Η αρετή της εγκράτειας

1
Ποια η σημασία της Εγκράτειας στην ζωή του Ορθόδοξου ;


Κατεβάστε σχετικό pdf εδώ : https://www.google.gr/url?sa=t&rct=j&q= ... 5367,d.d24
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Περι εγκράτειας...

2
Από το βίο του αγίου Αντωνίου
Ο ΜΕΓΑΣ Αντώνιος έλεγε:
Όλη μας την προσοχή πρέπει να τη δίνουμε στην ψυχή περισσότερο παρά στο σώμα. Να παραχωρούμε βέβαια στο σώμα λίγο χρόνο για τις (φυσικές) ανάγκες του, όλο τον καιρό μας όμως να τον αφιερώνουμε στην ψυχή και να επιδιώκουμε την ωφέλεια της, όχι μόνο για να μην παρασύρεται από τις ηδονές του σώματος, άλλ' απεναντίας μάλιστα, να χρησιμοποιεί αυτή το σώμα σαν δούλο.
Γιατί αυτό το νόημα έχουν τα λόγια του Σωτήρος: «Μη μεριμνήστε λέγοντες, τι φάγωμεν ή τι πίωμεν,
και μη μετεωρίζεσθε πάντα γαρ ταύτα τα έθνη τον κόσμου επιζητεί οίδε γαρ ο πατήρ υμών ο ουράνιος ότι χρήζετε τούτων απάντων ζητείτε δε πρώτον την βασιλείαν αυτόν, και ταύτα πάντα προστεθήσεται υμίν»
(πρβλ. Ματθ. 6:31-33).

Από το βίο της αγίας Συγκλητικής
Η μακαριά Συγκλητική έλεγε: Κάθε άσκηση δεν είναι γνήσια. Γιατί υπάρχει και άσκηση πού την αυξάνει ο εχθρός της ψυχής μας. Και οι μαθητές του, άλλωστε, αυτό κάνουν.
Πώς όμως θα ξεχωρίσουμε τη θεία και βασιλική άσκηση από την τυραννική και δαιμονική; Ασφαλώς από το μέτρο. Γιατί παντού βλάπτει ή έλλειψη του μέτρου.
Μη χρησιμοποιήσεις λοιπόν από την πρώτη στιγμή όλο τον οπλισμό σου, για να μη μείνεις άοπλος στον πόλεμο και πιαστείς εύκολα αιχμάλωτος (από τον εχθρό).
Οπλισμός μας είναι το σώμα και στρατιώτης ή ψυχή. Να φροντίζεις και για τα δύο όσο χρειάζεται.
Όταν είσαι νέος και υγιής, να νηστεύεις γιατί θα έρθουν τα γεράματα με τις αρρώστιες, (και δεν θα μπορείς πια).
Να νηστεύεις με ακρίβεια αλλά και με διάκριση.
Πρόσεχε, μην τυχόν ο εχθρός (διάβολος) εισχωρήσει στην «εμπορία» σου της νηστείας.
Να φανείς έμπειρος τραπεζίτης, σύμφωνα με το λόγο του Κυρίου (Ματθ. 25:27) και ν' αναγνωρίζεις
αλάθητα την (αυθεντική) βασιλική μορφή, πού είναι χαραγμένη (πάνω στα νομίσματα). Γιατί υπάρχουν και νομίσματα παραχαραγμένα.
Είναι κι αυτά φτιαγμένα από (το ίδιο υλικό, δηλαδή το) χρυσάφι, έχουν όμως
διαφορά στη χαραγμένη μορφή. Το χρυσάφι λοιπόν είναι ή νηστεία, ή εγκράτεια, ή ελεημοσύνη.
(Όσο για το χάραγμα), και οι Έλληνες (δηλαδή οι ειδωλολάτρες), αποτυπώνουν στα νομίσματα κάποια δική τους τυραννική μορφή.
Άλλα και οι αιρετικοί καμαρώνουν μ' αυτές (τις παραχαράξεις).
Εσύ λοιπόν να τους προσέχεις, να τους αποφεύγεις σαν παραχαράκτες και να φροντίσεις με επιμέλεια να μη ζημιωθείς, μπλέκοντας, σαν άπειρος, με τα έργα τους.

Από το Γεροντικό
Ο άββάς Ποιμήν είπε: -Όλες οι υπερβολές προέρχονται από τους δαίμονες.

Ένας κυνηγός άγριων ζώων, πού βρέθηκε στην έρημο, είδε τον αββά Αντώνιο να αστειεύεται με τους αδελφούς (και σκανδαλίστηκε). Θέλοντας λοιπόν ο γέροντας να του δείξει ότι πρέπει πότε-πότε να δείχνουμε συγκατάβαση στους αδελφούς, του λέει: Βάλε ένα βέλος στο τόξο σου και τέντωσε το
Ό κυνηγός έκανε ότι του είπε και τέντωσε (το τόξο). Τέντωσε το κι άλλο, τον πρόσταξε ο αββάς.
Μα αν το τεντώσω πάρα πολύ, παρατήρησε ο κυνηγός θα σπάσει το τόξο. Έτσι συμβαίνει και στο έργο του Θεού, του εξήγησε τότε ο γέροντας.
Αν τεντώσουμε πάρα πολύ το σκοινί της -ψυχικής αντοχής των αδελφών,(ζητώντας τους υπερβολικά αυστηρή άσκηση),σύντομα θα καταβληθούν.
Πρέπει λοιπόν, όταν το ζητάει ή περίσταση, να δείχνουμε συγκατάβαση στους αδελφούς.

Ό άββάς Ισαάκ επισκέφθηκε τον άββά Ποιμένα. και όταν τον είδε να ρίχνει λίγο νερό στα πόδια του, του λέει με το θάρρος πού είχε απέναντι του:
Πώς μερικοί σκληραγώγησαν το σώμα τους με μεγάλη αυστηρότητα;
Και ο άββάς Ποιμήν αποκρίθηκε: Εμείς δεν μάθαμε να είμαστε σωματοκτόνοι, αλλά παθοκτόνοι.
Ένας γέροντας είπε:
Υπάρχει άνθρωπος πού τρώει πολύ, και ακόμα πεινάει. και υπάρχει άλλος πού τρώει λίγο, και χορταίνει. Εκείνος πού τρώει πολύ και (έγκρατεύεται ώστε να) πεινάει ακόμα, θα έχει περισσότερο μισθό από αυτόν πού τρώει λίγο και χορταίνει.

Ό ίδιος γέροντας είπε: Αν το σώμα σου είναι ασθενικό, ικανοποίησε το ανάλογα με τις ανάγκες του, μην τυχόν αρρωστήσει και ζητάει (ιδιαίτερα) φαγητά και επιβαρύνει άλλον αδελφό για να το υπηρετεί.
Κάποιος αδελφός ρώτησε ένα γέροντα: Με ποιο μέτρο πρέπει να νηστεύω;
Να μη δοκιμάσεις να ξεπεράσεις ποτέ τα καθιερωμένα. Γιατί πολλοί, θέλοντας να κάνουν περισσότερα, δεν μπόρεσαν υστέρα ούτε το λίγο να πραγματοποιήσουν

Σε μια πανήγυρη, στο όρος του αββά Αντωνίου, κάποιος από τους γέροντες πήρε ένα δοχείο με κρασί, πού βρέθηκε εκεί, κι ένα ποτήρι, και πήγε στον αββά Σισώη. Γέμισε το ποτήρι και του το πρόσφερε. Εκείνος το ήπιε. Του έδωσε και δεύτερο. Το ήπιε κι αυτό. Όταν όμως του γέμισε και τρίτο, δεν το πήρε . Σταμάτα αδελφέ, του είπε. Η μήπως δεν ξέρεις πώς υπάρχει σατανάς;

Άντιόχου του Πανδέκτη
Νηστεία είναι ή λήψη τροφής όχι μόνο σε μεγάλα χρονικά διαστήματα, αλλά και σε μικρή ποσότητα. και άσκηση δεν είναι το να τρώει κανείς κάθε δύο ή τρεις ήμερες, αλλά το να μην τρώει ποικιλία φαγητών. Άσκηση δηλαδή σημαίνει γεύμα λιτό, με ένα μόνο φαγητό. Ή νηστεία πάλι είναι άλογη, αν νηστεύει κανείς στον καθορισμένο καιρό, την ώρα όμως του γεύματος ορμάει ασυγκράτητα στο τραπέζι και δένει μαζί με τη σάρκα και το νου στην απόλαυση των φαγητών.

