Re: Δωρεάν Μαθήματα Αρχαίων Ελληνικών

11
ΜΑΘΗΜΑ 8ο

Σήμερα θὰ ἀναφερθοῦμε στὰ ὀνόματα τῆς Β΄ κλίσεως.
Στὴν Β΄ κλίσι ἀνήκουν τὰ ἀρσενικὰ καὶ θηλυκὰ ὀνόματα ποὺ λήγουν σὲ –ος καὶ τὰ οὐδέτερα ποὺ λήγουν σὲ –ο (σέ –ον δηλαδὴ… ἐκ τοῦ πονηροῦ καταργήθηκε τό –ν στὶς καταλήξεις διότι ἡ ἐκφορά του ἐνεργοποιεῖ τὶς συνάψεις τοῦ ἐγκεφάλου, ὃπως καὶ ἡ κατάληξις -ις… «Θὰ τὰ ποῦμε μὲ τὸ ΝΙ καὶ μὲ τὸ ΣΙΓΜΑ» μᾶς ἒλεγαν οἱ παλαιοί…)


Ὃπως πάντα κλίνουμε μεγαλοφώνως γιὰ νὰ ἀπολαύσουμε τὴν μουσικὴ τῆς γλώσσης μας:

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ὀνομαστική: ὁ ἂνθρωπ-ος
Γενική: τοῦ ἀνθρώπ-ου
Δοτική: τῷ ἀνθρώπ-ῳ
Αἰτιατική: τόν ἂνθρωπ-ον
Κλητική: ὦ ἂνθρωπ-ε!

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ὀνομαστική: οἱ ἂνθρωπ-οι (καὶ ΟΧΙ «οἱ ἀνθρῶποι»…)
Γενική: τῶν ἀνθρώπ-ων
Δοτική: τοῖς ἀνθρώπ-οις
Αἰτιατική: τούς ἀνθρώπ-ους
Κλητική: ὦ ἂνθρωπ-οι!

Ἂλλο παράδειγμα:

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ὀνομαστική: ὁ θε-ὸς
Γενική: τοῦ θε-οῦ
Δοτική: τῷ θε-ῷ
Αἰτιατική: τόν θε-ὸν
Κλητική: ὦ θε-έ!

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ὀνομαστική: οἱ θε-οὶ
Γενική: τῶν θε-ῶν
Δοτική: τοῖς θε-οῖς
Αἰτιατική: τούς θε-οὺς
Κλητική: ὦ θε-οί!

Προσέξτε τώρα πῶς κλίνεται κι ἓνα θηλυκό ὂνομα:

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ὀνομαστική: ἡ ἠθοποι-ὸς
Γενική: τῆς ἠθοποι-οῦ
Δοτική: τῇ ἠθοποι-ῷ
Αἰτιατική: τήν ἠθοποι-ὸν
Κλητική: ὦ ἠθοποι-έ!

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ὀνομαστική: αἱ ἠθοποι-οί (κι ὂχι ‘οἱ ἠθοποιές ἢ οἱ ἒγκυες….!!! ἀλλά ΄αἱ ἒγκυοι γυναῖκες)
Γενική: τῶν ἠθοποι-ῶν
Δοτική: ταῖς ἠθοποι-οῖς
Αἰτιατική: τάς ἠθοποι-οὺς
Κλητική: ὦ ἠθοποι-οί!

Βλέπουμε ὃτι οἱ καταλήξεις τῶν ἀρσενικῶν καὶ τῶν θηλυκῶν ὀνομάτων εἶναι ἲδιες, μόνον τὰ ἂρθρα ἀλλάζουν.


Ὃταν τὸ ἀρσενικὸ ἢ τὸ θηλυκὸ ὂνομα τονίζεται στὴν προπαραλήγουσα, «ὁ ἂνεμος» λόγου χάριν, στὴν γενικὴ καὶ τὴν δοτικὴ τοῦ ἑνικοῦ ἀριθμοῦ καὶ στὴν γενική, δοτικὴ καὶ αἰτιατικὴ τοῦ πληθυντικοῦ, ΔΕΝ τονίζεται στὴν προπαραλήγουσα ἀλλὰ στὴν λήγουσα.

Αὐτὸ συμβαίνει γιατὶ ὁ κανόνας λέει ὃτι «ὃταν ἡ λήγουσα εἶναι μακρά, ἡ προπαραλήγουσα ΔΕΝ τονίζεται….

Τὸ ξέρετε γιατὶ τὸ αἰσθάνεστε ὡς μελωδία ποὺ φαλτσάρει….

Θά λέγατε ποτέ « λόγια τοῦ ἂνεμου, τά δικαιώματα τοῦ ἂνθρωπου, ὁδός Πανεπιστήμιου »;;;;;
Ὂχι βέβαια…..
Ἀκοῦστε:

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ὀνομαστική: τό Πανεπιστήμι-ον
Γενική: τοῦ Πανεπιστημί-ου
Δοτική: τῷ Πανεπιστημί-ῳ
Αἰτιατική: τό Πανεπιστήμι-ον (ἡ αἰτιατική ἑνικοῦ στά οὐδέτερα = ὀνομαστική)
Κλητική: ὦ Πανεπιστήμι-ον!

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ὀνομαστική: τά Πανεπιστήμι-α
Γενική: τῶν Πανεπιστημί-ων
Δοτική: τοῖς Πανεπιστημί-οις
Αἰτιατική: τά Πανεπιστήμι-α (ἡ αἰτιατική πληθυντικοῦ στά οὐδέτερα = ὀνομαστική)
Κλητική: ὦ Πανεπιστήμι-α!

Καὶ τέλος, ἂς κλίνουμε

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ὀνομαστική: τό φαρμακεῖ-ον
Γενική: τοῦ φαρμακεί-ου
Δοτική: τῷ φαρμακεί-ῳ
Αἰτιατική: τό φαρμακεῖ-ον
Κλητική: ὦ φαρμακεῖ-ον!

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ὀνομαστική: τά φαρμακεῖ-α
Γενική: τῶν φαρμακεί-ων
Δοτική: τοῖς φαρμακεί-οις
Αἰτιατική: τά φαρμακεῖ-α
Κλητική: ὦ φαρμακεῖ-α!


Γιὰ νὰ τονίζουμε σωστά:

1) νὰ ξέρουμε ὃτι οἱ καταλήξεις –οι καὶ –αι, ὃταν δηλαδὴ βρίσκονται στὸ τέλος λέξεων ποὺ δὲν εἶναι συνηρημένες, εἶναι βραχεῖες.
Γι΄αὐτό, γιὰ παράδειγμα, ἡ λέξις «ἡ νῆσος» στὸν πληθυντικὸ περισπᾶται καὶ γίνεται «αἱ νῆσοι». (Μακρὸ πρὸ βραχέος περισπᾶται)

2) Ἡ κατάληξις τῶν οὐδετέρων –α εἶναι βραχύχρονη. Γι’ αὐτὸ «τὸ δῶρον» στὸν πληθυντικὸ περισπᾶται: «τὰ δῶρα», ὃπως «τὰ φαρμακεῖα». (Μακρὸ πρὸ βραχέος περισπᾶται)
Στὸ ἐπόμενο μάθημα θὰ δοῦμε τὰ δευτερόκλιτα συνηρημένα καὶ τὰ ἀττικόκλιτα οὐσιαστικά, ποὺ πρέπει νὰ ἀναγνωρίζουμε γιὰ νὰ ἑρμηνεύουμε τὰ ἀρχαῖα κείμενα.

Γιὰ ὃσους θέλουν περισσότερες λεπτομέρειες καὶ ἀσκήσεις μποροῦν νὰ πατήσουν ἐδῶ.


Παρακαλῶ, κάνετε τὸν κόπο καὶ διαβᾶστε τὰ μαθήματα γιὰ δικό σας ὂφελος…
Ἔχουμε χρέος στὴν γλῶσσα μας νὰ προσπαθήσουμε, νὰ κοπιάσουμε ὣστε νὰ μάθουμε καὶ νὰ διαδόσουμε τουλάχιστον τὰ ἀπολύτως βασικά.
Τὸ νὰ μιλᾶμε καὶ νὰ γράφουμε σωστά, εἶναι μία μορφὴ ἀντιστάσεως στὴν κατηφόρα…..


Σᾶς εὐχαριστῶ.

Χρύσα Λίνδου


http://filonoi.gr/2014/10/04/f-mathhmat ... nikon-8on/
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !

Re: Δωρεάν Μαθήματα Αρχαίων Ελληνικών

12
Σήμερα θὰ δοῦμε τὰ συνηρημένα ὀνόματα τῆς Β΄ κλίσεως καὶ τὰ ἀττικόκλιτα.

Τὰ ἀρσενικὰ καὶ θηλυκὰ συνηρημέα τῆς Β’ κλίσεως λήγουν σὲ –ους, ἐνῶ τά οὐδέτερα σέ –ουν.

Ἡ κάθε λέξις ἒχει τὸ «θέμα» της, τὸ μέρος δηλαδὴ ποὺ δέν ἀλλάζει (π.χ. ἡ λέξις «μήτηρ» ἒχει θέμα τὸ «μητ-» γιατὶ ἀπὸ ἐκεῖ καὶ μετὰ μπαίνουν οἱ καταλήξεις: μητ-ρός, μητέρα κ.λ.π.)

Τὸ τελευταῖο γράμμα τοῦ θέματος καλεῖται χαρακτῆρας (δηλαδὴ στὴν λέξι «μήτ-ηρ» τὸ «τ» εἶναι ὁ χαρακτῆρας.)
Τά συνηρημένα ἒχουν χαρακτῆρα (δηλαδή τελευταῖο γράμμα πρὶν νὰ μπῇ ἡ κατάληξις) –ο ἢ -ε, τὸ ὁποῖο μαζὶ μὲ τὶς καταλήξεις συναιρεῖται σὲ ὃλες τὶς πτώσεις. Δηλαδή, γιὰ νὰ τὸ καταλάβουμε (ἂν θἐλουμε), στὴν λέξι «ὁ ροῦς» (ποὺ σημαίνει «ροή»), τὸ θέμα εἶναι τὸ «ροό», ἀλλὰ μὲ τὴν κατάληξι «–ος» γίνεται ρό + -ος = –οῦς.

Τὸ ἲδιο συμβαίνει σὲ ὃλες τὶς πτώσεις.
Γιὰ παράδειγμα, ἂς δοῦμε πῶς κλίνεται ἡ λέξις «ὁ νοῦς». (νό + -ος = νοῦς)

Ἑνικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ὁ νοῦς
Γενική: τοῦ νοῦ
Δοττική: τῷ νῷ
Αἰτιατική: τὸν νοῦν
Κλητική: ὦ νοῦ!

Πληθυντικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: οἱ νοῖ
Γενική: τῶν νῶν
Δοττική: τοῖς νοῖς
Αἰτιατική: τοὺς νοῦς
Κλητική: ὦ νοῖ!

