Σλαβικη Μυθολογια
Δημοσιεύτηκε: 17 Νοέμ 2008, 03:48
Η Σλαβική μυθολογία και θρησκεία αποτελείται από μύθους και ιστορίες που αναπτύχθηκαν για περισσότερο από 3.000 χρόνια, ενώ έχει πολλά κοινά στοιχεία με τις υπόλοιπες θρησκείες που προέρχονται από την Πρωτο-Ινδοευρωπαϊκή θρησκεία.
Πίνακας περιεχομένων
* 1 Ρίζες της σλαβικής μυθολογίας
o 1.1 Γραπτές πηγές
o 1.2 Λαϊκή παράδοση
* 2 Ημερολόγιο και γιορτές
* 3 Κοσμολογία
* 4 Κύριες θεότητες
o 4.1 Περούν και Βέλες
o 4.2 Γιαρίλο και Μοράνα
o 4.3 Σβαρόγ, Σβάροζιτς και Νταζβόγ
* 5 Ιστορικές παραδόσεις
* 6 Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ρίζες της σλαβικής μυθολογίας
Αντίθετα με την ελληνική ή την αιγυπτιακή μυθολογία, δεν υπάρχουν πρωταρχικές πηγές για τη μελέτη της Σλαβικής μυθολογίας. Παρά τις κάποιες αμφισβητούμενες θεωρίες, όπως το βιβλίο του Βέλες, δεν αποδεικνύεται ότι οι Σλάβοι είχαν κάποιο σύστημα γραφής προτού εκχριστιανιστούν. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα πως όλες οι θρησκευτικές δοξασίες και παραδόσεις πέρασαν προφορικά από γενιά σε γενιά, προτού ξεχαστούν στους αιώνες που ακολούθησαν την άφιξη του Χριστιανισμού. Συν τοις άλλοις, υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα, όπως παλιά σλαβικά ιερά ή λατρευτικά ειδώλια, ενώ κομμάτια από μυθολογικές δοξασίες και παγανιστικές γιορτές επιβιώνουν μέχρι σήμερα σε όλα τα σλαβικά έθνη μέσα από παραδοσιακά έθιμα, τραγούδια και ιστορίες.
Γραπτές πηγές
Δεν υπάρχουν γραπτές πηγές για τη σλαβική μυθολογία πριν τον κατακερματισμό του ενιαίου Πρωτοσλαβικού έθνους στους Δυτικούς, Ανατολικούς και Νότιους Σλάβους. Μια πιθανή εξαίρεση είναι μια μικρή αναφορά στην Ιστορία του Ηροδότου, που αναφέρει τη φυλή των Νευρών στο μακρινό βορρά, όπου οι άνδρες μεταμορφώνονται σε λύκους ορισμένες μέρες του χρόνου.(Ηροδότου Ιστορίαι, Δ'17 & Δ'105) Ορισμένες μελέτες ερμηνεύουν την αναφορά αυτή σαν τη σλαβική δοξασία για λυκανθρώπους, ενώ άλλες αναφέρονται στις παραδοσιακές γιορτές του θεού Βέλες, όπου ομάδες νεαρών ανδρών περιφέρονταν στα χωριά φορώντας μάσκες. Αμφιβολίες, βεβαίως, υπάρχουν για το αν το φύλο των Νευρών ταυτίζεται με πρωτοσλαβικά φύλα.
