Του Γιάννου Χαραλαμπίδη, Δρα Διεθνών Σχέσεων
Το Κυπριακό δεν είναι μόνο πρόβλημα αποκατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του δημοκρατικού χαρακτήρα της λύσης επί τη βάσει των αρχών και των αξιών της ΕΕ. Ταυτοχρόνως, είναι και ζήτημα ασφάλειας. Και το ζήτημα της ασφάλειας είναι συνυφασμένο με τα συμφέροντα των ΗΠΑ, της Τουρκίας, της Βρετανίας, της Ελλάδας και των Κυπρίων, καθώς και του ΝΑΤΟ σε σχέση με τον αμυντικό βραχίονα της Ε.Ε.
Για να είναι βιώσιμη η λύση θα πρέπει να στηριχθεί κυρίως πάνω σε δυο πυλώνες: 1. Της δημοκρατίας, που σημαίνει ότι οι αρχές και οι αξίες της ΕΕ θα πρέπει να συνιστούν καθοριστική μεταβλητή για τη βιωσιμότητα της λύσης και εργαλείο ρεαλιστικής των πραγμάτων προσέγγισης. 2. Της ασφάλειας, η οποία έχει δυο πτυχές. Η μία είναι ο αμυντικός βραχίονας της Ε.Ε. και η άλλη είναι το ΝΑΤΟ. Η μία περίπτωση είναι συμπληρωματική της άλλης. Χωρίς από αυτήν να αποκλείεται η Ρωσία, για την οποία ο Γ.Γ. του ΝΑΤΟ, Φογκ Ρασμούσεν, μιλώντας στις 29 του μήνα εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είχε σαφώς υποστηρίξει τα εξής:
α. Το άρθρο 10 της Συνθήκης της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας δεν απαγορεύει στη Ρωσία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Και η θέση αυτή ήταν απάντηση στο ερώτημα, εάν υπάρχει πρόθεση και διεργασίες για ένταξη της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ, μια θέση την οποία υποστηρίζουν κάποιοι εκ των Ευρωπαίων, ενώ σκέψεις και διάλογος επί τούτου υπάρχει και στην ίδια τη Ρωσία.
β. Τη στρατηγική συνεργασία. Όπως είπε ο κ. Ρασμούσεν, ρεαλιστικά ομιλούντες, δεν έχει τεθεί από την ίδια τη Μόσχα ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Και ως εκ τούτου, επισήμανε ότι επί του παρόντος θα μπορούσε να δει τη σχέση του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία στο πλαίσιο της στρατηγικής συνεργασίας, του στρατηγικού εταίρου.

Οι πυλώνες της Συμμαχίας
Οι σχεδιασμοί του ΝΑΤΟ είναι ενταγμένοι στο νέο στρατηγικό του δόγμα, το οποίο θα συζητηθεί τον επόμενο μήνα στη σύνοδο της Συμμαχίας. Όπως έχει πει ο κ. Ρασμούσεν, το ΝΑΤΟ είναι ένας συνεχώς μεταβαλλόμενος Οργανισμός. Και πρόσθεσε ότι το νέο στρατηγικό δόγμα θα στηριχθεί στους ακόλουθους πυλώνες:
1. Ασφάλεια και άμυνα στον 21ο αιώνα στην πρακτική της συλλογικότητας και του άρθρου 5, που προνοεί την παροχή στήριξης από τη Συμμαχία όταν κάποιο κράτος μέλος δεχθεί επίθεση. Και αυτή η προσπάθεια καλύπτει τους ακόλουθους τομείς: α. Την καταπολέμηση των εγκλημάτων εντός του κυβερνοχώρου, ώστε να περιοριστεί η χρήση του ως πηγή απειλών. β. Την καταπολέμηση της τρομοκρατίας σε όλα τα επίπεδα, μεταξύ των οποίων και τα οικονομικά εγκλήματα. γ. Τη διαφύλαξη των οδών και των πηγών της ενέργειας. δ. Τον περιορισμό της διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής και την αποτροπή νέων πυρηνικών απειλών.
2. Διαχείριση κρίσεων. Το ΝΑΤΟ προσανατολίζεται στην αποτρεπτική δράση και στην πρόληψη και καταστολή των απειλών όταν αυτές τείνουν να εκδηλωθούν σε πρώιμα στάδια. Και αυτό απαιτεί συνεργασία με άλλους Οργανισμούς, όπως είναι η ΕΕ και ο ΟΗΕ. 3. Μετασχηματισμός του ΝΑΤΟ και μεταρρυθμίσεις εντός της Συμμαχίας, λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική κρίση και τα νέα δεδομένα, τα οποία δημιουργούνται διεθνώς. 4. Προώθηση συνεργασίας με Ε.Ε. και άλλους Οργανισμούς και χώρες όπως είναι η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα.