Του αββά Ησαΐα
Αν οι δαίμονες σε παρακινήσουν σε άσκηση, πού είναι πάνω από τις δυνάμεις σου, μην τους ακούσεις. Γιατί θερμαίνουν τον άνθρωπο (με ζήλο) σε κάθε πράγμα πού δεν μπορεί (να κατορθώσει), μέχρι να πέσει στα χέρια τους και να χαρούν, επειδή τον νίκησαν. Εσύ λοιπόν δώσε στο σώμα σου ό,τι χρειάζεται, ώστε να σηκωθείς (από το τραπέζι) ενώ θα θέλεις να φας λίγο ακόμα. Μην τρως τίποτα ηδονικά, με γευστική απόλαυση, είτε ωφέλιμο είτε βλαβερό. Αν χρειαστεί να πιεις κρασί, να πάρεις μόνο μέχρι τρία ποτήρια και να μην παραβείς την εντολή (Α' Τιμ. 5:23) για χάρη φιλίας. Να μην τρως υπερβολική ποσότητα φαγητού, για να μην ξαναπέσεις στα προηγούμενα αμαρτήματα σου. Να μην αγαπήσεις τόσο το κρασί, ώστε να φτάνεις να μεθάς, για να μη στερηθείς την ευφροσύνη του Θεού.

Ή άσκηση της ψυχής είναι το μίσος του περισπασμού και (ή άσκηση) του σώματος είναι ή στέρηση. Ό ξεπεσμός της ψυχής είναι ή αγάπη του περισπασμού· και ή διόρθωση της είναι ή ησυχία (πού γίνεται) με επίγνωση (του σκοποί της).

Αν θέλεις, αδελφέ, να προσφέρεις τη μετάνοια σου στο Θεό, φυλάξου από το πολύ κρασί. Γιατί αυτό ανανεώνει όλα τα πάθη και διώχνει το φόβο του Θεού από την ψυχή.
Του αγίου Διαδόχου.

Όπως όταν το σώμα είναι βαρύ από πολλά φαγητά, κάνει το νου δειλό και δυσκίνητο, έτσι και όταν, αντίθετα, ατονεί από τη μεγάλη
εγκράτεια, κάνει το θεωρητικό μέρος της ψυχής να γίνεται σκυθρωπό και ν' αποφεύγει τους λόγους
Πρέπει λοιπόν να κανονίζουμε τις τροφές ανάλογα με την κατάσταση του σώματος, ώστε όταν αυτό είναι υγιές, να χαλιναγωγείται όπως πρέπει, και όταν είναι άρρωστο, να περιθάλπεται με μέτρο. Γιατί δεν πρέπει να ατονεί στο σώμα ο αγωνιστής, αλλά να έχει την απαραίτητη αντοχή για τον αγώνα, ώστε και οι σωματικοί κόποι να συμβάλλουν ανάλογα στην κάθαρση της ψυχής.

Ή νηστεία βέβαια αυτή καθεαυτή είναι αφορμή για καύχηση, αλλά όχι απέναντι στο Θεό. Γιατί δεν είναι παρά ένα εργαλείο, πού βοηθάει όσους θέλουν ν' αποκτήσουν σωφροσύνη. Δεν πρέπει λοιπόν οι αγωνιστές της ευσέβειας να έχουν μεγάλη ιδέα γι' αυτήν, αλλά μόνο να περιμένουν με πίστη στο Θεό την εκπλήρωση του σκοποί τους. Γιατί κι εκείνοι πού γνωρίζουν καλά μια τέχνη, δεν καυχιούνται ποτέ για τα εργαλεία της τέχνης τους, αλλά περιμένει ο καθένας το αποτέλεσμα της δουλειάς του, για να δείξει μ' αυτό την ικανότητα του.
Όταν ή γη ποτίζεται με μέτρο, αποδίδει καθαρό και πολλαπλάσιο το σπόρο πού της έριξαν, ενώ όταν δέχεται υπερβολική βροχή, φέρνει μόνο αγκάθια και τριβόλια. "Έτσι και ή γη της καρδιάς, αν μεταχειριζόμαστε με μέτρο το κρασί, παράγει καθαρά τα φυσικά σπέρματα της, και όσα σπείρονται σ' αυτήν από το Άγιο Πνεύμα τα δίνει θαλερά και πολύκαρπα. "Αν όμως βραχεί από την πολυποσία, τότε όλοι οι λογισμοί της γίνονται πραγματικά αγκάθια και τριβόλια.

Του αββά Κασσιανού
Οι πατέρες μας δεν έχουν παραδώσει σε όλους έναν κανόνα νηστείας ούτε έναν τρόπο διατροφής ούτε την έλλειψη μέτρου, γιατί δεν έχουν όλοι την ίδια δύναμη, λόγω είτε ηλικίας είτε ασθένειας είτε καλύτερης συνήθειας του σώματος. Έχουν όμως παραδώσει σε όλους ένα σκοπό, ν' αποφεύγουμε την αφθονία και ν' αποστρεφόμαστε το χορτασμό της κοιλίας.

Ή ασθένεια του σώματος δεν είναι αντίθετη με την καθαρότητα της καρδιάς, όταν δώσουμε στο σώμα εκείνα πού απαιτεί ή ασθένεια, όχι ότι θέλει ή ηδονή. Τις τροφές Τις χρησιμοποιούμε τόσο, όσο χρειάζεται για να ζήσουμε, όχι για να σκλαβωθούμε στις ορμές της επιθυμίας.

Ή μετρημένη και μέσα σε λογικά όρια τροφή βοηθάει στην υγεία του σώματος, δεν αφαιρεί την αγιότητα. Ακριβής κανόνας εγκράτειας, παραδομένος από τους πατέρες, είναι τούτος:
Αυτός πού τρώει, να σταματήσει όσο έχει ακόμα λίγη όρεξη, πριν δηλαδή χορτάσει. και ο απόστολος, πού είπε να μη φροντίζουμε για την ικανοποίηση των επιθυμιών της σάρκας (Ρωμ. 13:14), δεν εμπόδισε την αναγκαία κυβέρνηση της ζωής, άλλ' απαγόρευσε τη φιλήδονη φροντίδα.

http://www.pigizois.net/I.M.paraklytoy/ ... gratia.htm
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Περι εγκράτειας...

3
Λόγοι περί εγκρατείας του Οσίου Εφραίμ του Σύρου
Για την εγκράτεια

Είναι αληθινά μακάριος και τρισμακάριος εκείνος που τηρεί εγκράτεια, διότι πραγματικά η εγκράτεια είναι μεγάλη αρετή. Αλλά ας ως ποιο σημείο και σε πόση έκταση και σε ποια θέματα αναφέρεται ή θεωρείται ή εξετάζεται η εγκράτεια.
Είναι λοιπόν εγκράτεια στη γλώσσα το να μην παρασύρεται κανείς σε λόγια πολλά και ανώφελα, το να συγκρατεί κανείς τη γλώσσα του και να μην κακολογεί , το να μην μιλάει υβριστικά, το να μην καταριέται, το να μην λέει χωρίς σκοπό αυτά που δεν πρέπει, το να συγκρατεί τη γλώσσα του και να μη συκοφαντεί τον ένα στον άλλο, να μην κατηγορεί τον αδελφό, το να μην ξεσκεπάζει τα μυστικά των άλλων, το να μην ασχολείται με ξένες υποθέσεις.
Είναι εγκράτεια και στην ακοή το να την ορίζει κανείς και να μην παρασύρεται από ανώφελα ακούσματα. Είναι εγκράτεια και στους οφθαλμούς το να ορίζει κανείς την όραση του και να μην κοιτάζει ή να περιεργάζεται όλα τα ευχάριστα, και αυτά που δεν πρέπει. Είναι εγκράτεια στο θυμό το να νικά κανείς την οργή του και να μην ανάβει γρήγορα. Είναι εγκράτεια στη φιλοδοξία το να ορίζει κανείς το νου του και να μη θέλει να δοξάζεται, το να μην επιδιώκει τη δόξα, να μην υψώνει τον εαυτό του, να μην επιδιώκει την τιμή, ώστε να φουσκώνει από υπερηφάνεια, να μην υπερηφανεύεται από τους επαίνους.
Είναι εγκράτεια των λογισμών, και αυτούς χρειάζεται να τους κατακρίνει κανείς με το φόβο του Θεού, το να μη συγκατατίθεται κανείς ή να τέρπεται από λογισμό που θέλγει ή ερεθίζει τον άνθρωπο. Είναι εγκράτεια στις τροφές το να ορίζει κανείς τον εαυτό του και να μην επιδιώκει τροφές υπερβολικές ή φαγητά πανάκριβα, το να μην τρώγει κανείς πριν από τον κατάλληλο καιρό ή πριν από την ώρα, το να μην κυριεύεται από το πνεύμα της γαστριμαργίας, το να μην είναι αχόρταγος στα ωραία φαγητά, το να μην επιθυμεί το ένα φαγητό ύστερα από το άλλο.
Είναι εγκράτεια στο ποτό το να ορίζει κανείς τον εαυτό του και να μην κάθεται μαζί με άλλους σε οινοποσίες ή σε απολαύσεις οίνων, το να μην πίνει οίνο άφοβα, το να μην επιδιώκει τις ποικιλίες των ποτών και τις απολαύσεις των παρασκευασμένων κραμάτων, το να μην πίνει χωρίς μέτρο, όχι μόνο το κρασί, αλλά αν είναι δυνατό, ακόμη και το νερό.
Είναι εγκράτεια στην πονηρή επιθυμία και ηδονή, το να ορίζει κανείς τις αισθήσεις του και να μην συμπαρασύρεται από τις επιθυμίες που παρουσιάζονται, το να μην συγκατατίθεται στους λογισμούς που υποκινούν το πάθος της φιληδονίας, το να μην ευχαριστιέται κανείς με την ιδέα ότι κάνει τη βδελυγμία, το να μην κάνει το θέλημα της σαρκός, αλλά αντίθετα να χαλιναγωγεί τα πάθη με το φόβο του Θεού. Διότι αληθινά εγκρατής είναι εκείνος, που επιθυμεί εκείνα τα αθάνατα αγαθά, και ατενίζοντας με το νου του προς αυτά αρνείται αυτή την επιθυμία. Τις συναναστροφές τις αποφεύγει σαν να είναι κάποιο σκοτεινό μέρος· δε χαίρεται με τη θέα γυναικείων προσώπων· με τη θέα γυναικείων σωμάτων δεν τέρπεται· δεν παρασύρεται από την ομορφιά τους· δεν ευχαριστείται από τα μεθυστικά αρώματα· δεν παραπλανάται από τα κολακευτικά τους λόγια. Με γυναίκες, και μάλιστα ασεβείς, δεν συναναστρέφεται· σε συντροφιές γυναικών δεν παραμένει πολύ χρονικό διάστημα.
Ο αληθινά ανδρείος και εγκρατής, ο οποίος και φυλάτει άγρυπνα τον εαυτό του για κείνη την άμετρη ανάπαυση (την ανάπαυση στη βασιλεία των ουρανών), σε κάθε λογισμό εγκρατεύεται, σε κάθε επιθυμία ορίζει τον εαυτό του, και κάνει αυτό από επιθυμία για τα πνευματικά, και από φόβο για τη μέλλουσα ζωή.