Η πρώτη γραπτή αναφορά στους Σλάβους και τη μυθολογία τους έγινε από τον Βυζαντινό ιστορικό Προκόπιο του 6ου αιώνα, ο οποίος στο έργο του Bellum Gothicum περιγράφει τις δοξασίες μιας νότιας σλαβικής φυλής, που διέσχισε σε δυο μόνο ημέρες τον ποταμό Δούναβη. Η φυλή αυτή πίστευε σε έναν θεό, κύριο των πάντων, δημιουργό του κεραυνού και της αστραπής, αλλά και σε διάφορους δαίμονες και νύμφες. Από μεταγενέστερες ιστορικές πηγές, προκύπτει πως πρόκειται για το θεό Περούν. Σε μεταγενέστερες πηγές επίσης περιγράφεται ένας ναός στην πόλη του Ρίντεγκοστ (Ράνταγκαστ), όπου λατρευόταν ο θεός Σβάροζιτς, καθώς κι ο θεός Σβάντεβιτ. ;
Λαϊκή παράδοση
Κατά τη διάρκεια του εκχριστιανισμού των σλαβικών πληθυσμών μεταξύ του 7ου και του 12ου αιώνα, ο Χριστιανισμός άνθιζε κυρίως στις πόλεις, ανάμεσα στους ευγενείς, ενώ η πλειοψηφία του αγροτικού πληθυσμού της επαρχίας πίστευε ακόμη στους παλαιούς μύθους. Οι Χειστιανοί ιερείς και μοναχοί πάλευαν να πατάξουν το φαινόμενο dvoeverie, τη διπλή πίστη. Από τη μια πλευρά, οι αγρότες κι οι χωρικοί δέχονταν τη βάπτισή τους, τις χριστιανικές λειτουργίες και γιορτές, αλλά από την άλλη πλευρά συνέχιζαν να διατηρούν την παλαιά παγανιστική λατρεία και να διεξάγουν αρχαία τελετουργικά. Το γεγονός αυτό συνέβαινε, γιατί οι περισσότεροι έβλεπαν το Χριστιανισμό σαν μια συμπληρωματική θρησκεία της παλαιάς Σλαβικής μυθολογίας. Η νέα θρησκεία προσέφερε την προοπτική της μετά θάνατον ζωής και την ελπίδα της σωτηρίας, αλλά ήταν επίσης απαραίτητη η διεξαγωγή των αρχαίων τελετουργικών για τη γονιμότητα, τα κοπάδια και την προστασία της οικογενειακής εστίας.
Η μείξη αυτή οδήγησε τους μελετητές στην κατηγοριοποίηση της σλαβικής λαογραφίας σε δυο ομάδες:
* Παραμύθια για διάφορους φανταστικούς χαρακτήρες και πλάσματα, όπως η Μπάμπα Γιάγκα, o Κοσέι ο Αθάνατος, δράκοι (zmey) και βαμπίρ. Κάποιες από τις δοξασίες αυτές είναι αρκετά παλαιές κι έχουν κάποια στοιχεία μυθολογικής δομής, αλλά δεν αποτελούν μύθους, καθώς δεν έχουν κάποια βαθύτερη ιερή ή θρησκευτική σημασία και ποικίλουν στα διάφορα σλαβικά έθνη.
* Παραδοσιακές γιορτές από λαϊκές δοξασίες ή τον εορτασμό Χριστιανών αγίων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η γιορτή της Άνοιξης, το Γιούργεβο, που βρίθει τόσο προχριστιανικών όσο και χριστιανικών στοιχείων, καθώς αποτελεί τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου.
Ημερολόγιο και γιορτές
Στους σλαβικούς μύθους, το έτος ήταν σεληνιακό και ξεκινούσε την 1η Μαρτίου, όπως και σε άλλους ινδοευρωπαϊκούς πολιτισμούς. Το τελευταίο βράδυ του παλαιού χρόνου κι η πρώτη μέρα του νέου χρόνου ονομάζονταν Velja Noc/Velik Dan (Μεγάλη Νύχτα/Μεγάλη Μέρα). Μετά τον εκχριστιανισμό των Σλάβων, οι ονομασίες αυτές αποδόθηκαν πιθανότατα στην εορτή του Πάσχα, ταιριάζοντας με τον όρο "Μεγάλη Εβδομάδα".
Εξάλλου, διοργανωνόταν μια μεγάλη γιορτή για τον ερχομό της άνοιξης, αφιερωμένη στο Γιαρίλο, θεό της γεωργίας και της γονιμότητας. Νεαρά αγόρια και κορίτσια περιφέρονταν στα χωριά κρατώντας πράσινα κλαδιά και λουλούδια και σε κάθε σπίτι έλεγαν τραγούδια, ενώ υπήρχε το συνήθιο να στολίζουν και να βάφουν αυγά, σύμβολα της νέας ζωής, έθιμο που αργότερα συνδέθηκε με το χριστιανικό Πάσχα.
Κατά το θερινό ηλιοστάσιο, γινόταν η γιορτή Ιβάνιε, που θυμίζει τη γιορτή του Κλήδονα. Υπήρχε άφθονο φαγητό και ποτό, ανάβονταν μεγάλες φωτιές, τις οποίες πηδούσαν νεαρά αγόρια και κορίτσια, που είτε ζευγάρωναν είτε χόρευαν σε κύκλους. Τα νεαρά κορίτσια έπλεκαν στεφάνια από λουλούδια και φτέρη και τα πετούσαν στα ποτάμια: ανάλογα με το πώς επέπλεαν, μάντευαν πότε και πώς θα παντρεύονταν.