«Hard» και «power»
Επιπροσθέτως, το ΝΑΤΟ ενδιαφέρεται πλέον και για συμμετοχή ή και οργάνωση «civilian missions» (πολιτικές αποστολές), που μέχρι τώρα ήταν αποκλειστικότητα της Ε.Ε. Συνεπώς, υπάρχει πρόθεση για στροφή από τη λογική του «hard power», δηλαδή της σκληρής δύναμης, που αποτυπώνεται στην εκτέλεση στρατιωτικών αποστολών μιας πολεμικής μηχανής σε μια «soft power», δηλαδή «ήπια δύναμη», η οποία στηρίζεται κυρίως στην επιβολή της θελήσεως και της πολιτικής ενός κράτους ή ενός Οργανισμού ή στην άσκηση πολιτικής διά της χρήσης πολιτικών, εκπαιδευτικών (εκπαίδευσης Αστυνομίας, στρατού, υπηρεσιών) ή πολιτιστικών μέσων, αντί στρατιωτικών και πολεμικών. Υπάρχει, δηλαδή, σαφής πρόθεση, για ένα λίφτινγκ στην προς τα έξω εικόνα του ΝΑΤΟ. Βεβαίως, ο κ. Ρασμούσεν διευκρίνισε ότι οι όποιες δράσεις θα στηρίζονται στη λογικής της αμοιβαιότητας με την Ε.Ε. και τον ΟΗΕ, καθώς και της συμπληρωματικότητας.

Η τριγωνική συμμαχική σχέση
ΕΠΙ του παρόντος, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουμε μια τριγωνική στρατηγική σχέση μεταξύ Ε.Ε., ΝΑΤΟ και Ρωσίας στην ακόλουθη πρακτική: Α. ΝΑΤΟ και Ε.Ε. προωθούν την εμβάθυνση των σχέσεών τους επί τη βάσει των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου του 2008 και Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Σεπτεμβρίου του 2010. Οι αποφάσεις ελήφθησαν ομοφώνως, δηλαδή και με την ψήφο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Με βάση τα συμπεράσματα του τελευταίου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Βαρόνη Άστον καλείται, υπό την ιδιότητά της ως Ύπατης Εκπροσώπου της Κοινής Άμυνας και Εξωτερικής Πολιτικής της Ε.Ε., να επεξεργαστεί προτάσεις για τη συνεργασία ΝΑΤΟ-Ε.Ε. στα ζητήματα της διαχείρισης κρίσεων στο πλαίσιο της αυτονομίας λήψεων των αποφάσεων και δράσης, στη βάση των αρχών του ΟΗΕ.
Επί τούτου, ο κ. Ρασμούσεν ήταν σύμφωνος και σαφής ότι μεταξύ ΝΑΤΟ και Ε.Ε. δεν υπάρχει σχέση υπεροχής τού ενός έναντι του άλλου και ότι οι δράσεις του ΝΑΤΟ έχουν στόχο την αποκατάσταση της διαρρηχθείσας ειρήνης και την εμπέδωση της σταθερότητας. Β. ΝΑΤΟ και Ρωσία έχουν μια στενή πλέον συνεργασία, στη Σομαλία για την καταπολέμηση της πειρατείας, στο Κοσσυφοπέδιο και στο Αφγανιστάν, όπου η Ρωσία παρέχει προς το ΝΑΤΟ όλες τις απαιτούμενες διευκολύνσεις. Ταυτοχρόνως, το ΝΑΤΟ έχει ζητήσει την παραχώρηση πολεμικών ελικοπτέρων από τη Μόσχα, τα οποία θα παραχωρηθούν για την καλύτερη εκπλήρωση των συμμαχικών επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν.
Πιο συγκεκριμένα, ο κ. Ρασμούσεν επισήμανε ότι ΝΑΤΟ και Ρωσία έχουν μια στενή συνεργασία στους εξής τομείς: Καταπολέμηση διακίνησης ναρκωτικών, τρομοκρατίας και πειρατείας. Επειδή δε, στο πλαίσιο του νέου στρατηγικού δόγματος του ΝΑΤΟ, στόχος της Συμμαχίας είναι η ανάπτυξη μιας αμυντικής ασπίδας που θα καλύπτει κράτη μέλη του ΝΑΤΟ και μη κράτη μέλη, η Συμμαχία ευνοεί τη συμμετοχή της Ρωσίας για την ανάπτυξη μιας αμυντικής ασπίδας, που θα ξεκινά από το Βανκούβερ και θα φτάνει ώς το Βλαδιβοστόκ!