Για την έλλειψη εγκράτειας

Ο ακρατής όμως άνθρωπος, που του λείπει η εγκράτεια, εύκολα κυριεύεται από κάθε άπρεπη πράξη· ο ακρατής μάλιστα είναι φιλήδονος. Ο ακρατής ευχαριστιέται με τα πολλά και ανώφελα λόγια· με τις αργολογίες και τις αστειότητες τέρπεται· επίσης τέρπεται με την απόλαυση των φαγητών. Για την πολυφαγία και την πολυποσία κάνει τον γενναίο, για την ανώφελη ηδονή διεγείρεται. Στους ακάθαρτους λογισμούς συγκατατίθεται, για την ηδονή μωραίνεται· για την κενοδοξία ανοίγει η επιθυμία του, για την τιμή ανάβει η φαντασία του, σαν πραγματικά να του αποδόθηκε τιμή. Στις συναντήσεις με γυναίκες λάμπει από χαρά, από τα κάλλη των γυναικών παρασύρεται, από το χρώμα των σωμάτων τρέφεται, με τις περιποιήσεις θέλγεται, στις συναναστροφές γυναικών και γελωτοποιών έχει αδυναμία· από την ανάπλαση των οπτικών παραστάσεων ανάβει η φαντασία του, από την ανάμνησή τους κυριεύεται· αναπλάθει στη σκέψη του πρόσωπα γυναικών, αγγίγματα χεριών, εναγκαλισμούς σωμάτων, περιπτύξεις μελών, λόγους εμπαθείς, γέλια γοητευτικά, νεύματα ματιών, στολισμό φορεμάτων, χρώματα σωμάτων, κολακευτικές φωνές, συστολές των χειλέων, γλυκύτητα του σώματος, σκηνές κινημάτων του σώματος, στιγμές και τόπους συναναστροφών, και όλα όσα οδηγούν σε ηδονή. Αυτά αναπλάθει στη σκέψη του ο φιλήδονος, ο οποίος και δεν είναι εγκρατής, συγκατανεύοντας στους λογισμούς του.
Ένας τέτοιος άνθρωπος, αν δει να διαβάζεται λόγος για την σωφροσύνη, κατσουφιάζει. Αν δει κάποια ωφέλιμη σύναξη πατέρων, την αποφεύγει και την θεωρεί άχρηστη. Αν δει αυστηρότητα πατέρων, αισθάνεται αηδία. Αν ακούσει λόγο για τη νηστεία, ταράζεται. Σε σύναξη αδελφών δεν τέρπεται. Αν δει γυναίκες, λάμπει από χαρά· τρέχει επάνω-κάτω βοηθώντας να γίνουν οι εξυπηρετήσεις. Τότε γίνεται ζωηρός και στην ψαλμωδία, γίνεται ζωηρός στο να χαριτολογήσει, για να προκαλέσει το γέλιο, ώστε να κάνει ευχάριστο τον εαυτό του και να τον παρουσιάσει χαριτολόγο και διασκεδαστικό στις γυναίκες που τυγχάνει να είναι παρούσες. Στην ησυχία είναι σκυθρωπός και ασθενής.
Είναι λοιπόν ελεεινός και ταλαίπωρος, αυτός που δεν έχει εγκράτεια σε κάθε συμπεριφορά και πράξη. Γι’ αυτό αδελφοί, εφόσον πληροφορηθήκαμε τους καρπούς της εγκρατείας και τα δράγματα της ακράτειας, ας απομακρυνθούμε απ’ αυτήν, και ας προσκολληθούμε στην εγκράτεια, διότι είναι μεγάλη η αμοιβή της εγκράτειας, και δεν έχει τέλος το μεγαλείο της. Είναι λοιπόν πραγματικά μακάριος αυτός που απέκτησε την εγκράτεια. Είναι μακάριος αυτός που σε κάθε αρετή τακτοποίησε τον εαυτό του και φρόντισε να διακριθεί στα έργα της ευσεβείας. Και είναι μακάριος αυτός που δεν έκανε κρυφή πράξη, η οποία δεν αρέσει στον Θεό, αλλά με όλη την ειλικρίνεια εργάσθηκε τις εντολές του Θεού, και όλες οι πράξεις του έγιναν στο φως, και μακάριος αυτός που δε συμμορφώθηκε με οποιοδήποτε λογισμό, ο οποίος συμβουλεύει ανώφελα έργα.
Και τι να κάνω εγώ που επαίνεσα κάθε αρετή, και δεν ασχολήθηκα ούτε με μία από αυτές, αλλά σπατάλησα τα χρόνια μου σε όλες τις κακίες; Και εκπληρώνεται στην περίπτωσή μου αυτό που έχει γραφεί. «Φορτώνετε στους ανθρώπους φορτία δυσβάσταχτα, και με ένα από τα δάχτυλά σας δεν τα αγγίζετε». (Λουκ. 11,46) Γι αυτό παρακαλώ την αγάπη όλων σας, ευλογημένοι του Χριστού και μέτοχοι του Παραδείσου, φροντίστε όλοι να αρέσετε στον Χριστό, ο οποίος σας στρατολόγησε, μήπως συμβεί να αποβληθεί κανείς από σας, επειδή έδειξε αδιαφορία ή αμέλεια. Όσοι με τη χάρη του Χριστού βρίσκεσθε κάτω από ζυγό υπακοής, προσέχετε να μην κάνετε τα θελήματα της σαρκός, για να μη βρεθούμε αναπολόγητοι μπροστά στο φοβερό εκείνο βήμα, στο οποίο θα γίνει η ανταμοιβή του καθενός, είτε κανείς έκανε καλό είτε έκανε κακό. Αλίμονο σε μένα τότε, διότι πρόκειται να παρουσιαστώ χωρίς παρρησία· και τι θα κάνω την ώρα της αδυσώπητης ανάγκης; Θα είναι μακάριοι όσοι τότε θα παρουσιασθούν στον Κριτή με παρρησία· αυτοί πρόκειται να λάβουν τον άγιο μισθό από το χέρι του Κυρίου. Αλίμονο όμως σ’ αυτούς που θα ντρέπονται τότε για πράξεις ασήμαντες και τιποτένιες. Ως παράδειγμα αναφέρω· ποια απολογία θα υπάρχει σ’ αυτόν που κατακρίνεται για φιλοδοξία ή για αυταρέσκεια ή για παρακοή ή για ανυπακοή ή για γαστριμαργία ή για απερισκεψία ή για πολυλογία ή για υπερηφάνεια ή για αυταρχικότητα ή για θρασύτητα ή για φθόνο ή για φιλονικία ή για οργή ή για κακολογία ή για συκοφαντία; Ποια αιτιολογία θα έχει αυτός που πρόκειται να κατακριθεί γι αυτά τα τιποτένια; Ποιο κέρδος ή ποια απόλαυση κερδίζεις μ’ αυτά; Και ποια δυσκολία υπάρχει να τα αποφεύγεις;
Γι’ αυτό σας παρακαλώ, αδελφοί, κανείς από σας να μην κατακριθεί για κανένα απ’ αυτά. Διότι στα βαριά αμαρτήματα, ξέρω καλά ότι προσέχετε, αλλά αυτά, με την ιδέα ότι τάχα είναι ασήμαντα, ο καθένας τα περιφρονεί, νομίζοντας ότι δε θα γίνει εξέταση γι’ αυτά. Και όμως με αυτά μα κυριεύει ο διάβολος, διότι κάνει τον καθένα μας να τα περιφρονεί, με την ιδέα ότι τάχα είναι τιποτένια. Λοιπόν φροντίστε να μην κυριεύεσθε απ’ αυτά· απεναντίας, φυλάξτε τους εαυτούς σας με κάθε τρόπο, για να δοξασθείτε μαζί με τον Χριστό· διότι σ’ αυτόν ανήκει η δόξα στους αιώνες των αιώνων . Αμήν.

http://periodikoendon.blogspot.gr/2011/ ... -post.html
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Περι εγκράτειας...