Πίνακας περιεχομένων
* 1 Ρίζες της σλαβικής μυθολογίας
o 1.1 Γραπτές πηγές
o 1.2 Λαϊκή παράδοση
* 2 Ημερολόγιο και γιορτές
* 3 Κοσμολογία
* 4 Κύριες θεότητες
o 4.1 Περούν και Βέλες
o 4.2 Γιαρίλο και Μοράνα
o 4.3 Σβαρόγ, Σβάροζιτς και Νταζβόγ
* 5 Ιστορικές παραδόσεις
* 6 Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ρίζες της σλαβικής μυθολογίας
Αντίθετα με την ελληνική ή την αιγυπτιακή μυθολογία, δεν υπάρχουν πρωταρχικές πηγές για τη μελέτη της Σλαβικής μυθολογίας. Παρά τις κάποιες αμφισβητούμενες θεωρίες, όπως το βιβλίο του Βέλες, δεν αποδεικνύεται ότι οι Σλάβοι είχαν κάποιο σύστημα γραφής προτού εκχριστιανιστούν. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα πως όλες οι θρησκευτικές δοξασίες και παραδόσεις πέρασαν προφορικά από γενιά σε γενιά, προτού ξεχαστούν στους αιώνες που ακολούθησαν την άφιξη του Χριστιανισμού. Συν τοις άλλοις, υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα, όπως παλιά σλαβικά ιερά ή λατρευτικά ειδώλια, ενώ κομμάτια από μυθολογικές δοξασίες και παγανιστικές γιορτές επιβιώνουν μέχρι σήμερα σε όλα τα σλαβικά έθνη μέσα από παραδοσιακά έθιμα, τραγούδια και ιστορίες.
Γραπτές πηγές
Δεν υπάρχουν γραπτές πηγές για τη σλαβική μυθολογία πριν τον κατακερματισμό του ενιαίου Πρωτοσλαβικού έθνους στους Δυτικούς, Ανατολικούς και Νότιους Σλάβους. Μια πιθανή εξαίρεση είναι μια μικρή αναφορά στην Ιστορία του Ηροδότου, που αναφέρει τη φυλή των Νευρών στο μακρινό βορρά, όπου οι άνδρες μεταμορφώνονται σε λύκους ορισμένες μέρες του χρόνου.(Ηροδότου Ιστορίαι, Δ'17 & Δ'105) Ορισμένες μελέτες ερμηνεύουν την αναφορά αυτή σαν τη σλαβική δοξασία για λυκανθρώπους, ενώ άλλες αναφέρονται στις παραδοσιακές γιορτές του θεού Βέλες, όπου ομάδες νεαρών ανδρών περιφέρονταν στα χωριά φορώντας μάσκες. Αμφιβολίες, βεβαίως, υπάρχουν για το αν το φύλο των Νευρών ταυτίζεται με πρωτοσλαβικά φύλα.