Ο ρόλος του ΝΑΤΟ και η βιωσιμότητα της λύσης
ΑΣ μην υπάρχει αμφιβολία ότι η Κύπρος είναι τμήμα της νέας ΝΑΤΟϊκής αρχιτεκτονικής σε σχέση με την Ε.Ε. και τη Ρωσία. Η ΝΑΤΟϊκή αρχιτεκτονική δεν συνδέεται απλώς και μόνο με τις εξελίξεις στο Κυπριακό, αλλά ακόμη και με αυτήν την τελική λύση υπό την εξής έννοια: Ποιος και πώς θα ελέγχει τον γεωστρατηγικό χώρο στην περιοχή μας μέσω Κύπρου, καθώς και κάτι άλλο: Θα συνεχίσει να είναι η Κύπρος και μετά τη λύση υπό την κηδεμονία της Τουρκίας και της Βρετανίας; Θα εκπροσωπείται η Κύπρος όχι μόνο τυπικά, αλλά και ουσιαστικά εντός του αμυντικού βραχίονος της Ε.Ε. και πώς θα μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο όταν η Κύπρος θα είναι αποστρατιωτικοποιημένη και η Τουρκία στρατιωτικά πανίσχυρη;
Μια Τουρκία, η οποία είναι η έκτη χώρα σε προσφορές στις αποστολές της Ε.Ε., παρότι δεν είναι κράτος μέλος του Ένωσης, και δεύτερη στις χρηματοδοτήσεις της αποστολής στη Βοσνία. Και τονίζονται αυτά διότι ο λόγος και οι πολιτικές δυνατότητες ενός κράτους εντός του πυλώνα της άμυνας και της εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε. καθορίζονται από τις προσφορές του, σε στρατιωτικά μέσα, προσωπικό και χρήμα. Και μπορεί μεν η Τουρκία επί του παρόντος να είναι θεσμικά εκτός Ε.Ε., όμως με τις προσφορές της και τους φίλους της εντός της Ένωσης, έχει μιαν αξιόλογη συμμαχική παρουσία, η οποία πολλαπλασιάζεται λόγω της συμμετοχής της στο ΝΑΤΟ, με αποτέλεσμα να είναι η χώρα εκείνη, η οποία διαθέτει μαζί με τη Βρετανία τον κεντρικό έλεγχο στην περιοχή της Κύπρου. Και μελλοντικά θα μπορεί να μιλά και για λογαριασμό της Κύπρου εντός της Ε.Ε. εάν η νήσος με τη λύση του Κυπριακού είναι αποστρατιωτικοποιημένη.
Αντιλαμβάνεται κάποιος πόσο πιο ισχυρή θα είναι η Άγκυρα εάν επιλυθεί το Κυπριακό στη βάση της αποστρατιωτικοποίησης και εάν η Τουρκία ενταχθεί ως πλήρες κράτος μέλος της Ε.Ε. Και ότι θα ασκεί, σε επίπεδο άμυνας και εξωτερικής πολιτικής εντός ή εκτός Ε.Ε. και ΝΑΤΟ, έλεγχο σε τμήμα της κυπριακής κυριαρχίας. Διότι, τα ζητήματα άμυνας και εξωτερικής πολιτικής είναι αναπόσπαστο τμήμα της κυριαρχίας ενός κράτους. Συνεπώς, η φόρμουλα επί της οποίας μπορεί να στηριχθεί η βιωσιμότητα της λύσης έχει από τη μια τον δημοκρατικό πυλώνα των αρχών και των αξιών της Ε.Ε. και του ΟΗΕ και από την άλλη τον αμυντικό βραχίονα της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, που βρίσκονται σε συνεργασία, προσδοκώντας και οι δυο σε μια στρατηγική σχέση με τη Ρωσία, η οποία ήδη άρχισε να λειτουργεί στο Αφγανιστάν και στον αγώνα σε βάρος της πειρατείας και της τρομοκρατίας.
Συνεπώς, η λύση του Κυπριακού μπορεί να στηριχθεί σε μια κοινωνία συμφερόντων (win-win game), που θα καθορίζεται από την ακόλουθη στρατηγική σχέση ασφάλειας και δημοκρατικότητας: Ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. και ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ με κατάργηση των εγγυητικών και επεμβατικών δικαιωμάτων ξένων χωρών επί της Κύπρου. Αυτό που επιβάλλεται είναι πολιτική πρόθεση και στρατηγικός σχεδιασμός, ψυχρή λογική και κυρίως απαγκίστρωση από σύνδρομα του παρελθόντος, εάν όντως προσδοκούμε σε λύση, και μάλιστα βιώσιμη....

http://www.sigmalive.com

infognomonpolitics.blogspot.com