Του Pyotr Iskenderov*
Strategic Culture Foundation
29.05.2010
Αντιμέτωπη με μια άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση, η Ευρωπαϊκή Ένωση μοιάζει να βιάζεται να τελειώνει μια ώρα αρχύτερα με το μέρος της ατζέντας της που αφορά στα Βαλκάνια. Η σημαντικότερη φετινή συνάντηση για τα Βαλκάνια, η διάσκεψη κορυφής μεταξύ ΕΕ και Βαλκανικών χωρών, θα πραγματοποιηθεί στο Σεράγεβο στις 2 Ιουνίου. Η προηγούμενη διάσκεψη, που έγινε στο Μπρντό της Σλοβενίας στις 20 Μαίου, σημαδεύτηκε από σκάνδαλα και στη συνέχεια, όταν οι ηγέτες των κρατών-μελών της ΕΕ προτίμησαν τελικά να μη συμμετάσχουν, υποβαθμίστηκε σε μια ανούσια εθιμοτυπική εκδήλωση.
Η επικείμενη διάσκεψη κορυφής, ωστόσο, κατέχει ξεχωριστή θέση στην ατζέντα των θεμάτων εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ για το πρώτο εξάμηνο του 2010. Διοργανώνεται από την Ισπανία, τη χώρα που έχει φέτος την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ, και ο Ισπανός υπουργός εξωτερικών διευκρίνησε ότι η διάσκεψη στο Σεράγεβο σχεδιάστηκε ως ένα ιδιαίτερης σημασίας γεγονός που θα τιμήσει την Ισπανία για τη θητεία της στην ηγεσία της ΕΕ. Σε αντίθεση με τη διάσκεψη του Μπρντό, που σκοπό είχε να συγκεντρώσει και να συμφιλιώσει μεταξύ τους ηγέτες Βαλκανικών χωρών και ανώτατους αξιωματούχους της ΕΕ με αρμοδιότητα σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, η διάσκεψη του Σεράγεβο θα φιλοξενήσει τους υπουργούς εξωτερικών των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Τουρκίας, η οποία θα συμμετάσχει ως εκπρόσωπος του Οργανισμού της Ισλαμικής Διάσκεψης και ως εγγυήτρια δύναμη της ειρήνης στη Βοσνία. Στο φόρουμ θα συζητηθούν η τρέχουσα κατάσταση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το κοινό σχέδιο ΝΑΤΟ - ΕΕ που αφορά στη διοικητική οργάνωσή της, καθώς και τον σχεδιασμό ενός οδικού χάρτη που θα συμβάλει στην επίλυση προβλημάτων της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων, συμπεριλαμβανομένου του Κοσσυφοπεδίου και της ΠΓΔΜ.
Είναι προφανές ότι η ΕΕ διακινδυνεύει να πέσει στην ίδια παγίδα που έπεσε στο Μπρντό, ή μάλλον στο ίδιο βουνό, αφού Μπρντό σημαίνει οδόφραγμα στα Σλοβενικά. Οι Ισπανοί διοργανωτές της διάσκεψης κορυφής του Σεράγεβο, η αποστολή των Ηνωμένων Εθνών για προσωρινή διοίκηση στο Κοσσυφοπέδιο και η τοπική αποστολή της ΕΕ καλούνται να αντιμετωπίσουν το ίδιο πρόβλημα που ευθύνεται για την αποτυχία στης διάσκεψης του Μπρντό. Το ερώτημα που ανακύπτει είναι με ποιά σημαία θα συμμετάσχει η αντιπροσωπεία του Κοσσυφοπεδίου, δεδομένου ότι, σε αντίθεση με τη σχετική απόφαση του ΟΗΕ, οι Κοσοβάροι απορρίπτουν όσες επιλογές ή προτάσεις δεν θεωρούν δεδομένο το γεγονός ότι το Κοσσυφοπέδιο είναι ανεξάρτητο κράτος.
Απ' όσο γνωρίζω, η ισπανική πλευρά, υποβοηθούμενη από τον επικεφαλής της αποστολής του ΟΗΕ στο Κοσσυφοπέδιο Ιταλό διπλωμάτη Lamberto Zannier, έχει εκ των προτέρων απεργαστεί αρκετά σχέδια που θα απαιτήσει να γίνουν δεκτά και από το Βελιγράδι και από την Πρίστινα. Ένα από αυτά είναι η συμμόρφωση με την απόφαση αρ.1422 της 10ης Ιουνίου 1999 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η οποία δίνει στην αποστολή του ΟΗΕ την απόλυτη δικαιοδοσία να εκπροσωπεί το Κοσσυφοπέδιο διεθνώς. Ο υπουργός εξωτερικών της Σερβίας Vuk Jeremic αναφέρθηκε στο συγκεκριμένο σχέδιο όταν δήλωσε πριν από αρκετές μέρες ότι είχε επιτευχθεί συμφωνία με την Ισπανία, σύμφωνα με την οποία η οργάνωση της συμμετοχής της αποστολής των Ηνωμένων Εθνών για προσωρινή διοίκηση στο Κοσσυφοπέδιο θα ήταν σε πλήρη αντιστοιχία με την απόφαση αρ. 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ο υπουργός κατέστησε σαφές ότι το Κοσσυφοπέδιο θα εκπροσωπούσε η αποστολή του ΟΗΕ και ότι η συμφωνία αυτή δεν ήταν σε αντίθεση με τη θέση της Σερβίας όπως υπαγορεύεται από το σύνταγμά της.
