εισέρχεται εντός του Αγίου Κουβουκλίου, μετά την μετάδοσιν εις τους πιστούς του Αγίου ΦΩΤΟΣ! Τούτο μαρτυρεί την ενδόμυχον ευχήν, όπως ο Πανάγαθος Θεός φωτίση τας πλανεμένας ψυχάς των προς την αλήθειαν. Και αυτό, που αξιώνονται και βλέπουν κάθε χρόνον το Μέγα Σάββατον, να το πιστεύσουν. Είναι μία συνεχής ευχή της Ορθοδόξου Εκκλησίας, όπως αντιληφθούν ότι μόνον μία είναι η ορθή και αμώμητος πίστις, η πίστις των Ορθοδόξων! Και, αφού πιστεύσουν, να εκπληρωθούν οι λόγοι του Κυρίου: Τότε «γενήσεται μία ποίμνη, εις ποιμήν» (Ιωάν. 10, 16).
Αμέσως, μετά την μετάδοσιν του Αγίου ΦΩΤΟΣ, ολόκληρος ο πιστός λαός ήρχισε να αναπέμπη ύμνους και δοξολογίας εις τον Αναστάντα Χριστόν. Οι κώδωνες του Ιερού Ναού της Αναστάσεως ήρχισαν να ηχούν χαρμοσύνως! Η γλυκόηχος φωνή των - σάλπιγγα του Ουρανού - μετέφερεν εις ολόκληρον τον πιστόν κόσμον της γης το άγγελμα της Αναστάσεως «ότι ανέστη ο Κύριος όντως».
Κατά το χρονικόν εκείνο διάστημα της χαράς του Αγίου ΦΩΤΟΣ και εις το παραλήρημα του ενθουσιασμένου λαοί, μου εδόθη η ευκαιρία, χωρίς να χάσω καθόλου καιρόν, και, αφού έρριξα μίαν σύντομον ματιάν, επήδησα από την κρύπτην μου εις τον χώρον του Αγίου μνήματος. Αμέσως έλαβα εις τα χέρια μου την Αγίαν Κανδήλαν και την Ιεράν Φυλλάδα. Εκράτουν εις τα χέρια μου το χονδρό «κερί», που εχρησιμοποιήθη μόνον διά το εύκολον άνοιγμα της σελίδος των ευχών. Και αμέσως ενεφανίσθην εις τον γέροντά μου π. Ανατόλιον. Κατάπληκτος εκείνος από την απροσδόκητον παρουσίαν μου, με ηρώτησε:
-Πώς ευρέθης εδώ, π. Μητροφάνη;
-Δεν με προσέξατε, γέροντα μου; Εδώ πλησίον σας ήμουν. Ευρισκόμην εις το πλευρόν σας. Σας υπεσχέθην και ετήρησα την υπόσχεσίν μου.