4
Ζ´. Ἡ ἐγκράτεια
Ὁ ἄνθρωπος εἶναι γεμάτος ἀπὸ ἐπιθυμίες καὶ ὀρέξεις. Μερικὲς ἀπὸ τὶς ἔμφυτες ἢ ἐπίκτητες, τὶς φυσικὲς ἢ πνευματικὲς ἐπιθυμίες καὶ ἀνάγκες μας εἶναι ἄμεσα συνδυασμένες μὲ ἁμαρτίες. Ἄλλες ὅμως αὐτὲς καθ᾿ ἐαυτὲς δὲν εἶναι ἐφάμαρτες. Τέτοιες ἐπιθυμίες εἶναι ἐκεῖνες, ποὺ ἀπὸ τὴν χριστιανικὴν ἠθικὴν χαρακτηρίζονται σὰν «ἀδιάβλητα πάθη», διὰ τὴν ἱκανοποίησιν τῶν ὁποίων κανένας δὲν θὰ ἐκατηγορεῖτο, ἐφ᾿ ὅσον βέβαια γίνεται μὲ μέτρο καὶ μέσα σὲ λογικὰ καὶ ἠθικὰ ὅρια. Ἀδιάβλητα δὲ πάθη εἶναι π.χ. ἡ πεῖνα, ἡ δίψα, ἡ ἀνάγκη διὰ ξεκούρασιν καὶ ὕπνον κλπ.
Παρὰ ταῦτα ὁ ἄνθρωπος κινδυνεύει καὶ νὰ ὑποδουλωθῆ στὶς ἁμαρτωλές του ἐπιθυμίες, ἀλλὰ καὶ νὰ δώση ὅλην του τὴν προσοχὴν στὶς ὑλικές του ἀνάγκες καὶ νὰ ἀδιαφορήση πλήρως διὰ τὴν πνευματικήν του ὑπόστασιν. Δικαιολογημένα λοιπὸν καὶ ὁ σοφὸς Σειράχ μας συμβουλεύει νὰ δείχνουμε ἐγκράτειαν στὶς ὀρέξεις μας καὶ μὲ αὐτοκυριαρχίαν νὰ ρυθμίζουμε τὸν τρόπον τῆς ζωῆς μας.
1) Ὄχι ὑποδούλωσις