Υπό τις παρούσες συνθήκες, ωστόσο, η ΕΕ κάθε άλλο παρά θα επιχειρήσει να αποφύγει οποιαδήποτε αντίθεση με τη συνταγματική θέση της Σερβίας στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου. Οι διοργανωτές της διάσκεψης κορυφής του Σεράγεβο διαθέτουν δύο επιπλέον προσχέδια για την εκδήλωση. Σύμφωνα με το πρώτο, οι αντιπροσωπείες θα συναντηθούν στο Σεράγεβο δίχως εθνικά σύμβολα (σημαίες). Η σερβική πλευρά αντέδρασε έντονα στην ιδέα από την αρχή, δηλώνοντας ότι, ανεξάρτητα από την συγκεκριμένη "φόρμουλα" που θα χρησιμοποιηθεί στη διάσκεψη κορυφής, το Κοσσυφοπέδιο -σε αντίθεση με τη Σερβία- δεν είναι δυνατόν να εκπροσωπηθεί ως κυρίαρχο κράτος στο Σεράγεβο ή οπουδήποτε αλλού. Ο Jeremic μάλιστα δήλωσε ότι για τη Σερβία αυτό αποτελεί το όριο που δεν προτίθεται ποτέ να υπερβεί.
Οι συναντήσεις κρατών δίχως τα εθνικά σύμβολά τους "δοκιμάστηκαν" για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων που έγιναν στην Γενεύη με σκοπό τη λήψη αποφάσεων για την πολεμική σύρραξη στον Καύκασο, στις οποίες συμμετείχαν αντιπρόσωποι του ΟΗΕ, της ΕΕ, του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), της Ρωσίας, της Γεωργίας, της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας. Στη πειραματική εκείνη φάση, ο τρόπος διοργάνωσης των συναντήσεων δίχως εθνικά σύμβολα κρινόταν από όλους τους συμμετέχοντες με μια κάποια κατανόηση, λόγω των περιστάσεων.
Σύμφωνα με πρόσφατες πληροφορίες, ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο θα εκπροσωπηθεί το Κοσσυφοπέδιο στην διάσκεψη του Σεράγεβο δεν έχει προηγούμενο. Ο επικεφαλής της αποστολής του ΟΗΕ Lamberto Zannier θα καθήσει στο ίδιο τραπέζι με τον αυτοαποκαλούμενο "υπουργό εξωτερικών του Κοσσυφοπεδίου" Skender Hyseni, με την εξής ιδιοτυπία: ο πρώτος θα εκπροσωπεί τον εαυτό του και τον οργανισμό που τον έστειλε εκεί, αφήνοντας στους Κοσοβάρους πλήρη ελευθερία κινήσεων να δρουν και να εκφράζονται κατά βούληση. Το σχέδιο αυτό περιέγραψε ο εκρόσωπος τύπου της αποστολής‚ των Ηνωμένων Εθνών για προσωρινή διοίκηση στο Κοσσυφοπέδιο Russell Geekie, ο οποίος δήλωσε σε συνέντευξη στην αλβανόφωνη εφημερίδα του Κοσσυφοπεδίου Koha Ditore ότι ο Zannier θα εκπροσωπούσε μεν την αποστολή του ΟΗΕ στο Κοσσυφοπέδιο, όχι όμως και τους φορείς ή όργανα του Κοσσυφοπεδίου.
Το σχέδιο, αποκύημα συνεργασίας του ΟΗΕ, της ΕΕ και της πολιτικής ηγεσίας του Κοσσυφοπεδίου, προκάλεσε κατακραυγή στους κύκλους της αλβανόφωνης αντιπολίτευσης στο Κοσσυφοπέδιο. Τα τρία αλβανόφωνα κόμματα της αντιπολίτευσης που εκπροσωπούνται στη βουλή (η Συμμαχία για το Μέλλον του Κοσσυφοπεδίου, η Νέα Συμμαχία για το Κοσσυφοπέδιο και η Δημοκρατική Παράταξη της Δαρδανίας) απαίτησαν από την κυβέρνηση του Hasim Thaci να διευκρινίσει ποιά ακριβώς θα είναι η σημασία της παρουσίας του Lamberto Zannier στην διάσκεψη μεταξύ ΕΕ και Βαλκανικών κρατών. Ο Bur
im Ramadani, αντιπρόσωπος του ισχυρότερου από τα τρία αλφανόφωνα κόμματα, της Συμμαχίας για το Μέλλον του Κοσσυφοπεδίου, τόνισε ότι η πολιτική ηγεσία του Κοσσυφοπεδίου θα πρέπει να φροντίσει να διασαφηνίσει πλήρως τη θέση και το ρόλο του Lamberto Zannier στην διάσκεψη, καθώς και ποιούς θα εκπροσωπεί. Παράλληλα, η Mimoza Kusari της Νέας Συμμαχίας για το Κοσσυφοπέδιο διαμαρτυρήθηκε για το ότι η αντιπροσώπευση του Κοσσυφοπεδίου θα γινόταν στα νομικά πλαίσια της απόφασης αρ. 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και της υπόστασης του Κοσσυφοπεδίου πριν την αυ
τονόμησή του. Επιχειρώντας να κατευνάσει την αντιπολίτευση, ο αναπληρωτής του πρωθυπουργού του Κοσσυφοπεδίου Hairedin Kuci αναγκάστηκε να παρεδεχτεί ότι οι ανησυχίες της αντιπολίτευσης ήταν κατά κάποιον τρόπο δικαιολογημένες και ότι η παρουσία του Zannier όντως θα δημιουργούσε προβλήματα στη συμμετοχή του Κοσσυφοπεδίου στη συγκεκριμένη διάσκεψη.
