Tου Θανου Π. Ντοκου*

Μέσα στο 2011 αναμένονται τρεις κρίσιμες διαδοχές ηγεσίας που ενδέχεται να μεταμορφώσουν την περιοχή της Μέσης Ανατολής, πιθανώς έχοντας και ευρύτερες συνέπειες. Η πρώτη περίπτωση είναι η γειτονική μας Τουρκία.
Οι βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2011 θα αναδείξουν, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, και πάλι νικητή τον κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος πιθανότατα θα επιδιώξει να μεταπηδήσει στην προεδρία της Τουρκικής Δημοκρατίας, αφού προηγουμένως υλοποιήσει μια συνταγματική μεταρρύθμιση που θα μεταφέρει σημαντικές εξουσίες από τον πρωθυπουργό στον πρόεδρο της χώρας.

Εκτός από τις αναταράξεις που θα προκαλέσει μια τέτοια αλλαγή στο τουρκικό πολιτικό σύστημα, θα τεθεί εκ των πραγμάτων ζήτημα διαδοχής του κ. Ερντογάν στην ηγεσία του ΑΚΡ. Ισως να καταφέρει να επιβάλει τον δικό του (αδύναμο) ηγέτη και να συνεχίσει να ελέγχει το κόμμα. Αν η προσπάθειά του δεν είναι επιτυχημένη, δεν θα πρέπει να θεωρείται αδιανόητη η διάσπαση του ΑΚΡ, που είναι εκ φύσεως ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα. Ασφαλώς δεν είναι το πιθανότερο σενάριο, αλλά το ενδεχόμενο δεν μπορεί να αποκλειστεί, προσφέροντας έτσι μια ευκαιρία στο κεμαλικό κατεστημένο να επιστρέψει στο πολιτικό παιχνίδι.


Προεδρικές εκλογές θα διεξαχθούν και στην Αίγυπτο, χώρα κομβικής σημασίας για τον αραβικό κόσμο. Τυχόν προσπάθεια του -ασθενούς- προέδρου Χόσνι Μουμπάρακ να παρατείνει την παραμονή του στον προεδρικό θώκο ή να επιβάλει τον γιο του Γκαμάλ, χωρίς να επιτρέψει τη διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών με τη συμμετοχή κατ’ ελάχιστον του Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι, θα προκαλέσει ισχυρότατες αντιδράσεις τόσο από την «κοσμική» αντιπολίτευση, όσο και από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Ενδεχόμενη αποσταθεροποίηση της Αιγύπτου θα κλονίσει ολόκληρη την περιοχή. Αντίστοιχα, ομαλή αλλαγή στην ηγεσία της χώρας θα προκαλέσει πιέσεις για περισσότερη δημοκρατία και σε άλλες αραβικές χώρες.


Η τρίτη περίπτωση αλλαγής ηγεσίας που θα συμβεί στο σχετικά εγγύς μέλλον, όχι λόγω προγραμματισμένων εκλογών, αλλά για βιολογικούς λόγους, είναι αυτή της Σαουδικής Αραβίας. Ο βασιλιάς Αμπντάλα είναι μετριοπαθής και ικανός ηγέτης, αλλά είναι 86 ετών. Η ομαλότητα της διαδικασίας διαδοχής αλλά και το πρόσωπο του διαδόχου του θα επηρεάσουν το μέλλον της δυναστείας των Αλ Σαούντ, της Σαουδικής Αραβίας, αλλά ενδεχομένως της Μέσης Ανατολής και του διεθνούς συστήματος γενικότερα, λόγω του κεντρικού ρόλου της χώρας στην παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου, αλλά και τις εσωτερικές ισορροπίες στον χώρο του σουνιτικού Ισλάμ.


Αν σε αυτές τις επικείμενες διαδικασίες διαδοχής προσθέσει κανείς και την παλαιστινιακή «εκκρεμότητα», αφού η θητεία του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς έχει παραταθεί λόγω αδυναμίας διεξαγωγής εκλογών, καθώς και τις ΗΠΑ όπου αρχίζουν να συγκεντρώνονται μαύρα σύννεφα όσον αφορά την προσπάθεια του Μπαράκ Ομπάμα να κερδίσει μια δεύτερη θητεία στις εκλογές του 2012, το ενδεχόμενο σαρωτικών αλλαγών στην πολιτική κατάσταση αρκετών και ιδιαίτερα σημαντικών χωρών στην περιοχή της Μέσης Ανατολής φαντάζει αρκετά πιθανό.


* Ο Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
kathimerini

http://infognomonpolitics.blogspot.com