Η πρώτη γραπτή αναφορά στους Σλάβους και τη μυθολογία τους έγινε από τον Βυζαντινό ιστορικό Προκόπιο του 6ου αιώνα, ο οποίος στο έργο του Bellum Gothicum περιγράφει τις δοξασίες μιας νότιας σλαβικής φυλής, που διέσχισε σε δυο μόνο ημέρες τον ποταμό Δούναβη. Η φυλή αυτή πίστευε σε έναν θεό, κύριο των πάντων, δημιουργό του κεραυνού και της αστραπής, αλλά και σε διάφορους δαίμονες και νύμφες. Από μεταγενέστερες ιστορικές πηγές, προκύπτει πως πρόκειται για το θεό Περούν. Σε μεταγενέστερες πηγές επίσης περιγράφεται ένας ναός στην πόλη του Ρίντεγκοστ (Ράνταγκαστ), όπου λατρευόταν ο θεός Σβάροζιτς, καθώς κι ο θεός Σβάντεβιτ. ;
Λαϊκή παράδοση
Κατά τη διάρκεια του εκχριστιανισμού των σλαβικών πληθυσμών μεταξύ του 7ου και του 12ου αιώνα, ο Χριστιανισμός άνθιζε κυρίως στις πόλεις, ανάμεσα στους ευγενείς, ενώ η πλειοψηφία του αγροτικού πληθυσμού της επαρχίας πίστευε ακόμη στους παλαιούς μύθους. Οι Χειστιανοί ιερείς και μοναχοί πάλευαν να πατάξουν το φαινόμενο dvoeverie, τη διπλή πίστη. Από τη μια πλευρά, οι αγρότες κι οι χωρικοί δέχονταν τη βάπτισή τους, τις χριστιανικές λειτουργίες και γιορτές, αλλά από την άλλη πλευρά συνέχιζαν να διατηρούν την παλαιά παγανιστική λατρεία και να διεξάγουν αρχαία τελετουργικά. Το γεγονός αυτό συνέβαινε, γιατί οι περισσότεροι έβλεπαν το Χριστιανισμό σαν μια συμπληρωματική θρησκεία της παλαιάς Σλαβικής μυθολογίας. Η νέα θρησκεία προσέφερε την προοπτική της μετά θάνατον ζωής και την ελπίδα της σωτηρίας, αλλά ήταν επίσης απαραίτητη η διεξαγωγή των αρχαίων τελετουργικών για τη γονιμότητα, τα κοπάδια και την προστασία της οικογενειακής εστίας.
Η μείξη αυτή οδήγησε τους μελετητές στην κατηγοριοποίηση της σλαβικής λαογραφίας σε δυο ομάδες:
* Παραμύθια για διάφορους φανταστικούς χαρακτήρες και πλάσματα, όπως η Μπάμπα Γιάγκα, o Κοσέι ο Αθάνατος, δράκοι (zmey) και βαμπίρ. Κάποιες από τις δοξασίες αυτές είναι αρκετά παλαιές κι έχουν κάποια στοιχεία μυθολογικής δομής, αλλά δεν αποτελούν μύθους, καθώς δεν έχουν κάποια βαθύτερη ιερή ή θρησκευτική σημασία και ποικίλουν στα διάφορα σλαβικά έθνη.
* Παραδοσιακές γιορτές από λαϊκές δοξασίες ή τον εορτασμό Χριστιανών αγίων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η γιορτή της Άνοιξης, το Γιούργεβο, που βρίθει τόσο προχριστιανικών όσο και χριστιανικών στοιχείων, καθώς αποτελεί τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου.
Ημερολόγιο και γιορτές
Στους σλαβικούς μύθους, το έτος ήταν σεληνιακό και ξεκινούσε την 1η Μαρτίου, όπως και σε άλλους ινδοευρωπαϊκούς πολιτισμούς. Το τελευταίο βράδυ του παλαιού χρόνου κι η πρώτη μέρα του νέου χρόνου ονομάζονταν Velja Noc/Velik Dan (Μεγάλη Νύχτα/Μεγάλη Μέρα). Μετά τον εκχριστιανισμό των Σλάβων, οι ονομασίες αυτές αποδόθηκαν πιθανότατα στην εορτή του Πάσχα, ταιριάζοντας με τον όρο "Μεγάλη Εβδομάδα".
Εξάλλου, διοργανωνόταν μια μεγάλη γιορτή για τον ερχομό της άνοιξης, αφιερωμένη στο Γιαρίλο, θεό της γεωργίας και της γονιμότητας. Νεαρά αγόρια και κορίτσια περιφέρονταν στα χωριά κρατώντας πράσινα κλαδιά και λουλούδια και σε κάθε σπίτι έλεγαν τραγούδια, ενώ υπήρχε το συνήθιο να στολίζουν και να βάφουν αυγά, σύμβολα της νέας ζωής, έθιμο που αργότερα συνδέθηκε με το χριστιανικό Πάσχα.
Κατά το θερινό ηλιοστάσιο, γινόταν η γιορτή Ιβάνιε, που θυμίζει τη γιορτή του Κλήδονα. Υπήρχε άφθονο φαγητό και ποτό, ανάβονταν μεγάλες φωτιές, τις οποίες πηδούσαν νεαρά αγόρια και κορίτσια, που είτε ζευγάρωναν είτε χόρευαν σε κύκλους. Τα νεαρά κορίτσια έπλεκαν στεφάνια από λουλούδια και φτέρη και τα πετούσαν στα ποτάμια: ανάλογα με το πώς επέπλεαν, μάντευαν πότε και πώς θα παντρεύονταν.