Τὴν ἀνάγκην νὰ μὴ ἀφήσουμε ποτὲ τὴν ψυχήν μας νὰ ὑποδουλωθῆ γενικὰ στὶς ἐπιθυμίες καὶ στὶς ὀρέξεις μας ὑπογραμμίζει ὁ σοφὸς Σειρὰχ μὲ τὰ ἀκόλουθα γνωμικά του:
«Μὴ ἐξακολουθεῖ τῇ ψυχῇ σου καὶ τὴ ἰσχύϊ σου τοῦ πορεύεσθαι ἐν ἐπιθυμίαις καρδίας σου» (ε´, 2).
«Ὀπίσω τῶν ἐπιθυμιῶν σου μὴ πορεύου καὶ ἀπὸ τῶν ὀρέξεών σου κωλύου. Ἐὰν χορήγησης τὴ ψυχή σου εὐδοκίαν ἐπιθυμίας, ποιήσει σὲ ἐπίχαρμα τῶν ἐχθρῶν σου» (ιη´, 30-31).
Μὴ δηλαδὴ ἀκολουθήσης τὶς ὀρέξεις καὶ τοὺς ἁμαρτωλοὺς πόθους τῆς ψυχῆς σου. Καὶ μὴ στηριχθῆς στὴν δύναμίν σου, ὥστε νὰ κυβερνᾶσαι καὶ νὰ φέρεσαι ἀπὸ τὶς ἁμαρτωλὲς ἐπιθυμίες τῆς καρδίας σου. Μὴ βαδίζῃς στὰ τυφλὰ πίσω ἀπὸ τὶς ἐπιθυμίες τοῦ μὴ ἀναγεννημένου ἑαυτοῦ σου. Μᾶλλον ἐμπόδιζε τὸν ἐαυτόν σου ἀπὸ τὶς ὀρέξεις του. Διότι, ἐὰν παραχώρησης στὴν ψυχήν σου τὸ δικαίωμα νὰ ἐκπληρώνῃ τὶς ἄτοπές της ἐπιθυμίες, θὰ γίνῃς καταγέλαστος στοὺς ἐχθρούς σου.
2) Ὄχι στὴν πολυφαγίαν
Μὲ πολλὴν ἔμφασιν ὁ Σειρὰχ τονίζει ὅτι ὁ συνετὸς ἄνθρωπος ποτὲ δὲν ἐξαρτᾷ τὴν εὐτυχίαν του ἀπὸ τὴν τρυφὴν οὔτε καὶ ἀφήνει τὸν ἐαυτόν του νὰ εἶναι ἄπληστος καὶ ἀγενὴς κατὰ τὴν ὥραν τοῦ φαγητοῦ. Γράφει δὲ τὰ ἑξῆς σχετικά:
«Μὴ εὐφραίνου ἐπὶ πολλὴ τρυφή, μηδὲ προσδεθῆς συμβολὴ αὐτῆς» (ιη´, 32). Ἐπὶ τραπέζης μεγάλης ἐκάθισας, μὴ ἀνοίξης ἐπ᾿ αὐτῆς φάρυγγά σου καὶ μὴ εἴπῃς πολλὰ γὲ τὰ ἐπ᾿ αὐτῆς. Μνήσθητι ὅτι κακὸν ὀφθαλμὸς πονηρὸς πονηρότερον ὀφθαλμοῦ τί ἔκτισται; διὰ τοῦτο ἀπὸ παντὸς προσώπου δακρύει. Οὗ ἐὰν ἐπιβλέψη, μὴ ἐκτείνῃς χεῖρα καὶ μὴ συνθλίβου αὐτῷ ἐν τρυβλίῳ» (λα´, 12 14).
Ἀφοῦ πρῶτα ὁ Σειρὰχ συμβουλεύει τὸν κάθε σοβαρὸν ἄνθρωπον νὰ μὴ θεωρῇ τὴν πολυφαγίαν καὶ τὶς συχνὲς διασκεδάσεις σὰν ἀφορμὴν πραγματικῆς χαρᾶς καὶ νὰ μὴ ἐπιδιώκῃ νὰ συνδέεται μὲ ὅσους γλεντοῦν καὶ διασκεδάζουν, μετὰ τοῦ ἀπευθύνει τὶς ἀκόλουθες προτροπές:
Ἂν προσκληθῇς ἀπὸ κάποιον σ᾿ ἕνα πλούσιο τραπέζι, μὴ ἀνοίγῃς μπροστὰ σ᾿ αὐτὸ ἀχόρταστα τὸ στόμα σου καὶ μὴ πῇς μέσα σου, πολλὰ φαγητὰ ὑπάρχουν πάνω σ᾿ αὐτό. Μὴ ξεχνᾷς ὅτι ὁ λαίμαργος ὀφθαλμὸς εἶναι κακὸ πρᾶγμα. Τί ἄλλο ὑπάρχει στὸν ἄνθρωπον πιὸ πονηρὸ ἀπὸ τὸν ἀχόρταστον ὀφθαλμόν; Διὰ τοῦτο καὶ σὲ κάθε ἄνθρωπον μόνον τὰ μάτια τοῦ κλαίουν, ὅταν εὑρίσκεται σὲ στερήσεις. Καὶ σὺ λοιπόν, ὅταν ἀρχίση τὸ φαγητό, μὴ ἁπλώσης λαίμαργα τὸ χέρι σου ὅπου βλέπει τὸ μάτι τοῦ οἰκοδεσπότου, διὰ νὰ μὴ συγκρούεται τὸ χέρι σου μὲ τὸ ἰδικό του χέρι στὴν προσπάθειάν σας ποιὸς νὰ ἁρπάξη τὴν καλύτερην μερίδα ἀπὸ τὴν πιατέλαν. Μὲ πολὺ χαριτωμένον τρόπον ἐπίσης ὁ Σειράχ μας τονίζει ὅτι πρέπει νὰ τρῶμε εὐγενικὰ καὶ μᾶς κάμνει καὶ τὴν ἀκόλουθην σύστασιν:
«Φᾶγε ὡς ἄνθρωπος τὰ παρακείμενα σοὶ καὶ μὴ διαμασῶ, μὴ μισηθῆς. Παύσαι πρῶτος χάριν παιδείας καὶ μὴ ἀπληστεύου, μήποτε προσκόψῃς· καὶ εἶ ἀνὰ μέσον πλειόνων ἐκάθισας, πρότερος αὐτῶν μὴ ἐκτείνῃς τὴν χεῖρά σου» (λα´, 16 18).
Τρῶγε δηλαδὴ σὰν ἄνθρωπος ἀπὸ τὰ φαγητά, ποὺ εὑρίσκονται μπροστά σου, καὶ μὴ μασᾷς μὲ θόρυβο, διὰ νὰ μὴ σὲ σιχαθοῦν οἱ ἄλλοι. Ἂν πράγματι ἔχῃς καλὴν ἀνατροφήν, σταμάτα πρῶτος τὸ φαγητό. Μὴ παρουσιασθὴς ἄπληστος, διὰ νὰ μὴ προκαλέσης στοὺς ἄλλους ἀντίδρασιν. Ποτὲ μὴ σπεύσῃς νὰ ἀρχίσης νὰ τρώγῃς, πρὶν εἶναι ἕτοιμοι καὶ οἱ ἄλλοι ὁμοτράπεζοί σου.
3) Λαιμαργία καὶ ὑγεία
Ἡ λαιμαργία δὲν εἶναι μόνον ἐκδήλωσις ἀγένειας, ἀλλὰ καὶ ἀφορμὴ φθορᾶς τῆς ὑγείας τοῦ ἀνθρώπου. Γύρω δὲ ἀπὸ τὴν πλευρὰν αὐτὴν τοῦ θέματος ὁ σοφὸς Σειρὰχ λέγει τὰ ἀκόλουθα:
«Ὡς ἱκανὸν ἀνθρώπω πεπαιδευμένω τὸ ὀλίγον, καὶ ἐπὶ τῆς κοίτης αὐτοῦ οὐκ ἀσθμαίνει. Ὕπνος ὑγιείας ἐπὶ ἐντέρω μετρίω, ἀνέστη πρωί, καὶ ἡ ψυχὴ αὐτοῦ μετ᾿ αὐτοῦ. Πόνος ἀγρυπνίας καὶ χολέρας καὶ στρόφος μετὰ ἀνδρὸς ἀπλήστου» (λα´, 19 20) «Ἐν πολλοῖς βρώμασιν ἔσται πόνος, καὶ ἡ ἀπληστία ἐγγιεῖ ἕως χολέρας. Δι᾿ ἀπληστίαν πολλοὶ ἐτελεύτησαν, ὁ δὲ προσέχων προσθήσει ζωήν» (λζ´, 30 31).
Στὸν ἄνθρωπον δηλαδή, ποὺ εἶναι κοινωνικὰ καὶ πνευματικὰ μορφωμένος, καὶ τὸ λίγο φαγητὸ εἶναι ἀρκετό. Ἔτσι αὐτὸς καὶ στὸν ὕπνον του δὲν θὰ δυσκολεύεται καὶ στὸ κρεββάτι του δὲν θὰ ἀσθμαίνῃ, σὰν ἐκείνους ποὺ κοιμοῦνται μὲ βαρυφορτωμένο στομάχι. Ἥσυχος καὶ ὑγιεινὸς θὰ εἶναι ὁ ὕπνος ὅποιου δὲν παραγεμίζει τὰ ἔντερά του ἀπὸ τὴν πολυφαγίαν. Αὐτός, ὅταν ξυπνᾷ τὸ πρωί, θὰ ἔχῃ καθαρὴν καὶ ἐλεύθερην τὴν διάνοιάν του καὶ θὰ εἶναι εὐδιάθετος. Ἀντίθετα ὁ λαίμαργος ἄνθρωπος θὰ ὑποφέρῃ ἀπὸ πόνους καὶ ἀϋπνίες. Θὰ ἔχῃ ἐμετοὺς καὶ διαταραχὲς στὸ στομάχι του. Πολλοὶ δὲ εἶναι ἐκεῖνοι, ποὺ ἐπειδὴ δὲν ἐκατώρθωσαν νὰ τρώγουν μὲ μέτρο, ὄχι μόνον ἐπροκάλεσαν βλάβην στὴν ὑγείαν τους, ἀλλὰ καὶ ἀπέθαναν ἀπὸ τὴν ἀπληστίαν τους. Ὅσοι ὅμως προσέχουν καὶ συγκρατοῦν τὶς ὀρέξεις τους, αὐτοὶ προσθέτουν ἡμέρες στὴν ζωήν τους.
Συμπληρώνει δὲ ὁ Σειρὰχ τὶς σκέψεις του μὲ τὴν ἀκόλουθην συμβουλήν:
«Εἶ ἐβιάσθης ἐν ἐδέσμασιν, ἀνάστα μεσοπωρῶν καὶ ἀνάπαυση» (λα´, 21).
Ἄν, λέγει, συμβῇ κάποτε νὰ σὲ πιέσουν καὶ νὰ φάγης περισσότερα ἀπ᾿ ὅσα πρέπει φαγητά, τότε μὴ φάγης φροῦτα, ἤ, ἀφοῦ σηκωθῆς ἀπὸ τὸ τραπέζι, κᾶμε ἕνα περίπατον στὸ ὕπαιθρο, διὰ νὰ χωνεύσης καὶ νὰ ἀναπαυθῆς.
4) Ἡ οἰνοποσία
Ἐγκράτειαν συνιστᾷ ὁ Σειρὰχ καὶ στὴν χρῆσιν οἰνοπνευματωδῶν ποτῶν. Καὶ λέγει:
«Ἐν οἴνῳ μὴ ἀνδρίζου, πολλοὺς γὰρ ἀπώλεσεν ὁ οἶνος... Ἀγαλλίαμα καρδίας καὶ εὐφροσύνη ψυχῇς οἶνος πινόμενος ἐν καιρῷ αὐτάρκης. Πικρία ψυχῇς οἶνος πινόμενος πολὺς ἐν ἐρεθισμῷ καὶ ἀντιπτώματι. Πληθύνει μέθη θυμὸν ἄφρονος εἰς πρόσκομμα, ἐλαττῶν ἰσχὺν καὶ προσποιῶν τραύματα» (λα´, 25, 28-30).
Μὴ κάμνῃς τὸ παλληκάρι στὴν οἰνοποσίαν, διότι ἡ μέθη ἔχει καταστρέψει πολλούς, συνιστᾷ στὸν καθένα ὁ Σειράχ, ἐνῷ καὶ αὐτός, ὅπως καὶ ὁ Ψαλμῳδός, παραδέχεται ὅτι «οἶνος εὐφραίνει καρδίαν ἀνθρώπου» (Ψαλμ. 103, 15). Ἀγαλλίασιν ὅμως στὴν καρδιὰν καὶ ψυχικὴν εὐεξίαν προκαλεῖ ὁ οἶνος, ποὺ πίνεται ὅταν πρέπει καὶ ὅσον πρέπει. Πίκραν ὅμως καὶ ταραχὴ προκαλεῖ στὴν ψυχὴν ὁ οἶνος, ὅταν πίνεται σὲ μεγάλην ποσότητα. Τότε ἐπίσης καὶ προκαλεῖ ἐρεθισμοὺς καὶ ἀντεγκλήσεις μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων. Καὶ ἡ μέθη μεγαλώνει τὸν θυμὸν τοῦ ἀσύνετου ἀνθρώπου, μὲ ἀποτέλεσμα αὐτὸς νὰ συγκρούεται μὲ τοὺς ἄλλους, ἀλλὰ καὶ νὰ ὑφίσταται μείωσιν τῆς δυνάμεώς του καὶ τραυματισμούς.
Πολὺ ὀρθὴ ἐπίσης εἶναι καὶ ἡ ἄποψις τοῦ Σειρὰχ ὅτι ἡ οἰνοποσία συνδυάζεται συνήθως μὲ ἠθικὲς παρεκτροπές, ποὺ ὁδηγοῦν τὸν ἄνθρωπον στὴν διαφθορὰν καὶ τὴν καταστροφήν.
«Οἶνος καὶ γυναῖκες ἀποστήσουσι συνετούς, καὶ ὁ κολλώμενος πόρναις τολμηρότερος ἔσται σῆτες καὶ σκώληκες κληρονομήσουσιν αὐτόν, καὶ ψυχῇ τολμηρὰ ἐξαρθήσεται» (ιθ´, 2-3).
Τὸ κρασὶ καὶ οἱ γυναῖκες, λέγει ὁ Σειράχ, γίνονται συχνὰ αἰτία νὰ ἀπομακρύνωνται ἀπὸ τὸν Θεὸν ἀκόμη καὶ φρόνιμοι ἄνθρωποι. Ἰδιαίτερα δέ, ὅσοι ὑποδουλωθοῦν στὰ σαρκικὰ πάθη, γίνονται ἀσυγκράτητοι στὸν κατήφορον τῆς ἠθικῆς διαφθορᾶς. Καὶ παραδίδουν τὸν μὲν σωματικόν τους ὀργανισμὸν στὴν φθοράν, ποὺ προκαλοῦν οἱ ἀσθένειες στὸ σῶμα, τὴν δὲ πωρωμένην ψυχήν τους στὴν αἰώνιαν καταδίκην.
5) Προσευχὴ καὶ ἐγκράτεια
Χρήσιμες τέλος καὶ σοφὲς κατὰ πάντα ἀποδεικνύονται καὶ οἱ ἀκόλουθες προτροπὲς τοῦ Σειράχ, μὲ τὶς ὁποῖες συμπληρώνονται οἱ σκέψεις τοῦ διὰ τὴν ἐγκράτειαν.
«Ἄκουσόν μου, τέκνον. καὶ μὴ ἐξουδενώσης με, καὶ ἐπ᾿ ἐσχάτων εὐρήσεις τοὺς λόγους μου...» (λα´, 22). «Κύριε, πάτερ καὶ Θεὲ ζωῆς μου, μετεωρισμῶν ὀφθαλμῶν μὴ δῶς μοὶ καὶ ἐττιθυμίαν ἀπόστρεψον ἀπ᾿ ἐμοῦ. κοιλίας ὄρεξις καὶ συνουσιασμὸς μὴ καταλαβέτωσάν με. καὶ ψυχῇ ἀναιδεῖ μὴ παραδως μέ» (κγ´, 4-6).
Ἄκουσε, παιδί μου, μὲ προσοχὴν καὶ μὴ περιφρόνησης ὅσα σου εἶπα σχετικὰ μὲ τὴν ἐγκράτειαν στὶς ἐπιθυμίες καὶ στὰ φαγοπότια. Τελικὰ δὲ θὰ ἀντιληφθῆς ὅτι τὰ λόγια μου εἶναι ἀληθινὰ καὶ χρήσιμα, λέγει κατ᾿ ἀρχὴν στὸν καθένα μας ὁ ἔμπειρος Σειράχ. Μετὰ δέ μας συμβουλεύει, προκειμένου νὰ κατακτήσουμε τὴν ἐγκράτειαν, νὰ ἀπευθύνουμε πρὸς τὸν Θεὸν καὶ τὴν ἀκόλουθην προσευχήν:
Κύριε, πατέρα μου καὶ Θεέ μου, μὴ ἐπιτρέψης νὰ ρίχνω γύρω μου ὑπερήφανα καὶ ἀκάθαρτα καὶ λαίμαργα βλέμματα. Διῶξε ἀπὸ μέσα μου τὶς κακὲς ἐπιθυμίες, ποὺ εἶναι ἡ ρίζα πολλῶν ἁμαρτημάτων. Μὴ ἐπιτρέψης νὰ ὑποδουλωθῶ στὶς ὀρέξεις τῆς κοιλιᾶς μου καὶ στὶς κατώτερες καὶ σαρκικές μου ἐπιθυμίες. Μὴ μὲ ἀφήσης νὰ κυριευθῶ ἀπὸ τὶς ἀδιάντροπες ἐπιθυμίες τῆς ψυχῆς μου.