Να σας περιγράψω ποίον ήτο εις την ζωήν μου ολόκληρον το. Πάσχα του 1926! Ο κάθε ακροατής, από όσους ευρίσκονται εδώ, δύναται να συμπεράνη, αφού κατορθώσει και λάβη την θέσιν μου και τα συναισθήματά μου. Όση ήτο η λύπη μου το Πάσχα του προηγουμένου έτους, τόση ήτο η χαρά μου το επόμενον! Όσον κλονισμένη ήτο η πίστις μου το περασμένον Μέγα Σάββατον, τόσο ήτο ζέουσα και δυνατή το επόμενον. Όπου και αν έβλεπαν τα μάτια μου, εις οποιονδήποτε χώρον, εντός και εκτός του Ναού της Αναστάσεως, παντού έβλεπα εμπρός μου το Ουράνιον Γαλάζιον ΦΩΣ! Το έβλεπα να στροβιλίζεται ανήσυχον, ζωντανόν! Παντού έβλεπα την ιλιγγιώδη ανήσυχον κίνησίν του. Παντού ήκουα τον λεπτόν και διαπεραστικόν συριγμόν του. Με ήγγιζεν η λεπτή πνοή του. Με εδρόσιζεν η αόρατος απαλή αύρα της παρουσίας του. Με επεσκίαζεν η Ουράνιος χάρις του. Με εγέμιζεν η επίσκεψις του Αγίου Πνεύματος, επειδή ηξιώθην και είδα την παρουσίαν του!
Αμέσως μετεφέρετο ολόκληρος ο έσω ψυχικός μου κόσμος εις το υπερρώον της Σιών, εκεί, όπου ήσαν οι μαθηταί συνηγμένοι και ανέμεναν την εξ ύψους δύναμιν του Αγίου Πνεύματος! Ουδεμίαν άλλην σκέψιν είχα την δυνατότητα να κάνω. Το δέος, που με κατέλαβε και η ανέκφραστος χαρά, που εγέμιζε την ψυχήν μου, με συνεκέντρωναν πάντοτε εις το ίδιον σημείον. Κατάπληκτος παρηκολούθουν διά της φαντασίας μου την Ουράνιον οπτασίαν! Έβλεπα συνεχώς τας κινήσεις και τας μεταμορφώσεις του μυστηριώδους και υπερκοσμίου Γαλάζιου ΦΩΤΟΣ! Την ανήσυχον παρουσίαν του! Την πλήρωσιν του Αγίου Κουβουκλίου! Την μοναδικήν του λάμψιν, που εφώτιζεν ολόκληρον τον ιερόν χώρον! Την ολόλευκον Μεταμόρφωσίν του! Τον μετασχηματισμόν του εις ολοφώτεινον ήλιον της θερινής ημέρας!
Και επέστρεφα και πάλιν εις το υπερώον των μαθητών. Έφερα εις τον νουν μου την απέραντον ησυχίαν και την αναμονήν των. Ξαφνικά, ήκουα την πνοήν και τον ήχον «καθάπερ φερομένης βιαίας πνοής». Ήτο τότε, έλεγα, κάτι μεγαλύτερον, κάτι εντονώτερον απ' ό,τι ηξιώθην εγώ μέσα εις την ησυχίαν και την αγωνίαν μου, αφού συνετάραξε ολόκληρον την Πόλιν!
Τότε, έλεγα και πάλιν, το υπερώον μετεβλήθη εις χώρον επιφοιτήσεως του Αγίου Πνεύματος. Εις εμέ το Άγιον Κουβούκλιον αντικατέστησε το υπερώον. Εκεί εν είδει πυρίνων γλωσσών, εδώ εις Άγιον Φως. Εκεί εις τους μαθητάς, εδώ εις τα πλήθη των πιστών διεμοιράσθη η Χάρις Του.
Παρήλθεν αρκετόν χρονικόν διάστημα. Δεν είχα όμως την δύναμιν να αποβάλω από την φαντασίαν μου την Ουράνιον οπτασίαν! Δεν απεχωρίζετο από την ψυχήν μου η απερίγραπτος χαρά και συνεχώς επανελάμβανα: «Δόξα Σοι ο Θεός». Άλλοτε ανελογιζόμην την μακροθυμίαν του Θεού και έλεγα: Πώς υπέμενε να με παρακολουθή να αμφιβάλλω; Να ζητώ επιμόνως να ίδω, διά να πιστεύσω; Πάλιν εσκεπτόμην την άβυσσον της αγάπης Του. Και τέλος να μου παραχωρή ό,τι ήθελα και να αμείβη τον πόθον της ψυχής μου!
Είδαν και άλλοι το Άγιον ΦΩΣ κατά την Αγίαν ημέραν του Μεγάλου Σαββάτου. Και αξιώνονται να το βλέπουν μέχρι σήμερον. Όχι όμως κατά τον ίδιον τρόπον. Έκαστος, κατά τον βαθμόν της πίστεως του, αξιώνεται και αναλόγου οπτασίας! Άλλοι μεν βλέπουν το Άγιον ΦΩΣ ως λάμψιν φωτός ομοίαν με αστραπήν! Άλλοι βλέπουν ολόκληρον το Άγιον Κουβούκλιον εζωσμένον από φλόγας πυρός ως καιόμενης καμίνου! Έτεροι ως μικρόν ΦΩΣ, όμοιον με αστέρα ολόφωτον, που κατέρχεται επί του Ιερού Κουβουκλίου!
Υπάρχουν και οι μη πιστεύοντες, που μεταβαίνουν κατά το Μέγα Σάββατον εις τον Ναόν της Αναστάσεως και έχουν την αξίωσιν να ιδούν το Άγιον ΦΩΣ. Δεν συνέλαβαν οι αγαθοί αυτοί άνθρωποι ότι τα πάντα εις την ζωήν εξαρτώνται εκ της πίστεως. Και, εφ' όσον δεν πιστεύουν, μόνον παρερμηνεύουν και ειρωνεύονται, διά να ικανοποιήσουν το απέραντον κενόν, που δημιουργείται εις τον ψυχικόν των κόσμον, και καταπολεμούν διά παντός τρόπου τους πιστεύοντας.