Ἂς δοῦμε καὶ μία λέξι ποὺ τονίζεται στὴν παραλήγουσα, «ὁ ἀπόπλους»… τοῦ πλοίου, ἢ (ὃταν ἒχει πολλὰ μποφόρ…) λέμε «ἀπαγορεύεται ὁ ἀπόπλους τῶν πλοίων..»

Ἑνικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ὁ ἀπόπλους
Γενική: τοῦ ἀπόπλου
Δοττική: τῷ ἀπόπλῳ
Αἰτιατική: τόν ἀπόπλουν
Κλητική: ὦ ἀπόπλου!

Πληθυντικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: οἱ ἀπόπλοι
Γενική: τῶν ἀπόπλων
Δοττική: τοῖς ἀπόπλοις
Αἰτιατική: τούς ἀπόπλους
Κλητική: ὦ ἀπόπλοι!

Ἡ λέξις «πρόχους» ποὺ ἐτυμολογεῖται ἐκ τῆς προθέσεως «πρό» + τὸ ρῆμα χέω(= χύνω) σημαίνει κανάτα.
Τὴν πρόχουν κακοποίησαν οἱ Τοῦρκοι καὶ εἶπαν «μπρίκι», λέξι ποὺ χρησιμοποιοῦμε ἐμεῖς σήμερα ὡς ἀντιδάνειο.
Ἂς κλίνουμε λοιπόν: πρὸ + χε- + -ος = πρόχ-ους

Ἑνικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ἡ πρόχους
Γενική: τῆς πρόχου
Δοττική: τῇ πρόχῳ
Αἰτιατική: τήν πρόχουν
Κλητική: ὦ πρόχου!

Πληθυντικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: αἱ πρόχοι
Γενική: τῶν πρόχων
Δοττική: ταῖς πρόχοις
Αἰτιατική: τάς πρόχους
Κλητική: ὦ πρόχοι!

Τώρα θὰ κλίνουμε τὸ πολύπαθο «ὀστοῦν»….ἓνεκα τῆς Ἀκτῆς τοῦ Ἐλεφαντοστοῦ (καὶ ὂχι τοῦ Ἐλεφαντοστοῦν)… (ὀστε + -ον = ὀστοῦν).

Ἑνικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: τὸ ὀστοῦν
Γενική: τοῦ ὀστοῦ
Δοττική: τῷ ὀστῷ
Αἰτιατική: τὸ ὀστοῦν
Κλητική: ὦ ὀστοῦν!

Πληθυντικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: τὰ ὀστᾶ
Γενική: τῶν ὀστῶν
Δοττική: τοῖς ὀστοῖς
Αἰτιατική: τὰ ὀστᾶ
Κλητική: ὦ ὀστᾶ!

Παρατηροῦμε ὃτι ὃλες οἱ πτώσεις τῶν συνηρημένων τονίζονται πάντοτε στὴν ἲδια συλλαβή, καὶ ὃτι ὃλα τὰ συνηρημένα ὃταν τονίζονται στὴν λήγουσα παίρνουν ΠΕΡΙΣΠΩΜΕΝΗ.

************************************************************************************

Ἂς δοῦμε τώρα τὰ ἀττικόκλιτα προκειμένου νὰ τὰ ἀναγνωρίζουμε ὃταν τὰ βροῦμε σὲ κάποιο κείμενο.
Καλοῦνται «ἀττικόκλιτα» διότι συνηθίοντο στὴν Ἀττικὴ διάλεκτο. («Ἀττικη» ἐκ τοῦ «ἀκτική», ἐπειδὴ εἶχε καὶ ἒχει πολλὲς ἀκτές).

Τὰ ὀνόματα αὐτὰ λήγουν σὲ «–ως» καὶ «–ων».
Ἂς δοῦμε τὴν λέξι «λεώς» γιατὶ τὴν λέμε ὃποτε ξεστομίσουμε τὴν λέξι «λεωφορεῖο», τό ὁποῖον «φέρει» (μεταφέρει δηλαδή) τὸν λεὼν (= λαόν).
Ἁπλῶς ἡ λέξις «λεώς» εἶναι ὁ ἀρχαιότερος τύπος τῆς λέξεως «λαός».


Ἑνικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ὁ λεὼς
Γενική: τοῦ λεὼ
Δοττική: τῷ λεῲ (μὲ ὑπογεγραμμένη καὶ ὀξεῖα)
Αἰτιατική: τὸν λεὼν
Κλητική: ὦ λεὼς

Πληθυντικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: οἱ λεῲ (μὲ ὑπογεγραμμένη καὶ ὀξεῖα)
Γενική: τῶν λεὼν
Δοττική: τοῖς λεῲς (μὲ ὑπογεγραμμένη καὶ ὀξεῖα)
Αἰτιατική: τοὺς λεὼς
Κλητική: ὦ λεὼ (μὲ ὑπογεγραμμένη καὶ ὀξεῖα)

Μία ἂλλη λέξις ποὺ νομίζουμε ὃτι δὲν γνωρίζουμε ἀλλὰ τὴν λέμε, εἶναι ἡ λέξις «νεώς» ποὺ σημαίνει «ναός», καὶ τὴν ἀναφέρουμε ὃταν λέμε τὴν λέξι
νεω-κόρος: αὐτὸς ὁ ὁποῖος φροντίζει τὸν ναό. (κορέω = σκουπίζω, φροντίζω).

Ἐδῶ θὰ κλίνουμε τὴν λέξι πρό-νεως προναός) ἐπειδὴ τονίζεται στὴν προπαραλήγουσα.

Ἑνικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ὁ πρόνεως
Γενική: τοῦ πρόνεω
Δοττική: τῷ πρόνεῳ
Αἰτιατική: τόν πρόνεων
Κλητική: ὦ πρόνεως

Πληθυντικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: οἱ πρόνεῳ
Γενική: τῶν πρόνεων
Δοττική: τοῖς πρόνεῳς
Αἰτιατική: τούς πρόνεως
Κλητική: ὦ πρόνεῳ

Ἂς κλίνουμε τὸ θηλυκὸ ὂνομα: ἡ ἃλως, τὸ ἁλώνι)
Ἑνικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: ἡ ἃλως
Γενική: τῆς ἃλω
Δοττική: τῇ ἃλῳ
Αἰτιατική: τὴν ἃλων
Κλητική: ὦ ἃλως

Πληθυντικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: αἱ ἃλῳ
Γενική: τῶν ἃλων
Δοττική: ταῖς ἃλῳς
Αἰτιατική: τὰς ἃλως
Κλητική: ὦ ἃλῳ

Ἂς δοῦμε κι ἓνα οὐδέτερο γιὰ νὰ ἒχουμε μία πλήρη εἰκόνα.
Ἑνικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: τὸ ἀνώγεων
Γενική: τοῦ ἀνώγεω
Δοττική: τῷ ἀνώγεῳ
Αἰτιατική: τὸ ἀνώγεων
Κλητική: ὦ ἀνώγεων

Πληθυντικὸς ἀριθμὸς
Ὀνομαστική: τὰ ἀνώγεω
Γενική: τῶν ἀνώγεων
Δοττική: τοῖς ἀνώγεῳς
Αἰτιατική: τὰ ἀνώγεω
Κλητική: ὦ ἀνώγεω

Παρατηροῦμε ὃτι τὰ ἀττικόκλιτα διατηροῦν τὸν τόνο στὴν ἲδια συλλαβή, σὲ ὃλες τὶς πτώσεις.
Ἐπίσης διατηροῦν τὸ «–ω» τῆς ὀνομαστικῆς σὲ ὃλες τὶς πτώσεις.

Δύσκολο τὸ μάθημα σήμερα. Τὸ ξέρω.
Ἀλλὰ ἀπαραίτητο.
Τὸ ἐπόμενο θὰ εἶναι πολὺ εὐκολότερο.
Ἔως τότε, κάνετε μιὰ ἐπανάληψι τῶν ὃσων ἒχουμε πῆ.

Νὰ ἐπαναλάβω ὃτι ἐδῶ ἐξετάζουμε τοὺς βασικοὺς κανόνες γραμματικῆς προκειμένου νὰ δυνάμεθα νὰ ἀναγνωρίσουμε τοὺς λεκτικοὺς τύπους ποὺ θὰ βροῦμε σὲ ἀρχαῖα ρητὰ καὶ κείμενα.
Δὲν κάνουμε σχολαστικὴ ἀνάλυσι.

Χρύσα Λίνδου

http://filonoi.gr/2014/10/15/f-mathhmat ... nikon-9on/
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !

Re: Δωρεάν Μαθήματα Αρχαίων Ελληνικών

13
ΜΑΘΗΜΑ 10ον


Σήμερα φίλοι μου θὰ δοῦμε τὴν Γ΄ κλίσι τῶν όνομάτων, τὰ τριτόκλιτα.

Ἡ Γ΄ κλίσις περιλαμβάνει ἀρσενικά, θηλυκὰ καὶ οὐδέτερα ὀνόματα.

Τὰ τριτόκλιτα καταλήγουν (στὴν ὀνομαστικὴ πτῶσι) σὲ α, υ, ι, ω ἢ σὲ ἓνα ἀπὸ τὰ σύμφωνα ν, ρ, ς ἢ ξ, ψ (π. χ. κῆρυξ, πρίγκιψ).
Οἱ καταλήξεις τους στὴν γενικὴ πτῶσι εἶναι –ος, -ως ἢ -ους. Συνὴθως στὴν γενικὴ ἑνικοῦ τὰ φωνηεντόληκτα παίρνουν τὴν κατάληξι –ως ἐνῶ τὰ συμφωνόληκτα τὴν κατάληξι –ος.

Τὰ τριτόκλιτα καλοῦνται περιττοσύλλαβα διότι στὶς πλάγιες πτῶσεις ἑνικοῦ (γενική, δοτικὴ καὶ αἰτιατικὴ) καθὼς καὶ στὸν πληθυντικό, ἒχουν μία συλλαβὴ παραπάνω ἀπ’ ὃ,τι στὴν ὀνομαστική. (π.χ. ὁ κοιτών, τοῦ κοιτῶνος*)

Ἂν ἒχουν τὸ ἲδιο θέμα σὲ ὃλες τὶς πτῶσεις λέγονται μονόθεμα. (π.χ. ὁ χιτών, τοῦ χιτῶν-ος). {θέμα: τὸ μέρος τῆς λέξεως ποὺ δὲν ἀλλάζει -δηλαδὴ πρὶν μποῦν οἱ καταλήξεις- καὶ τὸ βρίσκουμε ἀπὸ τὴν γενικὴ πτῶσι}-

Ἂν ἒχουν δύο θέματα, ἐκτείνοντας τὸ φωνῆεν τῆς τελευταίας συλλαβῆς τοῦ θέματος, λέγονται διπλόθεμα. (π.χ. ὁ ἡγεμών, τοῦ ἡγεμόν –ος, ἒχει δύο θέματα: τό «ἡγεμών» καί τό «ἡγεμόν». Ἀντίθετα ἡ λέξις «χιτών» ἒχει ἓνα θέμα ἐπειδή στήν γενική κάνει πάλι «τοῦ χιτῶν-ος» μέ ὠμέγα πάντα.)