Είναι αδύνατο προς το παρόν να γίνουν προβλέψεις ούτε γύρω από το αν η διάσκεψη θα αποτελέσει επιτυχία της ισπανικής και βοσνιακής διπλωματίας ούτε για το αν οι διοργανωτές της θα καταφέρουν να πείσουν όλους τους προσκεκλημένους που θα συσκεφθούν στο ίδιο τραπέζι. Οπωσδήποτε όμως η επικείμενη αυτή συνδιάσκεψη της ΕΕ και των χωρών της Βαλκανικής είναι τεράστιας σημασίας για την Ισπανία για διάφορους λόγους. Ως μία από τις χώρες που εμμένουν στην άρνησή τους να αναγνωρίσουν το Κοσσυφοπέδιο ως ανεξάρτητο κράτος (οι άλλες τέσσερεις είναι η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ρουμανία και η Σλοβακία), να πρέπει να βρει τους κατάλληλους ελιγμούς για να διατηρήσει το κύρος της στις διαπραγματεύσεις που θα αφορούν στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να κατευνάσει τα διορισμένα όργανα των Βρυξελλών που έχουν από καιρό ταχθεί υπέρ της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου. Η οικονομική κρίση που εξαπλώνεται σαν επιδημία στη νότια Ευρώπη μοιάζει έτοιμη να φαλκιδεύσει τις θέσεις της Μαδρίτης, με αποτέλεσμα σε πρακτικό επίπεδο η Ισπανία να μπορέσει να υπερασπίσει τα συμφέροντά της μόνο στο βαθμό που η απόκλισή της δεν θέτει σε κίνδυνο τις προοπτικές της για τη λήψη πακέτων οικονομικής στήριξης από την ΕΕ.
Αξίζει να σημειωθεί επίσης η παρέμβαση διπλωμάτη της ΕΕ, ο οποίος κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων γύρω από τον τρόπο με τον οποίο θα εκπροσωπηθεί το Κοσσυφοπέδιο στην διάσκεψη του Σεράγεβο δήλωσε ότι "η Σερβία δεν έχει λόγους να είναι αισιόδοξη". Η δε λαλίστατη πρέσβειρα της Σουηδίας στο Βελιγράδι Kristen Bringeus τόνισε ότι η Σερβία δεν θα πρέπει να ευελπιστεί στην είσοδό της στην ΕΕ αν πριν δεν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου, στέλλοντας έτσι χωρίς υπεκφυγές μήνυμα στους Σέρβους για το πού ακριβώς βρίσκεται η "κόκκινη γραμμή" της ΕΕ όσον αφορά το ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου.
Εξάλλου, υπάρχει και μια άλλη συγκυρία που πρέπει να ληφθεί υπ' όψιν: το γεγονός ότι η διαφωνία με τους αλβανόφωνους αυτονομιστές του Κοσσυφοπεδίου απειλεί τη διάσκεψη στην οποία οι Βρυξέλλες ελπίζουν ότι θα δοθεί το πράσινο φως για την κατάργηση της Republika Srpska [ http://en.wikipedia.org/wiki/Republika_Srpska ], μιας από τις δύο περιφέρειες της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, την οποία η ΕΕ θεωρεί προπύργιο του σερβικού εθνικισμού και αυτονομισμού. Κι όμως, οι διαμορφωτές της πολιτικής της Δύσης δεν μοιάζουν να ανησυχούν πολύ για αυτό το κώλυμα.
Τέλος, είναι βέβαιο ότι οι αποφάσεις που θα προκύψουν από τη διάσκεψη του Σεράγεβο θα τεθούν αμέσως στη διάθεση μιας από τις τρείς μεγάλες παραμασωνικές οργανώσεις που κρύβονται πίσω από τη Νέα Τάξη Πραγμάτων, της Λέσχης Μπίλντερμπεργ, της οποίας η ετήσια σύνοδος ανοίγει τις πύλες της στις 4 Ιουνίου.

http://en.fondsk.ru