Πηγή: Ο Αγιοταφίτης Γέροντας Μητροφάνης, του κ.Ρωιμπα - Φιλολόγου.
Εκδόσεις "Ορθόδοξος Κυψέλη"
Θεσσαλονίκη

Μαρτυρία του Βρετανού αρχαιολόγου Τσαρλς Ουόρεν περί του Αγίου Φωτός.

Ο Τσαρλς Ουόρεν, ήταν αρχαιολόγος, αξιωματικός του Βασιλικού Μηχανικού, και αργότερα στρατηγός του βρετανικού στρατού. Το 1867 μετέβη στα Ιεροσόλυμα για ανασκαφές που κράτησαν μέχρι το 1870. Αυτά που βρήκε με την ερευνητική ομάδα, τα έγραψε στο βιβλίο του «Υπόγεια Ιερουσαλήμ». Σε ένα κεφάλαιο του έργου αυτού, αναφέρεται στο θαύμα του Αγίου Φωτός, που συμβαίνει κάθε χρόνο το Μ. Σάββατο.
«Τι είναι αυτό το Φως το οποίο την παραμονή του Πάσχα ανάβει όλες τις κανδήλες στον Πανάγιο Τάφο; [..] Ότι ένα θαύμα συνοδεύει την τελετή, δεν υπάρχει αμφιβολία».
[C. Warren, Underground Jerusalem, Λονδίνο 1976, σελ. 425].
Ο ίδιος υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας του θαυμαστού αυτού γεγονότος:
«Είχα δει το θαύμα του Αγίου Φωτός σε μια προηγούμενη τελετή, αλλά τώρα επρόκειτο να έχω μια πιο πλήρη οπτική δια της μεσολάβησης του Ganneau, ο οποίος εξασφάλισε για μένα μια θέση στη γαλαρία των Λατίνων, στο βόρειο μέρος, που είχε θέαση από ψηλά προς τον Πανάγιο Τάφο [..] Επιτέλους, υπάρχει ένα συναίσθημα ότι το Φως έρχεται, πλήθος από πυρσούς εκτείνονται μπροστά, μια αστραπή φαίνεται στο άνοιγμα του τρούλου, και ο πυρσός ανάβει [..]. Μέσα σε μία στιγμή, σαν από μαγεία, το Φως εξαπλώνεται από μόνο του προς όλες τις κατευθύνσεις».
[ Ίδιο έργο, σελ. 430. 435].
Πολύ σημαντική η μαρτυρία, διότι προέρχεται από μη Ορθόδοξο, συγκεκριμένα από Αγγλικανό.
(Από το βιβλίο του κου Χ. Σκαρλακίδη, «45 ιστορικές μαρτυρίες περί του Αγίου Φωτός», σελ. 241- 242, το οποίο προλογίζει ο π. Θεόδωρος Ζήσης).


exprotestant

dominique έγραψε:Μαρτυρία του Βρετανού αρχαιολόγου Τσαρλς Ουόρεν περί του Αγίου Φωτός.

Ο Τσαρλς Ουόρεν, ήταν αρχαιολόγος, αξιωματικός του Βασιλικού Μηχανικού, και αργότερα στρατηγός του βρετανικού στρατού. Το 1867 μετέβη στα Ιεροσόλυμα για ανασκαφές που κράτησαν μέχρι το 1870. Αυτά που βρήκε με την ερευνητική ομάδα, τα έγραψε στο βιβλίο του «Υπόγεια Ιερουσαλήμ». Σε ένα κεφάλαιο του έργου αυτού, αναφέρεται στο θαύμα του Αγίου Φωτός, που συμβαίνει κάθε χρόνο το Μ. Σάββατο.
«Τι είναι αυτό το Φως το οποίο την παραμονή του Πάσχα ανάβει όλες τις κανδήλες στον Πανάγιο Τάφο; [..] Ότι ένα θαύμα συνοδεύει την τελετή, δεν υπάρχει αμφιβολία».
[C. Warren, Underground Jerusalem, Λονδίνο 1976, σελ. 425].