Πολλά ἀπό τά θηλυκά καί ἀρσενικά ὀνόμαται τῆς Γ΄κλίσεως ἒχουν κατάληξι –ς, καί τά λέμε καταληκτικά, π.χ. ἣρω-ς, ἰχθύ-ς. Ὃσα ὃμως δέν ἒχουν κατάληξις τὰ λέμε ἀκατάληκτα, π.χ. ἠχώ, χιών. Τὰ οὐδέτερα τῆς Γ΄κλίσεως εἶναι ἐπίσης ἀκατάληκτα, π.χ. σῶμα, ἂστυ. (Μὴ μοῦ μπερδευτῆτε, βλέποντας τὴν κατάληξι οὐδετέρων –α, μὲ τὴν πρώτη κλίσι. Ἡ Α΄κλίσις ΔΕΝ ἒχει οὐδέτερα!!!)

Ἀνάλογα μὲ τὸν χαρακτῆρα τοῦ κάθε ὀνόματος, τὸ τελευταῖο δηλαδὴ γράμμα τοῦ θέματος ποὺ βρίσκουμε ἀπὸ τὴν γενικὴ ἑνικοῦ (ἂν δὲν θυμᾶστε ἀνατρέξτε στὸ προηγούμενο μάθημα), τὰ τριτόκλιτα χωρίζονται σὲ φωνηεντόληκτα (ἂν ὁ χαρακτῆρας εἶναι φωνῆεν, π.χ. ἡ πόλ –ις, τῆς πόλε –ως —ἂρα χαρακτὴρ εἶναι τὸ «ε») καὶ συμφωνόληκτα (ἂν ὁ χαρακτῆρας εἶναι σύμφωνο, π.χ. ὁ κόραξ, τοῦ κόρακ –ος —ἂρα χαρακτὴρ εἶναι τὸ «κ»).

Πᾶμε νὰ δοῦμε παραδείγματα….

Φωνηεντόλικτο καταληκτικὸ μονόθεμα: ἣρως.

Ἡ λέξις «ἣρως», ὁ ἣρωας, hero στὰ ἀγγλικὰ καὶ κατὰ μία ἂποψι, ἀπὸ τήν λέξι αὐτὴ προέρχεται ἡ ξένη λέξις «sir» ὡς τίτλος εὐγενείας. (τρέποντας τὴν δασεῖα σὲ s)

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστικὴ ὁ ἣρω -ς
Γενικὴ τοῦ ἣρω -ος
Δοτικὴ τῷ ἣρω –ι
Αἰτιατικὴ τὸν ἣρω -α
Κλητικὴ ὦ ἣρ – ως!

Πληθυντικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστικὴ οἱ ἣρω –ες
Γενικὴ τῶν ἡρώ –ων
Δοτικὴ τοῖς ἣρω –σιν
Αἰτιατικὴ τούς ἣρω –ας
Κλητικὴ ὦ ἣρω –ες!

Θὰ δοῦμε τώρα πῶς κλίνονται τὰ τριτόκλιτα φωνηεντόληκτα καταληκτικὰ μονόθεμα ποὺ λήγουν στὴν κατάληξι –υς.

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστικὴ ὁ ἰχθύ -ς
Γενικὴ τοῦ ἰχθύ -ος
Δοτικὴ τῷ ἰχθύ –ϊ
Αἰτιατικὴ τὸν ἰχθύ -ν
Κλητικὴ ὦ ἰχθύ!

Πληθυντικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστικὴ οἱ ἰχθύ –ες
Γενικὴ τῶν ἰχθύ –ων
Δοτικὴ τοῖς ἰχθύ -σιν
Αἰτιατικὴ τοὺς ἰχθῦ -ς
Κλητικὴ ὦ ἰχθύες!

Ἂρα ὃταν κάποιοι ἀναφέρονται στὸ ζώδιο τῶν Ἰχθύων, τὸ ἀναγραφόμενο «Ἰχθεῖς» εἶναι ἐντελῶς λάθος…. «’Ιχθῦς» ἒπρεπε νὰ γράφουν, ἀφοῦ ἀναφέρονται στοὺς Ἰχθῦς ἢ «Ἰχθύες» στὴν ὀνομαστική…. Ψιλὰ γράμματα….

Κατὰ τὸν ἲδιο τρόπο κλίνεται καὶ ἡ λέξις «δρῦς» (tree εἶπαν οἱ ξένοι), ἡ λέξις «ἰσχύς», ὁ πολύπαθος «μῦς», καὶ ἂρα: οἱ γυμνασμένοι μῦες, καὶ …ὁ τάδε ἒχει (ΤΟΥΣ) γυμνασμένους μῦς…

Ἂς δοῦμε τώρα πῶς κλίνεται ἓνα φωηεντόληκτο καταληκτικὸ διπλόθεμο σὲ –υς.

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστικὴ ὁ πέλεκυ –ς
Γενικὴ τοῦ πελέκε –ως
Δοτικὴ τῷ πελέκει
Αἰτιατικὴ τὸν πέλεκυ -ν
Κλητικὴ ὦ πέλεκυ!

Πληθυντικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστικὴ οἱ πελέκεις
Γενικὴ τῶν πελέκε –ων
Δοτικὴ τοῖς πελέκε –σιν
Αἰτιατικὴ τοὺς πελέκεις
Κλητικὴ ὦ πελέκεις!

Κατὰ τὸν ἲδιο τρόπο κλίνεται ἡ λέξις «ὁ πρέσβυς», «ὁ πῆχυς» καὶ ἂλλες.

Τώρα θὰ κλίνουμε τὸ οὐδέτερο «ἂστυ».

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστικὴ τὸ ἂστυ
Γενικὴ τοῦ ἂστε –ως
Δοτικὴ τῷ ἂστει
Αἰτιατικὴ τὸ ἂστυ
Κλητικὴ ὦ ἂστυ!

Πληθυντικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστικὴ τὰ ἂστη (ἂστε–α ἀλλὰ μὲ συναίρεσι -> ἂστη)
Γενικὴ τῶν ἂστε -ων
Δοτικὴ τοῖς ἂστε –σιν
Αἰτιατικὴτὰ ἂστη
Κλητικὴ ὦ ἂστη!

Καὶ θὰ ὁλοκληρώσουμε τὸ σημερινὸ μάθημα μὲ τὰ τριτόκλιτα ποὺ λήγουν στὴν κατάληξι – ις.

Ὡς λέξις αὐτούσια, «ἲς» σημαίνει δύναμις. (Οἱ λατῖνοι εἶπαν τὴν δύναμι vis, ἐπειδὴ ἀρχικὰ ἡ λέξις εἶχε στὴν ἀρχή δίγαμμα -> Fἲς.) Κάθε λέξις ποὺ καταλήγει σὲ -ις ὑποδηλώνει κίνησι, δρᾶσι, δύναμι.

Ὃταν καταργοῦμε τὴν κατάληξι αὐτὴ καὶ τὴν άντικαθιστοῦμε μὲ τὴν κατάληξι –η, μετατρέποντάς την σὲ πρωτόκλιτη, οὐσιαστικὰ τὴν ἀποχαρακτηρίίζουμε, τὴν εὐνουχίζουμε. Ἡ «κίνησ-ις» μᾶς μαρτυρᾶ διὰ τῆς καταλήξεώς της τὴν δύναμι καὶ τὴν δρᾶσι ἐντός της.
Γράφοντας τὴν λέξι μὲ κατάληξι τὸ στατικὸ –η: «κίνησ-η», τὴν κακοποιοῦμε καὶ τὴν μεταλάσσουμε.

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστικὴ ἡ πόλ –ις
Γενικὴ τῆς πόλε –ως
Δοτικὴ τῇ πόλει
Αἰτιατικὴ τὴν πόλι -ν
Κλητικὴ ὦ πόλι!

Πληθυντικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστικὴ αἱ πόλεις
Γενικὴ τῶν πόλε –ων
Δοτικὴ ταῖς πόλε –σιν
Αἰτιατικὴ τὰς πόλεις
Κλητικὴ ὦ πόλεις!

Ἂς δοῦμε καὶ τὴν λέξι «δύναμις» ποὺ τονίζεται στὴν προπαραλήγουσα:

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστικὴ ἡ δύναμι -ς
Γενικὴ τῆς δυνάμε -ως
Δοτικὴ τῇ δυνάμει
Αἰτιατικὴ τὴν δύναμι -ν
Κλητικὴ ὦ δύναμι!

Πληθυντικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστικὴ αἱ δυνάμεις
Γενικὴ τῶν δυνάμε -ων
Δοτικὴ ταῖς δυνάμε -σιν
Αἰτιατικὴ τάς δυνάμεις
Κλητικὴ ὦ δυνάμεις!

Γιὰ νὰ τονίζουμε σωστά: οἱ καταλήξεις –α, -ας, -ι, -σι εἶναι βραχύχρονες.

Γιὰ ἐξάσκησι σᾶς καλῶ νὰ κλίνετε τὴν λέξι «ὁ πρύτανις». Οἱ καταλήξεις εἶναι χωρισμένες γιὰ δικά σας εὐκολία.
Οἱ καταλήξεις –εις, -ει προκύπτουν κατόπιν συναιρέσεως τοῦ χαρακτῆρος –ε.
Εἶναι ὃμως προτιμότερο, κατὰ τὴν γνώμη μου, νὰ κάνετε ἀσκήσεις κλίνοντας πολλὰ ὀνόματα μεγαλοφώνως παρὰ νὰ διαβάσετε πολλοὺς κανόνες, ποὺ μπορεῖ νὰ σᾶς κουράσουν καὶ νὰ σᾶς περιπλέξουν.

Κλίνετε τὰ οὐσιαστικά: ἡ ὂψις, ὁ μάντις, ἡ γένεσις, ὁ ὂφις.

Στὸ ἐπόμενο μάθημα θὰ συνεχίσουμε τὴν μελέτη μας στὰ τριτόκλιτα.

Γιά ὃποιον θέλει νὰ δῇ περισσότερα: [urlhttp://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/c.klisi.oys.htm]ἐδῶ.[/url]

Χρύσα Λίνδου

* Ἡ λέξις κοιτὼν σημαίνει τὸν τόπο, τὸν θάλαμο στὸν ὁποῖον κοιμώμαστε καὶ ἂρα ἡ λέξις κοιτάζω σημαίνει «βάζω κάποιον στὴν κοίτη, νὰ κοιμηθῇ». Ἡ σωστὴ γραφὴ τοῦ ρήματος κυττῶ εἶναι μὲ «υ» καὲ δύο «τ».

http://filonoi.gr/2014/10/24/xr-mathhma ... ikon-10on/
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !

Re: Δωρεάν Μαθήματα Αρχαίων Ελληνικών

14
ΜΑΘΗΜΑ 11ον



Φίλοι μου, σήμερα συνεχίζουμε τὴν μελέτη μας ἐπάνω στὰ τριτόκλιτα οὐσιαστικά.

Ἂς θυμηθοῦμε ἀπὸ τὸ προηγούμενο μάθημα ὃτι, ἀνάλογα μὲ τὸν χαρακτῆρα τοῦ κάθε ὀνόματος (τὸ τελευταῖο δηλαδὴ γράμμα τοῦ θέματος, τὸ ὁποῖον βρίσκουμε ἀπὸ τὴν γενικὴ ἑνικοῦ, ἀφοῦ ἀφαιρέσουμε τὴν κατάληξι), τὰ τριτόκλιτα χωρίζονται σὲ φωνηεντόληκτα (ἂν ὁ χαρακτὴρ εἶναι φωνῆεν, π.χ. ἡ πόλ –ις, τῆς πόλε –ως —ἂρα ὁ χαρακτὴρ εἶναι τὸ φωνῆεν «ε») καὶ συμφωνόληκτα (ἂν ὁ χαρακτὴρ εἶναι σύμφωνο, π.χ ὁ κόραξ, τοῦ κόρακ –ος — ἂρα ὁ χαρακτὴρ εἶναι τὸ σύμφωνο «κ»).
(Γιὰ περισσότερες λεπτομέρειες ἀνατρέξτε στὸ προηγούμενο μάθημα)


Θὰ δοῦμε τώρα πῶς κλίνονται τὰ καταληκτικὰ (ποὺ λήγουν σὲ «ς» δηλαδή) φωνηεντόληκτα μονόθεμα (ἂν δὲν θυμᾶστε, κυττᾶξτε τὸ προηγούμενο μάθημα) τὰ ὁποῖα λήγουν σὲ –αῦς, -εύς καὶ –οῦς.


Ἂς ξεκινήσουμε ἀπαγγέλοντας μεγαλόφωνα τὸ ὂνομα «ὁ βασιλεύς».

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: ὁ βασιλεὺ –ς
Γενική: τοῦ βασιλέ –ως
Δοτική: τῷ βασιλεῖ
Αἰτιατική; τὸν βασιλέ –α
Κλητική: ὦ βασιλεῦ

Πληθυντικὸς Ἀριθμός

Ὀνομαστική: οἱ βασιλεῖς
Γενική: τῶν βασιλέ –ων
Δοτική: τοῖς βασιλεῦ –σι(ν)
Αἰτιατική: τοὺς βασιλέας
Κλητική: ὦ βασιλεῖς

Παρατηροῦμε ὃτι ἡ κατάληξις στὴν γενικὴ ἑνικοῦ γράφεται μὲ «ω» -> τοῦ βασιλέ -ως καὶ ΟΧΙ –ος.

Ἐπίσης βλέπουμε ὃτι τὸ –υ τοῦ χαρακτῆρος ἀποβάλλεται ὃταν ἀκολουθῇ φωνῆεν.

Ἂς κλίνουμε τὴν λέξι «ἡ γραῦς», ἡ γηραιὰ δηλαδά, ἡ γρηὰ* ποὺ κατὰ τὸν γραμματικὸ τῆς ἀρχαιότητος Φιλόξενο… «ῥέει πρὸς τὴν γῆν», γῆ+ῥέει => γραῦς.

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: ἡ γραῦ -ς
Γενική: τῆς γρα -ὸς
Δοτική: τῇ γρα -ΐ
Αἰτιατική: τὴν γραῦ -ν
Κλητική: ὦ γραῦ

Πληθυντικὸς Ἀριθμός

Ὀνομαστική: αἱ γρᾶε –ς
Γενική: τῶν γρα –ῶν
Δοτική: ταῖς γραυ –σὶ(ν)
Αἰτιατική: τὰς γραῦς
Κλητική: ὦ γρᾶ -ες

Καὶ τώρα θὰ κλίνουμε τὸ ὂνομα «ὁ βοῦς». Τὸ βόδι λέμε σήμερα, ἀλλὰ διασώζεται ἡ ἀρχαία λέξις στὸ «βουστάσιον», στὸ ὂνομα τοῦ ἳππου τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, τὸν «Βουκεφάλα» καὶ ἀλλοῦ.

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: ὁ βοῦς
Γενική: τοῦ βο –ὸς
Δοτική: τῷ βο –ΐ
Αἰτιατική: τὸν βοῦ -ν
Κλητική: ὦ βοῦ

Πληθυντικὸς Ἀριθμός

Ὀνομαστική: οἱ βό –ες
Γενική: τῶν βο -ῶν
Δοτική: τοῖς βου –σίν
Αἰτιατική: τοὺς βοῦ -ς
Κλητική: ὦ βό–ες

Θεωρῶ ὃτι καλὸ εἶναι νὰ ἑστιάσουμε στὴν κλίσι τοῦ «βασιλέως» διότι χρησιμοποιοῦμε πολλὰ ὀνόματα μὲ κατάληξι –εύς: ὁ ἱερεύς, ἡ γραμματεύς, ὁ κουρεύς καὶ ἂλλα. Πόσο πιὸ ὂμορφα ἀκούγεται ἡ λέξις «ὁ γονεύς» ἀπὸ τὸ κακόηχο «ὁ γονιός»!!!!!!!!
Καὶ τὸν πληθυντικὸ ἀριθμὸ ἀναγκαστικὰ στὰ ἀρχαῖα θὰ τὸν ποῦμε, «οἱ γονεῖς», ὂχι «οἱ γονιοί»…….

Νὰ δοῦμε τώρα πῶς κλίνεται ἡ λέξις «ἠχώ» ὡς φωνηεντόληκτη ἀκατάληκτη (ποὺ δὲν λήγει σὲ «ς») διπλόθεμη (ἀφοῦ στὴν γενικὴ ἑνικοῦ ἁλλάζει θέμα καὶ γίνεται «τῆς ἠχό –ος» => τῆς ἠχοῦς (κατόπιν συναιρέσεως)).

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: ἡ ἠχὼ
Γενική: τῆς ἠχοῦς
Δοτική: τῇ ἠχοῖ
Αἰτιατική: τὴν ἠχὼ
Κλητική: ὦ ἠχοῖ

Πληθυντικὸς δὲν ὑπάρχει. Ἂν χρειαστῇ νὰ σχηματισθῇ, γίνεται βάσει τῶν δευτεροκλίτων (π.χ. ἡ λεχώ(= λεχῶνα) – αἱ λεχοί).

Ὃταν χρησιμοποιοῦμε ὀνόματα ποὺ λήγουν σὲ –ώ, θὰ πρέπη νὰ τονίζουμε σωστὰ καὶ νὰ συναιροῦμε.
Ἡ Κλειώ-τῆς Κλειοῦς, ἡ Μαντώ-τῆς Μαντοῦς, ἡ Ἐρατώ-τῆς Ἐρατοῦς κ.λ.π.

**************************************************************

Προκειμένου νὰ προετοιμαστοῦμε γιὰ τὸ ἐπόμενο μάθημα, ὃπου θὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὸ πῶς κλίνονται τὰ συμφωνόληκτα (πιστέψτε με, εἶναι πιὸ εὒκολα ἀπὸ τὰ φωνηεντόληκτα ποὺ εἲδαμε), θὰ ποῦμε ὃτι τὰ συμφωνόληκτα (αὐτὰ τὰ ὀνόματα τῶν ὁποόων ὁ χαρακτὴρ εἶναι σύμφωνο) χωρίζονται σὲ ἀφωνόληκτα καὶ ἡμιφωνόληκτα. (ΜΗΝ ΠΑΝΙΚΟΒΑΛΛΕΣΤΕ!)

ΑΦΩΝΑ ΣΥΜΦΩΝΑ εἶναι αὐτὰ ποὺ ἐκφέρονται δίχως νὰ βγάλουμε φωνή:

Τα οὐρανικὰ κ, γ, χ (ποὺ χρησιμοποιοῦμε τὸν οὐρανίσκο ὣστε νὰ τὰ ποῦμε)
Τὰ χειλικὰ π, β, φ (ποὺ χρησιμοποιοῦμε τὰ χείλη γιὰ νὰ τὰ ποῦμε) καὶ
Τὰ ὀδοντικὰ τ, δ, θ (ποὺ χρησιμοποιοῦμε τὰ δόντια γιὰ νὰ τὰ προφέρουμε).

ΗΜΙΦΩΝΑ ΣΥΜΦΩΝΑ
εἶναι αὐτὰ ποὺ γιὰ νὰ τὰ προφέρουμε βγάζουμε «λίγη» φωνή: τὸ «ν» ποὺ λέγεται ἒνρινο, ἀφοῦ ὁ ἦχος του βγαίνει ἀπὸ τὴν μύτη μας, τὰ ὑγρὰ «λ», «ρ» (τὰ προφέρουμε μὲ τὴν χρῆσι τῆς γλώσσης) καὶ τὸ «σ».

Μέχρι ἐδῶ. Νὰ γνωρίζετε ὃτι ἀνὰ κατηγορία, τὰ σύμφωνα αὐτὰ ἐναλλάσσονται μεταξύ τους ὡς μουσικὲς νότες. Αὐτὸ θὰ τὸ δοῦμε ἀργότερα, ὃταν ἀσχοληθοῦμε μὲ τὴν ἐτυμολογία τῶν λέξεων.

* Ἡ γρηά, ὃπως ἡ παληὰ (ἀπὸ τὸ «παλαιά» Ἀθήνα ἂς ποῦμε), γράφονται μὲ «η» διότι δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ἀντικαθιστοῦμε μακρὰ φωνήεντα μὲ δίχρονα, οὒτε διφθόγγους μὲ βραχέα ἢ δίχρονα.

Χρύσα Λίνδου

http://filonoi.gr/2014/11/06/mathhmata- ... ore-201475
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !

Re: Δωρεάν Μαθήματα Αρχαίων Ελληνικών

15
Μια μικρή παρένθεση που νομίζω πως θα βοηθήσει πολύ κόσμο Όποιος θέλει να κάνει εξάσκηση στα αρχαία Ελληνικά μπορεί να προσπαθήσει να διαβάσει τα θέματα που αναρτώνται εδώ -> http://www.filoumenos.com/forum/viewtop ... 346#p73346

Επίσης μπορεί να μελετάει καθαρεύουσας κείμενα ή ακόμα και Πατρολογία κατευθείαν από το πρωτότυπο για να μπορέσει να εξοικειωθεί με την γλώσσα. Ασφαλώς τα οφέλη είναι πάρα πολλά αλλά το σημαντικότερο είναι ότι αναπτύσσει την νοητική του ικανότητα.