http://www.paterikiorthodoxia.com/2012/05/287.html
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Περι εγκράτειας...

5
Κατήχησις περί ἐγκρατείας
(καί περί τῆς ὁμολογίας τῶν ἁγίων εἰκόνων)

ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΤΟΥ ΣΤΟΥΔΙΤΟΥ

Αδελφοί καί Πατέρες, τίς ἡμέρες αὐτές πού διερχόμαστε οἱ περισσότεροι ἀπό τούς ἀνθρώπους τίς ὀνομάζουν ἑορτές ἐπειδή τρώγουν καί πίνουν κατ᾽ αὐτές ἀπρεπῶς καί μέ ἀκράτεια, μή γνωρίζοντας ὅτι ἀκριβῶς αὐτές τίς ἡμέρες μᾶς παραγγέλεται ἀποχή κρεάτων κι ὄχι νά καταγινώμαστε μέ μέθες κι ἀσωτεῖες πού εἶναι γνώρισμα εἰδωλολατρικῶν ἑορτῶν. Συνήθεια δέ καί γνώρισμα τῶν Χριστιανῶν εἶναι τό νά εἶναι ὀλιγαρκεῖς καί λιτοδίαιτοι, καί τῆς σαρκός πρόνοιαν μή ποιεῖσθαι εἰς ἐπιθυμίας (Ρωμ. ιγ’ 14), ὅπως διδάσκει ὁ Ἀπόστολος. Ἀλλ᾽ ὅμως τό κακό ἐπεκράτησε σάν νόμος, γι᾽ αὐτό ἄγει καί φέρει τόν κόσμο ὅπως θέλει. Ἐμεῖς ὅμως ἀδελφοί ἄς ἀποφύγουμε τήν ἀκράτεια καί σ᾽ αὐτά ἀκόμη πού μᾶς ἐπιτρέπεται νά καταλύουμε, ἔχοντας ὑπ᾽ ὄψιν ὅτι ἡ ἀκράτεια εἶναι μητέρα τῆς ἁμαρτίας. Ἐπειδή βέβαια καί ὁ προπάτωρ μας Ἀδάμ, ὅσο ἐγκρατευόταν ἀπό τήν ἀπηγορευμένη βρῶσι στόν Παράδεισο, χαιρόταν καί εὐφραινόταν τρεφόμενος ἀπό τήν παρουσία καί τήν κοινωνία τοῦ Θεοῦ καί τήν μύησι στά μυστήριά Του. Ὅταν ὅμως νικήθηκε ἀπό τήν ἀκράτεια καί γεύθηκε τοῦ ξύλου τῆς παρακοῆς, ἀμέσως ἐξορίσθηκε ἀπό τήν τρυφή τοῦ Παραδείσου κι ἔγινε σ᾽ αὐτόν ἡ ἀκράτεια γεννήτρια τοῦ θανάτου. Ἔτσι καί οἱ Σοδομίτες, πού ἀπό τήν πολυφαγία ζοῦσαν μέ ἀσέλγεια, ἐπέσυραν τήν ὀργή τοῦ Θεοῦ πάνω τους, γι᾽ αὐτό καί τούς κατέκαυσε μέ φωτιά καί θειάφι. Μέ τόν ἴδιο τρόπο καί ὁ Ἠσαῦ, πού δελεάσθηκε ἀπό τά λαίμαργα μάτια του, ἀντί ἑνός γεύματος παρέδωσε τά πρωτοτόκιά του καί μισήθηκε καί ἀποδιώχθηκε. Ἀλλά καί ὁ λαός τοῦ Θεοῦ ἐκάθισε φαγεῖν καί πιεῖν καί ἀνέστησαν παίζειν (Ἔξ. λβ’ 6). Τέτοια εἶναι κι αὐτά πού γίνονται αὐτές τίς ἡμέρες· διασκεδάσεις δηλαδή καί μέθες, κραυγές καί πηδήματα δαιμονικά, πού διαρκοῦν ὄχι μόνο κατά τήν ἡμέρα ἀλλά καί κατά τό μεγαλύτερο μέρος τῆς νύκτας. Τόσο μεγάλο κακό εἶναι λοιπόν ἡ ἀκράτεια καί ἀπό αὐτήν εἰσῆλθε στόν κόσμο ὁ θάνατος.
Ἐμεῖς ὅμως, ἀδελφοί ἀγαπημένοι ἀπό τόν Κύριο, ὀφείλουμε νά εὐχαριστοῦμε τόν Θεό πού μᾶς λύτρωσε ἀπό τέτοια μάταια πολιτεία καί διαγωγή καί μᾶς ἔφερε σ᾽ αὐτήν τήν μακαρία ζωή, ὅπου δέν ὑπάρχει ἀκράτεια ἀλλά συμμετρία· οὔτε μέθη ἀλλά νῆψις· οὔτε ταραχή ἀλλά εἰρήνη· οὔτε θόρυβος ἀλλά ἡσυχία· οὔτε αἰσχρολογία ἀλλά εὐχαριστία· οὔτε ἀσέλγεια ἀλλά ἁγνότητα καί ἁγιασμός καί σωφροσύνη. Ἀπό αὐτήν τήν ζωή λοιπόν ἀνέτειλαν οἱ θεοφόροι Πατέρες μας, οἱ ὁποῖοι μέ τήν Χάρι τοῦ Θεοῦ κατεπάτησαν τά πάθη, ἔδιωξαν δαίμονες, συναγωνίσθηκαν μέ τούς ἀγγέλους, ἔκαναν θαύματα, ἐπέτυχαν οὐράνιο δόξα, ἔγιναν θαυμαστοί στόν κόσμο· ἕνας ἀπ᾽ αὐτούς εἶναι καί ὁ μακάριος Ἀντώνιος, τοῦ ὁποίου τόν βίο ἀναγνώσαμε καί μάθαμε πόσο ὁ Θεός τόν δόξασε σ᾽ αὐτόν τόν κόσμο, ὥστε καί οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς νά θεωροῦν μεγάλο πρᾶγμα τό νά γράφουν σ᾽ αὐτόν καί νά λαμβάνουν ἀπ᾽ αὐτόν πάλι ἐπιστολές του.
Τήν πολιτεία αὐτῶν τῶν μακαρίων κι ἐμεῖς οἱ ταπεινοί ἀκολουθοῦμε· καί τό ὅτι θέλουμε νά τούς μιμηθοῦμε τό μαρτυρεῖ ἡ μοναχική μας τελείωσις, ἡ ἄρνησις τοῦ κόσμου, ἡ ἀποξένωσίς μας ἀπό τήν πατρίδα μας, τούς συγγενεῖς μας, τούς φίλους μας, τά ὑπάρχοντά μας. Τό μαρτυρεῖ ἐπίσης ἡ ὑποταγή μας, ἡ ὑπακοή, ἀλλά καί αὐτή ἡ ὁμολογία μας τώρα (ὑπέρ τῶν ἁγίων εἰκόνων), γιά τήν ὁποία ἔχουμε διωχθῆ.
Λοιπόν νά χαιρώμαστε καί νά συγχαίρουμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον πού μᾶς χαρίσθηκαν ὅλα αὐτά ἀπό τόν Θεό καί πού διανύουμε πνευματική ζωή, κατά τήν ὁποία ἀπό μᾶς ἐξαρτᾶται νά ἑορτάζουμε, ἄν θέλουμε, κάθε ἡμέρα καί νά χαιρώμαστε ἀτελεύτητη χαρά. Γι᾽ αὐτό, παρακαλῶ, μέ ἀκόμη περισσότερο ζῆλο νά ἀγωνιζώμαστε καί νά συνεχίζουμε τήν ὁμολογία μας αὐτή, ἐπειδή μάλιστα ἀκούστηκε ὅτι ὁ βασιλεύς ἐξαγγέλει διαταγές ἐναντίον μας καί ἴσως νά ἔλθη ξαφνικά κανείς ἀπεσταλμένος του. Ἀλλά ἄς μή θορυβηθοῦμε μέ αὐτά πού ἀκούγονται. Εἰ ὁ Θεός ὑπέρ ἡμῶν, τίς καθ᾽ ἡμῶν (Ρωμ. η’ 31); Καί ἀφοῦ καί προηγουμένως μᾶς βοήθησε, δέν θά μᾶς βοηθήση καί στό ἑξῆς; Μόνο ἄς ἔχουμε γενναῖο φρόνημα, μόνο νά προσέχουμε καλά, καί αὐτός θά μᾶς δώση δύναμι σέ ὅλα νά Τόν εὐαρεστήσουμε μέ τήν ζωή μας μέχρι τέλους καί νά ἐπιτύχουμε τήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα καί τό κράτος, σύν τῷ Πατρί καί τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.