What is that fire wliich on Easter-eve lights up the lamps in the Holy Sepulchre, and renews to the world that flame which durining Passion week had been waning, and gradually become extinct? That a miracle attends the ceremony, there cannot be a doubt. But how came the ceremony? Is it a lingering echo of the history of the Dedication of the Temple, when the fire came down from heaven and consumed the sacrifices, and the glory of the Lord filled the house ? or, is it a remnant of pagan ordinances, referring to the fire stolen from heaven by Prometheus, or to the habits of the Phoenix, the bird of Arabia ? Is it rather a Christian institution, in order to carry the worshippers back to the time of the Resurrection and the descent of the angels?or, can it refer to the Day of Pentecost ? However we may regard it. Who can doubt this miracle of the nineteenth century-the miracle that educated and learned men, leading the half of Christendom, should countenance and encourage so obvious a delusion, and induce their fellow men to assist in so unique a form of our common religion ?It is easy to comprehend ignorance and superstition welling up from beneath ; but what can be said when it is propelled downwards from above ? when the magnates of the land, when the patriarchs and bishops, all concur in urging the weaker vessels to assist in these rites and ceremonies ?
Pause and survey the subject. Can this be done for the sake of religion, or has it some occult origin, which we wot not of? Is it not rather at the present time a political demonstration, which ensures a steady influx of Greek Christians into the Holy Land each year, and by collecting pilgrims from every part, keeps alive in their own country a sense of the wrongs and oppressions to which their brother Christians,the rayahs, are subject ?

Τι είναι αυτή η φωτιά που παραμονή Πάσχα ανάβει τα καντήλια του Παναγίου Τάφου, και ανανεώνει στον κόσμο ότι η φλόγα που κατά τη διάρκεια της εβδομάδας των Παθών είχε ελαττωθεί, και σταδιακά έσβησε; ότι ένα θαύμα εξυπηρετείτην τελετή, δεν μπορεί να υπάρξει αμφιβολία. Αλλά πώς ήρθε η τελετή; Είναι μια παρατεταμένη ηχώ της ιστορίας της Αφιέρωσης του Ναού, όταν η φωτιά κατέβηκε από τον ουρανό και κατανάλωσε τις θυσίες, και η δόξα του Κυρίου γέμισε τον οίκο; ή, είναι ένα κατάλοιπο παγανιστικού θεσμικού διατάγματος, αναφερόμενο στη φωτιά κλεμμένη από τον ουρανό από τον Προμηθέα, ή στις συνήθειες του Φοίνικα, το πουλί της Αραβίας; Είναι μάλλον ένας Χριστιανικός θεσμός, προκειμένου να μεταφέρει τους πιστούς πίσω στο χρόνο της Ανάστασης και την κάθοδο των αγγέλων;ή μπορεί να αφορά την Μέρα της Πεντηκοστής;Ωστόσο, μπορούμε να το εκτιμήσουμε.Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει αυτό το θαύμα του δέκατου ένατου αιώνα, το θαύμα που μορφωμένοι και σπoυδαγμένοι άνδρες, ηγούμενοι του μισού της Χριστιανοσύνης, θα πρέπει να ανεχθούν(επιτρέψουν) και να ενθαρρύνουν μια τόσο προφανή μια αυταπάτη(πλάνη,ψευδαίσθηση) και προκαλούν τους συνανθρώπους τους να βοηθήσουν σε μια τόσο μοναδική μορφή της κοινής μας θρησκείας;
Είναι εύκολο να κατανοήσουμε την άγνοια και τη δεισιδαιμονία να αναβλύζει από κάτω? αλλά τι μπορεί να ειπωθεί όταν προωθείται από κάτω προς τα πάνω; όταν επιφανείς προσωπικότητες γης, όταν οι πατριάρχες και επίσκοποι, όλοι συμφωνούν στην προτροπή των ασθενέστερων δοχείων(σκευών) να βοηθήσει σε αυτά τα έθιμα και τελετές;
Παύση και έρευνα για το θέμα. Μπορεί αυτό να γίνει για το καλό(χάρη) της θρησκείας, ή έχει κάποια ειδωλολατρική προέλευσης, που δεν γνωρίζαμε; Δεν είναι μάλλον αυτή στιγμή για μια πολιτική δήλωση, η οποία εξασφαλίζει μια σταθερή εισροή Ελλήνων χριστιανών στους Αγίους Τόπους κάθε χρόνο, και με τη συλλογή προσκυνητών από κάθε μέρος, κρατά ζωντανή στη χώρα τους μια αίσθηση των αδικιών και της καταπίεσης στην οποία οι αδελφοί τους Χριστιανοί, οι ραγιάδες, υπόκεινται;