Τέλος μπορεί κανείς να ξεκινήσει μελετώντας τα αρχαία γνωμικά που αναρτώνται εδώ -> http://www.gnomikologikon.gr/ancient-greek-quotes.php τα οποία είναι σύντομα και περιεκτικά ώστε να ωφεληθεί και από το νόημα τους αλλά και να αποκτήσει κάποια βάση για μεγαλύτερα κείμενα. :0607
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Δωρεάν Μαθήματα Αρχαίων Ελληνικών

16
Σήμερα φίλοι μου ὁλοκληρώνουμε τὴν Γ΄ κλίσι τῶν ὀνομάτων μὲ μία συνοπτικὴ ἀναφορὰ στὴ ἡμιφωνόληκτα ὀνόματα, αὐτὰ δηλαδὴ τῶν ὁποίων ὁ χαρακτὴρ τοῦ θέματος εἶναι ἡμέφωνο σύμφωνο. («ν», «λ», «ρ» ἢ «σ»)

(χαρακτὴρ λέγεται τὸ τελευταῖο γράμμα τοῦ θέματος, τὸ ὁποῖο βρίσκουμε ἀπὸ τὴν γενικὴ ἑνικοῦ τῆς λέξεως, ἀφοῦ ἀφαιρέσουμε τὴν κατάληξι)

{Τὰ συμφωνόληκτα, ὃπως ἢδη εἲπαμε, χωρίζονται σὲ ἀφωνόληκτα (ὃσα δηλαδὴ ἒχουν ὡς χαρακτῆρα σύμφωνο οὐρανικὸ (κ,γ,χ) ἢ χειλικὸ (π,β,φ) ἢ ὀδοντικὸ (τ,δ,θ)) καὶ σὲ ἡμιφωνόληκτα (ὃσα ἒχουν ὡς χαρακτῆρα τὸ ἒνρινο «ν» ἢ ἓνα ἀπὸ τὰ ὑγρὰ «λ», «ρ» ἢ τὸ «σ»).}

Ἂς ξεκινήσουμε μὲ ἓνα ἐνρινόληκτο ὂνομα, μονόθεμο καὶ καταληκτικό.

{Καταληκτικὰ εἲπαμε ὃτι λέγονται ὃσα ὀνόματα λήγουν σὲ –ς καί ἀκατάληκτα τὰ ὑπόλοιπα καί ὃσα δὲν σχηματίζουν ὀνομαστικὴ ἑνικοῦ μὲ κατάληξι (ἒχουν δηλαδὴ ὡς ὀνομαστικὴ τὴν γενικὴ δίχως κατάληξι)}

{Μονόθεμα εἶναι τὰ ὀνόματα ποὺ ἒχουν ἓνα θέμα καὶ δὲν δημιουργοῦν στὴν γενικὴ πτῶσι δεύτερο. (Π.χ. «ὁ χιτών, τοῦ χιτῶν-ος» εἶναι μονόθεμο (μὲ θέμα χιτων-) καὶ ὁ «ἡγεμών, τοῦ ἡγεμόν-ος» εἶναι διπλόθεμο (μὲ θέματα ἡγεμον- καὶ ἡγεμων-.)) Γιὰ περισσότερα ἀνατρέξτε στὰ προηγούμενα μαθήματα}

Τὸ ὂνομα «ἡ ἀκτίς, τῆς ἀκτῖνος» μὲ θέμα «ἀκτιν».
Διαβάζουμε πάντα μεγαλόφωνα.

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: ἡ ἀκτὶς
Γενική: τῆς ἀκτῖν-ος
Δοτική: τῇ ἀκτῖν-ι
Αἰτιατική: τὴν ἀκτῖν-α
Κλητική: ὦ ἀκτὶς

Πληθυντικὸς Ἀριθμός

Ὀνομαστική: αἱ ἀκτῖν-ες
Γενική: τῶν ἀκτίν-ων
Δοτική: ταῖς ἀκτῖ-σι(ν)
Αἰτιατική: τὰς ἀκτῖν-ας
Κλητική: ὦ ἀκτῖν-ες

Ἂς δοῦμε τὸ ὂνομά μας, «ὁ Ἓλλην».

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: ὁ Ἓλλην
Γενική: τοῦ Ἓλλην-ος
Δοτική: τῷ Ἓλλην-ι
Αἰτιατική: τὸν Ἓλλην-α
Κλητική: ὦ Ἓλλην!

Πληθυντικὸς Ἀριθμός

Ὀνομαστική: οἱ Ἓλλην-ες
Γενική: τῶν Ἑλλήν-ων
Δοτική: τοῖς Ἓλλη-σι(ν)
Αἰτιατική: τούς Ἓλλην-ας
Κλητική: ὦ Ἓλλην-ες!!!

Ἐπὶ τῇ εὐκαρίᾳ, ἂς θυμηθοῦμε τὸ ρητὸ «οὐκ εἲθισται τοῖς Ἓλλησι προσκυνέειν»: «Οἱ Ἓλληνες δὲν συνηθίζεται νὰ προσκυνοῦν». Μὲ ἂλλα λόγια, «τό κεφάλι ψηλά».

Ἐπίσης νὰ σημειώσουμε ὃτι σὲ ὃλες τὶς δοτικὲς πληθυντικοῦ, τὸ «ν» στὴν κατάληξι μπαίνει γιὰ λόγους εὐφωνίας ἂν ἡ ἐπομένη λέξις ξεκινᾶ ἀπὸ φωνῆεν.

(Ὃταν λέμε «εὐφωνία» ἐννοοῦμε τὴν σωστὴ ἀπόδοσι τῆς μουσικῆς τῆς γλώσσης.)

Τώρα νὰ δοῦμε ἓνα ἐνρινόληκτο ἀκατάληκτο διπλόθεμο, τό ὂνομα «ὁ γείτων, τοῦ γείτον-ος». (θέματα «γειτων» καὶ «γειτον»)

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: ὁ γείτων
Γενική: τοῦ γείτον-ος
Δοτική: τῷ γείτον-ι
Αἰτιατική: τὸν γείτον-α
Κλητική: ὦ γείτον! (παρατηροῦμε –ο ἀντὶ –ω)

Πληθυντικὸς Ἀριθμός

Ὀνομαστική: οἱ γείτον-ες
Γενική: τῶν γειτόν-ων
Δοτική: τοῖς γείτο-σι(ν)
Αἰτιατική: τοὺς γείτον-ας
Κλητική: ὦ γείτον-ες!

Τώρα θὰ περάσουμε στὰ ὑγρόληκτα, μὲ χαρακτῆρα δηλαδὴ θέματος τὸ «ρ» ἢ τὸ «λ».

Ἂς δοῦμε τὸ ὑγρόληκτο μονόθεμο ἀκατάληκτο ὂνομα « ὁ κλητήρ, τοῦ κλητῆρος», μὲ θέμα «κλητῆρ-».

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: ὁ κλητὴρ
Γενική: τοῦ κλητῆρ-ος
Δοτική: τῷ κλητῆρ-ι
Αἰτιατική: τὸν κλητῆρ-α
Κλητική: ὦ κλητήρ!

Πληθυντικὸς Ἀριθμός

Ὀνομαστική: οἱ κλητῆρ-ες
Γενική: τῶν κλητήρ-ων
Δοτική: τοῖς κλητῆρ-σι(ν)
Αἰτιατική: τοὺς κλητῆρ-ας
Κλητική: ὦ κλητῆρ-ες!

Ἂς κλίνουμε τώρα τὸ διπλόθεμο ὑγρόόληκτο ἀκατάληκτο, «ὁ ρήτωρ, τοῦ ρήτορ-ος».

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: ὁ ρήτωρ
Γενική: τοῦ ρήτορ-ος
Δοτική: τῷ ρήτορ-ι
Αἰτιατική: τὸν ρήτορ-α
Κλητική: ὦ ρήτορ!

Πληθυντικὸς Ἀριθμός

Ὀνομαστική: οἱ ρήτορ-ες
Γενική: τῶν ρητόρ-ων
Δοτική: τοῖς ρήτορ-σι(ν)
Αἰτιατική: τοὺς ρήτορ-ας
Κλητική: ὦ ρήτορ-ες!

Γιὰ νὰ τονίζουμε σωστά: παρατηροῦμε στὰ ἐνρινόληκτα καὶ ὑγρόληκτα ὀνόματα, ποὺ εἲδαμε, ὃτι τὰ φωνήεντα «α» καὶ «ι» πρὶν ἀπὸ τὸν χαρακτῆρα «ν» τῶν ὀνομάτων σὲ –ις (ἡ ἀκτίς, τῆς ἀκτῖνος ἢ ὁ Τιτάν, τοῦ Τιτᾶνος) εἶναι μακρόχρονα.

ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΙΣ: Προκύπτει ἀπὸ τὴν προσωπική μου τριβὴ μὲ τὴν ὀρθογραφία, ὃτι ὃταν θέλῳ νὰ γράψῳ στὴν νεοελληνικὴ κάποιο τριτόκλιτο ὂνομα, προκειμένου νὰ βρῷ τὸν σωστὸ τρόπο γραφῆς ἀνατρέχω στὴν κλίσι τοῦ ἀρχαίου τύπου τῆς λέξεως. Ἂν εἶναι διπλόθεμο, στὰ νεοελληνικὰ κρατᾶ τὴν ὀρθογραφία τῆς γενικῆς.

Δηλαδή, ὁ εἰδήμων, τοῦ εἰδήμονος. Ἂρα θὰ γράψουμε στὰ νεοελληνικὰ «ὁ εἰδήμονας», καὶ ὂχι μὲ «ω». Ἂν εἶναι τὸ ὂνομα μονόθεμο, κρατάει τὸ μοναδικὸ θέμα στὴν γενικὴ μὲ τὸν ἲδιο τονισμό. Π. χ. ὁ κλητήρ, τοῦ κλητῆρος καὶ ἂρα «ὁ κλητῆρας», κρατᾶ καὶ τὴν περισπωμένη.

Κάνετε τὴν ἂσκησι: πῶς θά γράψουμε στά νεοελληνικά «ὁ γείτων», «ὁ κλητήρ», «ὁ Πλάτων»;

Θὰ γράψουμε: «ὁ γείτονας» (ὁ γείτων, τοῦ γείτονος) διπλόθεμο

«ὁ κλητῆρας» (ὁ κλητήρ, τοῦ κλητῆρος) μονόθεμο

«ὁ Πλάτωνας» (ὁ Πλάτων, τοῦ Πλάτωνος) μονόθεμο

Σωστὸ εἶναι νὰ χρησιμοποιοῦμε τὰ ὀνόματα στὴν ἀρχαία τους μορφὴ (πόσο πιό εὒηχο εἶναι «ὁ Πλάτων» παράά «ὁ Πλάτωνας», «ὁ μάρτυς» παρά «ὁ μάρτυρας»), ἀλλὰ ἐπὶ τῇ εὐκαιρίᾳ βρήκαμε ἓναν τρόπο νὰ γράφουμε σωστὰ τὰ τριτόκλιτα εἰς τὴν νεοελληνικήν.