Μετάφρασις ἐκ τῆς Ἱ. Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου.

http://www.inpanagiabentevi.gr/el/2-unc ... atros-hmwn
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Περι εγκράτειας...

6
Η εγκράτεια στη χριστιανική ζωή

Η αναγκαιότητα για μια υπεύθυνη στάση και μια συνειδητή πορεία κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή μάς υποχρεώνει να θέσουμε το ερώτημα: Ποιο είναι το νόημα της ιερής αυτής περιόδου; Σε τι συνίσταται η πιο βασική επιδίωξή μας;

Απάντηση στο ερώτημα αυτό ανευρίσκουμε στην εκκλησιαστική μας υμνογραφία, στους ιερούς ύμνους με τους οποίους ολόκληρη την Τεσσαρακοστή απευθυνόμαστε προς τον Τριαδικό Θεό μας.

Οι ύμνοι αποτελούν την ιερή γλώσσα της λατρείας. Και σ' αυτούς έχει αποταμιευθεί ο πλούτος της εκκλησιαστικής εμπειρίας. Μ' αυτούς εκφράζεται η εξαγιασμένη αίσθηση του λαού του Θεού.

Ένας, λοιπόν, από τους ύμνους που ψάλαμε και που μάς υποδεικνύει τι οφείλουμε να πράξουμε και πώς θα πρέπει να βιώσουμε κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, είναι και το 1ο Προσόμοιο του Τριωδίου. Ο υμνογράφος απευθύνεται σε όλους μας, απευθύνεται στη συναγμένη Εκκλησία και την προτρέπει:

«Εγκράτεια την σάρκα ταπεινώσαι πάντες σπουδάσωμεν, το θείον υπερχόμενοι στάδιον της αμώμου νηστείας...».

Δηλαδή: Καθώς εισερχόμαστε στο ιερό στάδιο της άμωμης νηστείας, ας αγωνιστούμε με ζήλο να ταπεινώσουμε τη σάρκα με την εγκράτεια.

Το πρώτο για το οποίο οφείλουμε να αναρωτηθούμε είναι, τι σημαίνει εγκράτεια στη γλώσσα της χριστιανικής ασκήσεως.

Προκαταβολικά θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι εγκράτεια δεν είναι μόνο η νηστεία, νοούμενη αποκλειστικά ως αποχή βρωμάτων. Το περιεχόμενο της εγκράτειας, σύμφωνα με τη χριστιανική εμπειρία, είναι πολύ πιο ευρύ. Αυτό μάς επισημαίνει και ο Μ. Βασίλειος:

«Εγκράτειαν δε ηγούμεθα ορίζεσθαι ου μόνον την των βρωμάτων αποχήν (τούτο γαρ πολλοί και των παρ' Έλλησι φιλοσόφων κατώρθωσαν), αλλά προ γε πάντων τον των οφθαλμών ρεμβασμόν».

Δηλαδή: «Η εγκράτεια νομίζουμε πώς δεν περιορίζεται μόνο στην αποχή των βρωμάτων, των τροφών (διότι αυτό το κατόρθωσαν και πολλοί από τους αρχαίους ειδωλολάτρες φιλοσόφους), αλλά προπάντων στον ρεμβασμό των ματιών».

Τι, λοιπόν, είναι η εγκράτεια; Επικαλούμαι δύο πατερικούς ορισμούς, έναν του Χρυσοστόμου και έναν του Βασιλείου, οι οποίοι μάς βοηθούν να κατανοήσουμε το πνεύμα της χριστιανικής εγκράτειας.

Κατά τον ι. Χρυσόστομο «τούτο εστιν εγκράτεια, το μηδενί υποσύρεσθαι πάθει». Εγκράτεια είναι να μην παρασύρεται και να μην υποκύπτει ο χριστιανός σε κάποιο πάθος.

Ο Μ. Βασίλειος είναι ο αναλυτικότερος: «Έστιν ουν η εγκράτεια», μάς λέει, «αμαρτίας αναίρεσις, παθών απαλλοτρίωσις, σώματος νέκρωσις μέχρι και αυτών των φυσικών παθημάτων τε και επιθυμιών, ζωής πνευματικής αρχή, των αιωνίων αγαθών πρόξενος, εν εαυτή το κέντρον της ηδονής αφανίζουσα».

Δηλαδή: «Εγκράτεια είναι η αναίρεση της αμαρτίας, η αποξένωση από τα πάθη, η νέκρωση του σώματος μέχρι των αυτών των φυσικών επιθυμιών και λειτουργιών, είναι η αρχή της πνευματικής ζωής, αυτή που γίνεται πρόξενος των αιωνίων αγαθών, αφανίζοντας με τη δύναμή της το κεντρί της φιληδονίας».

Η εγκράτεια, λοιπόν, στη χριστιανική μας εμπειρία είναι κάτι πολύ ευρύτερο από τη νηστεία των τροφών. Εκφράζει το πνεύμα του χριστιανικού αγώνα μας. Συγκεφαλαιώνει όλα τα επιμέρους στοιχεία που απαρτίζουν την εν Χριστώ ζωή μας.[...]

Η διδασκαλία της Εκκλησίας μας για την εγκράτεια και την ταπείνωση του σαρκικού φρονήματος συχνά παρεξηγείται. Και παρεξηγείται όχι μόνο από ανθρώπους που βρίσκονται έξω από την Εκκλησία, αλλά και από χριστιανούς, από ανθρώπους δηλαδή που είναι μέλη της.

Αγνοώντας το βαθύτερο νόημα της πίστεώς μας και παρερμηνεύοντας τη γλώσσα της χριστιανικής διδαχής, μάς κατηγορούν ότι περιφρονούμε το ανθρώπινο σώμα, θεωρώντας το σαν κάτι το κακό.

Μια τέτοια αντίληψη, απ' όποιους κι αν υποστηρίζεται, αποτελεί δεινή πλάνη. Για τη χριστιανική ανθρωπολογία το σώμα μας είναι κάτι το ιερό. Πλασμένο «καλόν λίαν» (Γεν. 1, 31), τιμήθηκε από τον ίδιο τον Θεάνθρωπο Κύριο, αφού κατά την ενανθρώπισή Του δεν προσέλαβε μόνο την ψυχή αλλά και το ανθρώπινο σώμα.