σελίδες 425-426
https://openlibrary.org/books/OL2335289 ... _Jerusalem
https://ia700302.us.archive.org/31/item ... arr_bw.pdf


συνεχίζεται...

dominique έγραψε:«Είχα δει το θαύμα του Αγίου Φωτός σε μια προηγούμενη τελετή, αλλά τώρα επρόκειτο να έχω μια πιο πλήρη οπτική δια της μεσολάβησης του Ganneau, ο οποίος εξασφάλισε για μένα μια θέση στη γαλαρία των Λατίνων, στο βόρειο μέρος, που είχε θέαση από ψηλά προς τον Πανάγιο Τάφο [..] Επιτέλους, υπάρχει ένα συναίσθημα ότι το Φως έρχεται, πλήθος από πυρσούς εκτείνονται μπροστά, μια αστραπή φαίνεται στο άνοιγμα του τρούλου, και ο πυρσός ανάβει [..]. Μέσα σε μία στιγμή, σαν από μαγεία, το Φως εξαπλώνεται από μόνο του προς όλες τις κατευθύνσεις».
[ Ίδιο έργο, σελ. 430. 435].
Πολύ σημαντική η μαρτυρία, διότι προέρχεται από μη Ορθόδοξο, συγκεκριμένα από Αγγλικανό.
(Από το βιβλίο του κου Χ. Σκαρλακίδη, «45 ιστορικές μαρτυρίες περί του Αγίου Φωτός», σελ. 241- 242, το οποίο προλογίζει ο π. Θεόδωρος Ζήσης).


exprotestant

Στη σελίδα 435 του βιβλίου διαβάζουμε:

But what else are they about ? The fire cannot burn (so they say) therefore the fire-eaters put it into their mouths, until their hollow cheeks glow; they pass it under their arms, through their hair, between their legs ; soon we find it does burn, for singed hair is smelt all around, and not a few lose some of the greasy locks which adorned their heads. The women in the general enthusiasm forget all decency, and pulling up their petticoats on high pass the fire about their legs, as a cure for the rheumatics.

Αλλά περί τι άλλου πρόκειται; Η φωτιά δεν μπορεί να κάψει (έτσι λένε) Ως εκ τούτου, αυτοί που "τρώνε" την φωτιά την βάζουν στο στόμα τους, έως ότου τα μάγουλά τους λάμψουν. το περνάνε κάτω από τα χέρια τους, μέσα από τα μαλλιά τους, ανάμεσα στα πόδια τους. σύντομα ανακαλύπτουμε ότι καίει, για απόδειξη(σημάδι,ένδειξη) μαλλιά μύριζαν παντού, και δεν είναι λίγοι αυτοί που χάνουν μερικές από τις λιπαρές τρίχες που στόλιζαν το κεφάλι τους. Οι γυναίκες στο γενικό ενθουσιασμό ξεχάσαν όλη ευπρέπεια τους, και τραβώντας προς τα επάνω μεσοφόρια τους με γρήγορο πέρασμα της φωτιάς από πόδια τους, ως θεραπεία για τα ρευματικά.

Επίσημανση: όπου στο αγγλικό κείμενο έχει ελληνικό ερωτηματικό(;),στα ελληνικά είναι άνω τελεία!!!