Τώρα θὰ δοῦμε τὰ ὑγρόληκτα συγκοπτόμενα διπλόθεμα ἀκατάληκτα σὲ –ρ (γενικὴ –ρος). Ὁ πατὴρ-τοῦ πατρός, ἡ θυγάτηρ-τῆς θυγατρός, ἡ μήτηρ-τῆς μητρός κ λ.π.

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: ὁ ἀνήρ
Γενική: τοῦ ἀνδρ-ὸς (ἀντὶ «ἀνέρος»: ἀποβάλλει τὸ «ε» καὶ παίρνει εὐφωνικὸ «δ»)
Δοτική: τῷ ἀνδρ-ί (ἀντί «ἀνερί»)
Αἰτιατική: τὸν ἂνδρ-α (ἀντὶ «ἂνερα»)
Κλητική: ὦ ἂνερ!

Πληθυντικὸς Ἀριθμός

Ὀνομαστική: οἱ ἂνδρ-ες (ἀντὶί «ἂνερες»)
Γενική: τῶν ἀνδρ-ῶν (ἀντὶ «ἀνερῶν»)
Δοτική: τοῖς ἀνδρά-σι (ν) (ἀντὶ ἀνεράσι»)
Αἰτιατική: τοὺς ἂνδρ-ας (ἀντί «ἂνερας»)
Κλητική: ὦ ἂνδρ-ες! (ἀντὶ «ἂνερες»)

Κατὰ τὸν ἲδιο τρόπο κλίνεται καὶ τὸ θηλυκὸ «ἡ θυγάτηρ».

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: ἡ θυγάτηρ
Γενική: τῆς θυγατρ-ὸς (ἀντί «θυγατέρος»)
Δοτική: τῇ θυγατρὶ (ἀντί «θυγατέρι»)
Αἰτιατική: τὴν θυγατέρ-α
Κλητική: ὦ θύγατερ!

Πληθυντικὸς Ἀριθμός

Ὀνομαστική: αἱ θυγατέρες
Γενική: τῶν θυγατέρ-ων
Δοτική: ταῖς θυγατρά-σι(ν) (ἀντί «θυγατέρι-σι»)
Αἰτιατική: τὰς θυγατέρ-ας
Κλητική: ὦ θυγατέρ-ες!

Παρατηροῦμε ὃτι τὰ ὀνόματα «ὁ πατήρ», «ἡ θυγάτηρ», «ἡ μήτηρ» καὶ «ἡ γαστήρ» συγκόπτουν τὸ «ε» τοῦ θέματος στὴν γενικὴ καὶ δοτικὴ ἑνικοῦ καὶ στὴν δοτικὴ πληθυντικοῦ.

Στὸ ὂνομα «ἀνήρ» ἀποβάλλεται τὸ «ε» τοῦ θέματος καὶ παίρνει ἓνα «δ» πρὸς χάριν εὐφωνίας στὶς πλάγιες πτώσεις τοῦ ἑνικοῦ καὶ σὲ ὃλες τοῦ πληθυντικοῦ.

Ἐπίσης παρατηροῦμε ὃτι στὰ συγκοπτόμενα ὀνόματα, ἡ κλητικὴ ἑνικοῦ σχηματίζεται ἀπὸ τὸ ἀδύναμο θέμα (τὸ θέμα πρὶν συγκοπῇ, «τοῦ ἀνέρ-ος», πρὶν γίνῃ «ἀνδρός») καὶ τονίζεται στὴν πρώτη συλλαβή: ὦ πάτερ! , ὦ μήτηρ! κ.λ.π. μὲ μόνη ἐξαίρεσι τὴν «γαστέρα» : ὦ γαστήρ!

Καὶ τέλος παρατηροῦμε ὃτι στὴν δοτικὴ πληθυντικοῦ τίθεται ἓνα βραχύχρονο «α» μεταξὺ τοῦ συγκομμένου θέματος καὶ τῆς καταλήξεως πρὸς χάριν εὐφωνίας: πατρ-ά-σιν, ἀνδρ-ά-σιν κ.λ.π.

Κλίνουμε ΠΑΝΤΟΤΕ μεγαλοφώνως τὶς λέξεις γιὰ νὰ ἀκοῦμε τὴν μουσικὴ τῆς γλώσσης μας.
Οἱ κανόνες ἁπλῶς ἐπιβεβαιώνουν αὐτὰ ποὺ κατὰ βάθος ξέρουμε καὶ ἀκοῦμε…

****************************************************************

Καὶ θὰ ὁλοκληρώσουμε τὴν Γ΄κλίσι μὲ τὰ σιγμόληκτα, τὰ ὀνόματα ποὺ ἒχουν χαρακτῆρα «σ».
Τά ὀνόματα αὐτὰ θεωροῦνται σιγμόληκτα διότι ἒχουν ὡς θέμα τους τὴν δύσκολη γενική τους (χωρὶς τὴν κατάληξι βέβαια) ποὺ λὴγει σὲ –σ.

Στὴν κατηγορία αὐτὴν ἐμπίπτουν ὃλα τὰ κύρια ὀνόματα σὲ –ης μὲ κατάληξι γενικῆς –ους, καὶ σὲ –κλῆς μὲ γενικὴ –κλέους, «τὸ κλέος, τοῦ κλέους» δηλαδή.

Ἂς δοῦμε τὸ ὂνομα «ὁ Σωκράτης», ὁ «σώζων τὸ κράτος».

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς (θέμα Σωκρατεσ-)

Ὀνομαστική: ὁ Σωκράτης
Γενική: τοῦ Σωκράτους
Δοτική: τῷ Σωκράτει
Αἰτιατική: τὸν Σωκράτη
Κλητική: ὦ Σώκρατες!

Πληθυντικὸς Ἀριθμός

Ὀνομαστική: οἱ Σωκράται
Γενική: τῶν Σωκρατῶν
Δοτική: τοῖς Σωκράταις
Αἰτιατική: τοὺς Σωκράτας
Κλητική: ὦ Σωκράται!

Ἐπίσης τὸ ὂνομα «Περικλῆς», ὁ «δοξασμένος» ἀφοῦ κλέος(= δόξα).

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς (θέμα Περικλεε-)

Ὀνομαστική: ὁ Περικλῆς
Γενική: τοῦ Περικλέους
Δοτική: τῷ Περικλεῖ
Αἰτιατική: τόν Περικλέα
Κλητική: ὦ Περίκλεις!

Πληθυντικὸς Ἀριθμός

Ὀνομαστική: οἱ Περικλεῖς
Γενική: τῶν Περικλέων
Δοτική: ————–
Αἰτιατική: τοὺς Περικλεῖς
Κλητική: ὦ Περικλεῖς!

Τὰ ὀνόματα σὲ –ης καὶ –κλῆς ἒχουν θέμα σὲ –ες (Σωκρατεσ-, Περικλεεσ- ) καὲ δὲν παίρνουν κατάληξι στὴν ὀνομαστικὴ ἑνικοῦ (εἶναι ἀκατάληκτα). Ἐπίσης ἐκτείνουν τὸ βραχὺ «ε» σὲ «η». Ἔτσι τὸ θέμα «Σωκράτες» γίνεται «Σωκράτης», καὶ μὲ συναίρεσι τὸ θέμα «Περικλέε-ης» γίνεται «Περικλῆς».

Στὶς πλάγιες πτώσεις τοῦ ἑνικοῦ ἀποβάλλεται τὸ «σ» ἀνάμεσα ἀπὸ τὰ δύο φωνήεντα (Σωκράτεσ-ος -> Σωκράτεος) καὶ συναιροῦνται τὰ δύο φωνήεντα: π.χ. στὴν γενικὴ ἡ συναίρεσις τοῦ «ε» καὶ τοῦ «ο» δίνουν «ου» (τοῦ Σωκράτους). Τὸ ἲδιο συνεχίζεται σὲ ὃλες τὶς πτώσεις.

{Ἡ γενικὴ προκύπτει ὡς ἑξῆς, ἁπλῶς γιὰ νὰ γνωρίζουμε: (Σωκράτεσ- ος -> Σωκράτε-ος -> Σωκράτους) (Περικλέες – ος -> Περικλέε-ος -> Περικλέους). Κατὰ τὸν ἲδιον τρόπον σχηματίζονται καὶ οἱ ὑπόλοιπες πτώσεις.}

Στὴν Κλητικὴ ἑνικοῦ ἀνεβαίνει ὁ τόνος στὴν πρώτη συλλαβή: Ὦ Σώκρατες!

Θεωρῶ ὃτι σημαντικὸ εἶναι νὰ λέμε σωστὰ τὴν γενικὴ τῶν ὀνομάτων αὐτῶν χωρὶς νὰ χρειάζεται ἰδιαίτερη ἀνάλυσις τῶν κανόνων, ποὺ πολλὲς φορὲς μᾶς μπερδεύουν. Ἁπλὰ πράγματα: λέμε «ἡ ὁδὸς Περικλέους», ὂχι Περικλῆ.
Οἱ νόμοι «τοῦ κράτους», δὲν μποροῦμε νὰ τὸ ποῦμε ἀλλιῶς.
Κατὰ τὸν ἲδιον τρόπο λέμε «ἡ ἀπολογία τοῦ Σω-κράτους». Κλίνεται τὸ ὂνομα σύμφωνα μὲ τὸ δεύτερο συνθετικό, ὃπως συμβαίνει καὶ μὲ ὃλες τὶς σύνθετες λέξεις. (Ὁ πληθυντικὸς ἀριθμὸς ἐδῶ ἐξαιρεῖται, ἀλλὰ ποτὲ δὲν θὰ ποῦμε ἓνα κύριο ὂνομα στὸν πληθυντικὸ ἀριθμό.)

Ἂς δοῦμε πῶς κλίνεται τὸ θηλυκὸ ἀκατάληκτο διπλόθεμο «ἡ αἰδώς».

(θέμα: αἰδωσ- καί αἰδοσ-)

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: ἡ αἰδὼς
Γενική: τῆς αἰδοῦς
Δοτική: τῇ αἰδοῖ
Αἰτιατική: τὴν αἰδὼ
Κλητική: ὦ αἰδώς!

Πληθυντικὸ δὲν ἒχει «ἡ αἰδώς», καὶ λέμε «προσβολὴ τῆς δημοσίας αἰδοῦς».
«Αἰδώς» δὲν εἶναι ἀκριβῶς ἡ ντροπή, εἶναι τὸ συναίσθημα ποὺ μᾶς προκαλεῖ ὁ σεβασμὸς πρὸς τοὺς ἂλλους καὶ συνειρμικὰ τὸ συναίσθημα ποὺ πρέπει νὰ αἰσθανόμαστε ἂν ἀδικήσουμε, προκαλέσουμε ἢ (ἀκόμη καὶ ἂθελά μας) προσβάλλουμε κάποιον.