Έτσι, μετέχει στον εν Χριστώ αγιασμό και το σώμα που φέρουμε. Και αυτή η συμμετοχή είναι που το αναδεικνύει, όπως διδάσκει ο απόστολος Παύλος, ναό του Θεού και κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος (Α' Κορ. 3,17 . 6, 19). Και το ανθρώπινο σώμα, εξαγιασμένο με την εν Χριστώ άσκηση και τη ζωοποιό χάρη του Αγίου Πνεύματος, από τον παρόντα κόσμο, μέλλει να μετάσχει και στην άκτιστη δόξα της θείας Βασιλείας.

Αν κάτι πολεμούμε οι χριστιανοί με την άσκηση και την εγκράτεια, αυτό δεν είναι το σώμα αλλά «το φρόνημα της σαρκός» (Ρωμ. 6, 6- 7) οι εμπαθείς επιθυμίες, η ροπή προς τη φιληδονία που μετά την πτώση εμφιλοχώρησε μέσα μας.

Με την εν Χριστώ εγκράτειά μας, κατά την παροιμιώδη διατύπωση του αββά Ποιμένος στο Γεροντικό, δεν επιδιώκουμε να γίνουμε «σωματοκτόνοι» αλλά «παθοκτόνοι». Και, όπως διδάσκει ο Μ. Βασίλειος, ως εγκράτεια οι χριστιανοί δεν εννοούμε την αποχή των βρωμάτων «εις το παντελές» - αφού κάτι τέτοιο οδηγεί στον θάνατο-, αλλά «την επιτηδευόμενην αποχήν των ηδέων», αποχή που αποσκοπεί στην υπερνίκηση του φρονήματος της σαρκός και στην πραγματοποίηση «του της ευσεβείας σκοπού», που είναι ο αγιασμός μας.[...]

Η εγκράτεια – το είπαμε ήδη παραπάνω – δεν είναι μόνο η νηστεία των τροφών, η αποχή από ορισμένες τροφές ή η περιορισμένη ασιτία. Η εγκράτεια έχει ένα πολύ ευρύτερο περιεχόμενο. Επεκτείνεται και σε άλλες πλευρές της ανθρώπινης ζωής. Επιδιώκει την απαλλαγή του ασκουμένου χριστιανού από κάθε είδους πάθος.

Ο ανώνυμος σχολιαστής του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος διακρίνει την εγκράτεια σε αισθητή και σε νοητή. «Εγκράτεια αισθητή εστιν έκκλισις από πάντων των δια σαρκός ενεργουμένων παραλόγων πράξεων, εγκράτεια δε νοητή εστιν έκκλισις νου από ηδονής νοημάτων εμπαθών».

Δηλαδή: «Αισθητή εγκράτεια είναι η απομάκρυνση από όλες τις αθέμιτες πράξεις που ενεργούμε μέσω της σάρκας. Και νοητή εγκράτεια είναι η απομάκρυνση του νου από τη φιληδονία που προκαλούν οι εμπαθείς λογισμοί».

Η εγκράτειά μας ας μην περιοριστεί μόνο στις τροφές. Η νηστεία μας ας μην εκπέσει σε μια απλή αλλαγή των διαιτολογικών συνηθειών μας. Χρειάζεται να εγκρατευθούμε πολύπλευρα. Και να εγκρατευθούμε όλοι μας, κληρικοί και λαϊκοί, άγαμοι και έγγαμοι, μεγάλοι και μικροί.[...]

Εγκράτεια στις τροφές, αλλά εγκράτεια και στη λάμψη και την αιχμαλωσία του χρήματος!

Τι αξία έχει η νηστεία, όταν η φιλαργυρία μάς έχει κυριεύσει; Και, δυστυχώς, όχι μόνο εγγάμους αλλά και αγάμους; όχι μόνο λαϊκούς αλλά και μελανειμονούντας;

Εγκράτεια ακόμη και από εμπαθείς επιθυμίες. Η εγκράτεια, όπως γράφει ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, «καταμαραίνει το επιθυμητικόν της ψυχής». Ταπεινώνει τα πάθη. Μάς απαλλάσσει από τους ακάθαρτους λογισμούς. Χωρίς τη νέκρωση των εμπαθών επιθυμιών και την απελευθέρωσή μας από τους ακάθαρτους λογισμούς, δεν μπορούμε να ομιλούμε για αληθινή νηστεία και πραγματική εγκράτεια.

Αδελφοί μου,

Ας αναλάβουμε, τα όπλα μας. Τα όπλα του Πνεύματος. Τα όπλα του φωτός!

Και όλοι μας «εγκράτεια την σάρκα ταπεινώσαι σπουδάσωμεν». Άλλος δρόμος που να οδηγεί στην κοινωνία με τον ζώντα Θεό, που να μάς καθιστά μετόχους της χάριτος του Χριστού, που να μάς προετοιμάζει για μιαν επάξια συμμετοχή στα άχραντα Πάθη και την ένδοξη Ανάσταση του Θεανθρώπου Κυρίου μας δεν υπάρχει!

«Δος αίμα και λάβε Πνεύμα» υποδεικνύει ο αρχαίος ασκητής.

Η χάρη του Αγίου Πνεύματος κατακτάται με τον κόπο της εν Χριστώ ασκήσεως, με την κακοπάθεια, η οποία παρακολουθεί τον αγώνα της εγκράτειας. Έναν αγώνα που αναλαμβάνουμε από απόψε να διεξαγάγουμε με περισσότερο ζήλο και με μεγαλύτερη αυταπάρνηση, «το θείον υπερχόμενοι στάδιον της αμώμου νηστείας».

Από το βιβλίο
«Στο κατώφλι της Μεγάλης Τεσσαρακοστής-
Λειτουργικά και κατανυκτικά κείμενα»

http://agiameteora.net/index.php/megali ... i-zoi.html
Αρχιμ. Συμεών Κούτσα
Εκδ. Αποστολική Διακονία
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν

Re: Περι εγκράτειας...

7
Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἀναπτύσσουν μεγάλη καὶ βαθειὰ ἀνθρωπολογικὴ διδασκαλία γιὰ τὴν ψυχὴ καὶ τὰ πάθη τοῦ ἀνθρώπου. Κατ᾿ αὐτοὺς ἡ ψυχὴ διακρίνεται στὸ λογιστικὸ καὶ παθητικὸ μέρος. Τὸ παθητικὸ πάλι περιέχει τὸ θυμοειδὲς καὶ τὸ ἐπιθυμητικό. Στὸ λογιστικὸ περιέχονται οἱ λογικὲς ἐνέργειες τῆς ψυχῆς, δηλαδὴ οἱ λογισμοί, οἱ σκέψεις. Τὸ θυμοειδὲς εἶναι τὰ θετικὰ ἢ ἀρνητικὰ συναισθήματα, ἡ ἀγάπη, τὸ μίσος. Τὸ ἐπιθυμητικὸ εἶναι οἱ καλὲς ἐπιθυμίες τῶν ἀρετῶν καὶ οἱ κακὲς ἐπιθυμίες τῶν ἡδονῶν, τῶν ἀπολαύσεων, ἡ φιλοχρηματία, ἡ κοιλιοδουλία, ἡ σαρκολατρεία, τὰ σαρκικὰ πάθη. Ἂν αὐτὰ τὰ τρία μέρη τῆς ψυχῆς, τὸ λογιστικό, τὸ θυμοειδὲς καὶ τὸ ἐπιθυμητικό, δὲν καθαρισθοῦν, δὲν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ δεχθεῖ μέσα του τὴν Χάρι τοῦ Θεοῦ, νὰ θεωθεῖ. Τὸ λογιστικὸ καθαρίζεται μὲ τὴν νήψι, ποὺ εἶναι ἡ συνεχὴς τήρησις τοῦ νοὸς ἀπὸ τοὺς λογισμούς, μὲ τὸ νὰ κρατεῖ δηλαδὴ τοὺς καλοὺς λογισμοὺς καὶ νὰ ἀποδιώχνη τοὺς κακούς. Τὸ θυμοειδὲς πάλι καθαρίζεται μὲ τὴν ἀγάπη. Καὶ τὸ ἐπιθυμητικό, τέλος, καθαρίζεται μὲ τὴν ἐγκράτεια. Ὅλα αὐτὰ πάντως ἀπὸ κοινοῦ καθαρίζονται καὶ ἁγιάζονται μὲ τὴν προσευχή.
http://www.filoumenos.com/forum/viewtop ... 76&t=16837

Από τα τρία μέρη της ψυχής, το λογιστικό, το θυμοειδές και το επιθυμητκό , η εγκράτεια είναι αυτή που "καθαρίζει" το επιθυμητικό. Ο λόγος που κάνουμε εγκράτεια είναι ουσιαστικά για να επιτύχουμε την κάθαρση του επιθυμητικού μέρους ώστε να διευκολύνουμε την διαδικασία του φωτισμού της ψυχής.
1.Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον
2. ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν
Απάντηση

Επιστροφή στο “Διδασκαλιες αγιων και αποστάγματα πατερικης σοφιας”

cron