Θὰ δοῦμε καὶ τὰ οὐδέτερα σὲ –ος.
Πολὺ βασικὸ γιὰ νὰ μὴν γράφουμε «μαργαριτάρια» τοῦ τύπου «τά σκάφοι…» μὴ κακό μας….

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: τό σκάφος
Γενική: τοῦ σκάφους
Δοτική: τῷ σκάφει
Αἰτιατική: τὸ σκάφος
Κλητική: ὦ σκάφος!

Πληθυντικὸς Ἀριθμός

Ὀνομαστική: τὰ σκάφη
Γενική: τῶν σκαφῶν
Δοτική: τοῖς σκάφε-σι(ν)
Αἰτιατική: τὰ σκάφη
Κλητική: ὦ σκάφη!

Κατὰ τὸν ἲδιον τρόπο κλίνονται καὶ πολλὲς ἀκόμη λέξεις: τὸ κράτος, τὸ βέλος, τὸ ἒδαφος, τὸ ζεῦγος κ.λ.π.

Ὁλοκληρώνουμε μὲ τὰ οὐδέτερα ὀνόματα μὲ κατάληξι –ας (γενικὴ –ατος ἢ -ως).

Αὐτὰ εἶναι οἱ λέξεις «κρέας», «γέρας»(= βραβεῖον), «γῆρας», «τέρας», «πέρας» καί «κέρας».

Τὰ «κρέας», «γέρας» καὶ «γῆρας» εἶναι καθαρὰ σιγμόληκτα, ἐνῶ «τὸ πέρας» καὶ «τὸ τέρας» κλίνονται σὲ ὁρισμένες πτώσεις ὡς ὁδοντικόληκτα καὶ σὲ ἂλλες ὡς σιγμόληκτα.

Ἡ λέξις «τὸ «κέρας» κλίνεται καὶ ὡς σιγμόληκτο (κατὰ «τὸ κρέας») καὶ ὡς ὁδοντικόληκτο (κατὰ τό «πέρας»).

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: τό πέρας
Γενική: τοῦ πέρατ-ος
Δοτική: τῷ πέρατ-ι
Αἰτιατική: τὸ πέρας
Κλητική: ὦ πέρας!

Πληθυντικὸς Ἀριθμός

Ὀνομαστική: τὰ πέρατ-α
Γενική: τῶν περάτ-ων
Δοτική: τοῖς πέρα-σι(ν)
Αἰτιατική: τὰ πέρατ-α
Κλητική: ὦ πέρατ-α!

Γιὰ τοὺς κρεοφάγους καὶ ὂχι μόνον, μιὰ ματιὰ στὸ «δύσκολο» κρέας ποὺ διαφοροποιεῖται…

Ἑνικὸς Ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: τὸ κρέας
Γενική: τοῦ κρέως
Δοτική: τῷ κρέᾳ
Αἰτιατική: τὸ κρέας
Κλητική: ὦ κρέας!

Πληθυντικὸς Ἀριθμός

Ὀνομαστική: τὰ κρέα
Γενική: τῶν κρεῶν
Δοτική: τοῖς κρέασι-(ν)
Αἰτιατική: τὰ κρέα
Κλητική: ὦ κρέα!

Γιὰ ὃσους ἐπιθυμοῦν νὰ δοῦν λεπτομέρειες σᾶς παραπέμπω στὸν ἀξιόλογο ἱστότοπο Τρίτη κλίσις τῶν οὐσιαστικῶν

Θὰ ἐπαναλάβω γιὰ ἀκόμη μία φορά, πὼς ἐδῶ φροντίζουμε νὰ τονίσουμε τὰ ἀπολύτως βασικὰ σημεῖα τῆς γραμματικῆς ὣστε οἱ φίλοι νὰ βελτιώσουν τὶς γλωσσικές τους ἱκανότητες καὶ νὰ μπορέσουν νὰ δοῦν «φιλικά» καὶ μὲ ἁπλό τρόπο τὴν ἀρχαία μορφὴ τῆς γλώσσης μας.

Εὒχομαι ἡ προσπάθειά μου νὰ μὴν χαρακτηρισθῇ ἐλλειπής, διότι ἐδῶ προσπαθοῦμε μὲ ὃσο τὸ δυνατὸν εὐκολώτερο τρόπο νὰ περισώσουμε τὴν γλῶσσα ἀπὸ κακοποιήσεις πού, σκοπίμως ἢ μή, τὴν ἀπαξιώνουν.

Χρύσα Λίνδου

http://filonoi.gr/2014/12/11/mathhmata- ... ore-203954
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !

Re: Δωρεάν Μαθήματα Αρχαίων Ελληνικών

17
ΜΑΘΗΜΑ 14ον

Φίλοι μου σήμερα θὰ ῥίξουμε μία ματιὰ στὶς κλίσεις τῶν ἐπιθέτων.
Ἐπίθετα εἶναι οἱ λέξεις ποὺ «τίθενται» ἐπὶ τῶν οὐσιαστικῶν, γιὰ αὐτὸ καὶ λέγονται ἒτσι. (Ἐπὶ + θέτω στὸ οὐσιαστικό.)
Δηλαδὴ στὴν φράσι «ὁ καλὸς ἂνδρας», ἡ λέξις «καλός» εἶναι τὸ ἐπίθετο ποὺ τίθεται «ἐπι» τοῦ οὐσιατικοῦ «ἂνδρας».


Τὰ ἐπίθετα χωρίζονται σέ:

1. τρικατάληκτα μὲ τρία γένη, ( μὲ τρεῖς καταλήξεις, μία γιὰ τὸ κάθε γένος). Π.χ. ὁ καλ-ός, ἡ καλ-ή, τὸ καλ-όν.
Ἂλλο παράδειγμα: ὁ βαθ-ύς, ἡ βαθ-εῖα, τὸ βαθ-ύ.

Σχηματίζουν τὸ θηλυκὸ κατὰ τὴν Α’ κλίσι (ἡ καλὴ – τῆς καλῆς – τῇ καλῆ, ἡ βαθεῖα – τῆς βαθείας – τῇ βαθεία), καὶ τὸ ἀρσενικὸ καὶ οὐδέτερο κατὰ τὴν Β΄ κλίσι (ὁ καλὸς – τοῦ καλοῦ – τῷ καλῷ, τὸ καλὸν – τοῦ καλοῦ – τῷ καλῷ) ἢ κατὰ τὴν Γ΄ κλίσι (ὁ βαθὺς – τοῦ βαθέως – τῷ βαθεῖ, τὸ βαθὺ – τοῦ βαθέος – τῷ βαθεῖ).

2. δικατάληκτα μὲ τρία γένη (τὸ ἀρσενικὸ καὶ θηλυκὸ ἒχουν ἓναν τύπο). Ἂλλα κλίνονται κατὰ τήν Β΄καὶ ἂλλα κατὰ τὴν Γ΄ κλίσι.
Συνήθως δικατάληκτα ἐπίθετα εἶναι οἱ σύνθετες λέξεις, ὃπως «ὁ – ἡ ἐπιμελής», «τὸ ἐπιμελές», «ὁ – ἡ ἀρτιμελής», «τὸ ἀρτιμελές» κ.λ.π.
Ἂλλο παράδειγμα εἶναι οἱ λέξεις «ὁ ἂφθον-ος, ἡ ἂφθον-ος» καὶ οὐδέτερον «τὸ ἂφθον-ον».

Προσέξτε: ὁ ἐπιμελ-ὴς (μαθητής), ἡ ἐπιμελ-ὴς (μαθήτρια), τὸ ἐπιμελ-ὲς (παιδί).
ΠΡΟΣΟΧΗ!!!! Ἓνα σύνηθες λάθος ποὺ κάνουν πολλοὶ φίλοι ἀπὸ ἂγνοια, εἶναι στὶς καταλήξεις αὐτῶν τῶν ἐπιθέτων. Ἂς τὰ δοῦμε:

Ἑνικὸς ἀριθμὸς

(ὁ, ἡ ἐπιμελής)

Ὀνομαστική: ὁ – ἡ ἐπιμελής
Γενική: τοῦ – τῆς ἐπιμελοῦς
Δοτική: τῷ – τῇ ἐπιμελεῖ
Αἰτιατική: τὸν – τὴν ἐπιμελῆ
Κλητική: ὦ ἐπιμελές!

Πληθυντικὸς ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: οἱ – αἱ ἐπιμελ-εῖς
Γενική: τῶν ἐπιμελ- ῶν
Δοτική: τοῖς – ταῖς ἐπιμελ-έσι (ν)
Αἰτιατική: τοὺς – τὰς ἐπιμελ-εῖς

Κλητική: ὦ ἐπιμελ – εῖς!

ΟΥΔΕΤΕΡΟ ΤΩΡΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ!!!

Ἑνικὸς ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: τὸ ἐπιμελὲς
Γενική: τοῦ ἐπιμελοῦς
Δοτική: τῷ ἐπιμελεῖ
Αἰτιατική: τὸ ἐπιμελὲς
Κλητική: ὦ ἐπιμελὲς

Πληθυντικὸς ἀριθμὸς

Ὀνομαστική: τὰ ἐπιμελῆ
Γενική: τῶν ἐπιμελῶν

Δοτική: τοῖς ἐπιμελέσι
Αἰτιατική: τά ἐπιμελῆ
Κλητική: ὦ ἐπιμελῆ!

ΠΡΟΣΟΧΗ!!!
Τὰ τριγενῆ καὶ δικατάληκτα τὰ προφέρουμε σωστά, ἀλλιῶς φαντάζουμε ἀγράμματοι: ὁ, ἡ ἀρτιμελής, τὸ ἀρτιμελές, καί πληθυντικός: οἱ ἀρτιμελεῖς καὶ τὰ ἀρτιμελῆ!!!!


ΑΥΤΟ εἶναι τὸ βασικότερο σημεῖο τοῦ σημερινοῦ μαθήματος!!!!
Βέβαια στὴν νεοελληνικὴ ἒχουν ἀσελγήσει καὶ στὰ ἐπίθετα καὶ λέγονται «τέρατα» τοῦ τύπου «τοῦ ἐπιμελῆ»….Τί ἀκούγεται σωστότερο, «τοῦ ἐπιμελοῦς μαθητοῦ» ἢ «τοῦ ἐπιμελῆ μαθητοῦ»;
Δὲν λέμε «ὁ διεθνῆ φήμης τραγουδιστής»….ἀλλὰ «ὁ διεθνοῦς φήμης τραγουδιστής».




3. μονοκατάληκτα μὲ δύο γένη (δὲν ὑπάρχει οὐδέτερο).
Π.χ. ὁ – ἡ φυγὰς (τοῦ – τῆς φυγάδος, τῷ – τῇ φυγάδι), ὁ – ἡ πένης(= πτωχός) (τοῦ – τῆς πένητος, τῷ – τῇ πένητι), ὁ – ἡ βλὰξ (τοῦ – τῆς βλακός, τῷ – τῇ βλακί). Αὐτὰ κλίνονται συνήθως καταὰ τὴν γ΄ κλίσι.

Μπορεῖτε νὰ ἀνατρέξετε στὰ προηγούμενα μαθήματα προκειμένου νὰ θυμηθεῖτε τὶς κλίσεις τῶν οὐσιαστικῶν. Ἂν ἒχετε ἀκολουθήσει τὶς ὁδηγίες μου καὶ ἒχετε «νοιώσει» τὴν μουσικὴ τῆς γλώσσης μας, θὰ εἶναι ἁπλὸ γιὰ ἐσᾶς νὰ κλίνετε τὰ ἐπίθετα. (Μάθημα 7ον (Α΄κλίσις), μάθημα 8ον (Β΄κλίσις), μάθημα 10ον (Γ΄κλίσις))

Ἂς δοῦμε συνοπτικὰ κάποια παραδείγματα.

Τὰ δευτερόκλιτα τρικατάληκτα (μὲ τρία γένη):

Ἑνικὸς ἀριθμός:
ὁ σοφ-ὸς – τοῦ σοφ-οῦ – τῷ σοφ-ῷ,
ἡ σοφ-ὴ – τῆς σοφ-ῆς – τῇ σοφ-ῇ,
τὸ σοφ-ὸν – τοῦ σοφ-οῦ – τῷ σοφ-ῷ.

Πληθυντικὸς ἀριθμός:

οἱ σοφ-οὶ – τῶν σοφ-ῶν – τοῖς σοφ-οῖς,
αἱ σοφ-αὶ – τῶν σοφ-ῶν – ταῖς σοφ-αῖς,
τὰ σοφ-ὰ – τῶν σοφ-ῶν – τοῖς σοφ-οῖς.

Τριγενῆ καὶ δικατάληκτα ἐπίθετα ὃμως, εἶναι καὶ κάποια ποὺ σχηματίζουν τὸν θηλυκὸ τύπο τῆς λέξεως μὲ κατάληξι –α.
Αὐτὸ συμβαίνει ἐπειδὴ πρὶν τὴν κατάληξι τοῦ ἀρσενικοῦ προηγεῖται φωνῆεν ἢ ῥ. Ἒτσι λέμε:
ὁ δίκαι-ος, ἡ δικαί-α, τό δίκαι-ον! ὁ στέρε-ος, ἡ στερε-ά, τὸ στέρε-ον!! ὁ νέ-ος, ἡ νέ-α, τὸ νέ-ον !!!

Ἂς δοῦμε πῶς κλίνονται «ὁ δίκαιος, ἡ δικαία, τὸ δίκαιον»:

Ἑνικός ἀριθμός: ὁ δίκαι-ος – τοῦ δικαί-ου – τῷ δικαί-ῳ,
ἡ δικαί-α – τῆς δικαί-ας – τῇ δικαί-ᾳ,
τὸ δίκαι-ον – τοῦ δικαί-ου – τῷ δικαί-ῳ.
Πληθυντικός ἀριθμός: οἱ δίκαι-οι – τῶν δικαί-ων – τοῖς δικαί-οις,
αἱ δίκαι-αι – τῶν δικαί-ων – ταῖς δικαί-αις,
τά δίκαι-α – τῶν διακαί-ων – τοῖς δικαί-οις.

Παρατηροῦμε ὃτι ὁ τόνος τοῦ θηλυκοῦ, ὃταν τὸ ἀρσενικὸ τονίζεται στὴν προπαραλήγουσα, μπαίνει στὴν παραλήγουσα.
Αὐτὸ συμβαίνει ἐπειδὴ τὸ –α τῆς καταλήξεως τοῦ θηλυκοῦ εἶναι μακρόν.
Ἒτσι λέμε: ὁ ἃγιος, ἡ ἁγία, τό ἃγιον.

ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ μπορεῖτε νὰ μεταβῆτε ἐδῶ.

Τριτόκλιτα τρικατάληκτα:



Ἑνικὸς ἀριθμός: ὁ βαρὺς – τοῦ βαρέ-ος – τῷ βαρ-εῖ,
ἡ βαρεῖα – τῆς βαρείας – τῇ βαρείᾳ,
τό βαρὺ – τοῦ βαρέ-ος – τῷ βαρεῖ.

Πληθυντικὸς ἀριθμός: οἱ βαρεῖς – τῶν βαρέ-ων – τοῖς βαρέσ-ι,
αἱ βαρεῖαι – τῶν βαρειῶν – ταῖς βαρείαις,
τὰ βαρέ-α – τῶν βαρέ-ων – τοῖς βαρέσι. ***

Μὲ τὶς ἲδιες καταλήξεις κλίνεται ὁ ἣμισυς – ἡ ἡμισεία – τό ἣμισυ – (πληθυντικός) οἱ ἡμίσεις – αἱ ἡμίσειαι – τά ἡμίσεα καί ἡμίση. (Γιὰ τοὺς φίλους μουσικοὺς καὶ ὂχι μόνον)



****************************************************************



Ἐπίσης ἒχουμε τὰ τρικατάληκτα σὲ –ας -ασα –αν (πᾶς – πᾶσα – πᾶν), σὲ -εις
–εσσα – εν (χαρίεις – χαρίεσσα – χαρίεν) καὲ σὲ – ων –ουσα –ον (παρὼν – παροῦσα – παρόν).

Ἑνικὸς ἀριθμός: ὁ πᾶς – τοῦ παντ-ὸς – τῷ παντ-ί,
ἡ πᾶσα – τῆς πάσ-ης – τῇ πάσ-ῃ,
τό πᾶν – τοῦ παντὸς – τῷ παντί.
Πληθυντικὸς ἀριθμός: οἱ πάντ-ες – τῶν πάντ-ων – τοῖς πᾶσ-ι,
αἱ πᾶσαι – τῶν πασῶν – ταῖς πάσαις,
τὰ πάντα – τῶν πάντων – τοῖς πᾶσι.

Ἑνικὸς ἀριθμός: ὁ χαρίεις – τοῦ χαρίεντ-ος – τῷ χαρίεντ-ι,
ἡ χαρίεσσα – τῆς χαριέσσης – τῇ χαριέσσι,
τὸ χαρίεν – τοῦ χαρίεντος – τῷ χαρίεντι.
Πληθυντικὸς ἀριθμός: οἱ χαρίεντ-ες – τῶν χαριέντ-ων – τοῖς χαρίεσι,
αἱ χαρίεσσαι – τῶν χαριεσσῶν – ταῖς χαριέσσαις,
τὰ χαρίεντ-α – τῶν χαριέντ-ων – τοῖς χαρίεσι.

Ἑνικὸς ἀριθμός: ὁ παρὼν – τοῦ παρόντ-ος – τῷ παρόντ-ι,
ἡ παροῦσα – τῆς παρούσης – τῇ παρούσῃ,
τὸ παρὸν – τοῦ παρόντ-ος – τῷ παρόντ-ι.
Πληθυντικὸς ἀριθμός: οἱ παρόντ-ες – τῶν παρόντ-ων – τοῖς παροῦσ-ι,
αἱ παροῦσαι – τῶν παρουσῶν – ταῖς παρούσαις,
τὰ παρόντ-α – τῶν παρόντ-ων – τοῖς παροῦσ-ι.

Καὶ τέλος ἂς δοῦμε τριγενῆ καὶ δικατάληκτα ποὺ κλίνονται ὡς τριτόκλιτα:

Ἑνικὸς ἀριθμός: ὁ, ἡ εὐδαίμων – τοῦ, τῆς εὐδαίμον-ος – τῷ, τῇ εὐδαίμον-ι,
οὐδέτερον: τὸ εὐδαίμον – τοῦ εὐδαίμον-ος – τῷ εὐδαίμον-ι.
Πληθυντικὸς ἀριθμός: οἱ, αἱ εὐδαίμονες – τῶν εὐδαιμόν-ων – τοῖς, ταῖς εὐδαίμοσι,
οὐδέτερον: τὰ εὐδαίμον-α – τῶν εὐδαιμόν-ων – τοῖς εὐδαίμοσ-ι.

Κατὰ τὸν ἲδιον τρόπο κλίνονται «ὁ σόφρων», «ὁ βασιλόφρων», «ὁ παράφρων» κ.ἂ.

Πάντοτε νὰ θυμόμαστε ὃτι στὶς σύνθετες λέξεις, κλίνουμε τὴν λέξι κατὰ τὸ δεύτερο συνθετικό.
Π.χ. ὁ κατ-αγγέλων – τοῦ κατ-αγγέλοντος – τῷ κατ-αγγέλοντι κ.λ.π.
Τὸ δεύτερο συνθετικὸ τῆς λέξεως, «ὁ ἀγγέλων», εἶναι τριτόκλιτη καὶ ὡς τέτοια κλίνεται ἡ λέξις. Μέ τὸ ἲδιο σκεπτικό, τὸ ἐπίθετο «ὁ – ἡ εὒχαρις», ποὺ ἐπίσης ἒχει ὡς δεύτερο συνθετικὸ τὴν τριτόκλιτη λέξι «ἡ χάρις», θὰ κλιθῆ στὴν γενική: «τοῦ – τῆς εὐ-χάριτος», ἀφοῦ «ἡ χάρις» κλίνεται «ἡ χάρις, τῆς χάριτ-ος, τῇ χάριτ-ι» κ.λ.π.

ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ μπορεῖτε νὰ μεταβεῖτε ἐδῶ.

*** Ἐπειδή ὃσοι παρακολουθοῦν τὰ μαθήματα μὲ συνέπεια ἒχουν φθάσει σὲ καλὸ γνωσιακὸ ἐπίπεδο, καὶ πρὸς χάριν οἰκονομίας χώρου, δὲν θεωρῶ σκόπιμο νὰ κλίνῳ τὰ ὀνόματα σὲ ὃλες τὶς πτώσεις. Ὃσοι ἐπιθυμοῦν μποροῦν νὰ δοῦν λεπτομερῶς τὶς κλίσεις τῶν ἐπιθέτων στοὺς παραπάνω προτεινομένους ἱστοτόπους, καθὼς κι ἐδῶ.

Χρύσα Λίνδου

http://filonoi.gr/2015/01/16/httpfilono ... ikon-14on/
Caer está permitido, levantarse es obligatorio....."Επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς"
Xαμένη μάχη,είναι αυτή που φοβήθηκες να δώσεις
Πριν γράψεις σκέψου! Πριν κατακρίνεις περίμενε! Πριν προσευχηθείς συγχώρα! Πριν παραιτηθείς προσπάθησε!
Καλό είναι το να υπάρχεις …μα το να ζεις εν Χριστώ είναι άλλο πράγμα !
Απάντηση

Επιστροφή στο “Η Ελληνική Γλώσσα”

cron