Από το ασυγχώρητο έγκλημα του 1438 ως την Άλωση

Η μάχη

Στίς 20 Απριλίου όλοι οι κάτοικοι συγκεντρώθηκαν στά τείχη πού βλέπουν στήν Προποντίδα γεμάτοι περιέργεια. Πανιά φάνηκαν στόν ορίζοντα καί όλοι ανεθάρρησαν ότι έρχεται επιτέλους η βοήθεια από τόν πάπα..................

.............. Τά πλοία ήταν μόλις τέσσερα, αλλά ίσως ήταν η εμπροσθοφυλακή ενός μεγάλου χριστιανικού στόλου πού πλησίαζε νά διώξει τούς βαρβάρους. Δυστυχώς όμως τά σκάφη αυτά ήταν εκείνα στά οποία ο Κωνσταντίνος είχε παραγγείλει προμήθειες γιά τούς κατοίκους. Τά τρία ήταν Γενοβέζικα καί τό ένα καί μεγαλύτερο ήταν βασιλικό καί είχε καπετάνιο τόν περίφημο Φλαντανελά. Τά πλοία αρχικά είχαν καθηλωθεί στήν Χίο από βόρειους ανέμους, αλλά τώρα οι ισχυροί νοτιάδες τά έσπρωχναν πρός τόν Κεράτιο. Ο Μωάμεθ αμέσως διέταξε τόν Μπαλτόγλου νά πάρει όλη τή δύναμη από τό Διπλοκιόνιο (Mπεσικτάς) καί νά τά συλλάβει. Τά τέσσερα μεγάλα πλοία περικυκλώθηκαν από τά δεκάδες μικρότερα τουρκικά καί τό χειρότερο ήταν ότι ο άνεμος έπαψε νά φυσά. Ο καπουδάν πασσάς εμβόλισε τόν βυζαντινό δρόμωνα καί άρχισε μία σκληρή μάχη σώμα μέ σώμα. Οι ελπίδες των χριστιανών ήταν ελάχιστες αλλά υπό τό βλέμμα των χιλιάδων κατοίκων αγωνίζονταν μέ γενναιότητα. Τά χριστιανικά πλοία δέθηκαν μεταξύ τους καί έμοιαζαν σάν ένα οχυρό μέσα στήν θάλασσα, τό οποίο χιλιάδες τούρκοι προσπαθούσαν νά τό εκπορθήσουν. Ο κυβερνήτης Φλαντανελάς δέν έπαψε στιγμή νά εμψυχώνει τούς άντρες του καί συνέχισε μέ ένα τεράστιο πέλεκυ νά πολεμά μέ πείσμα. Αλλά καί κάποιος άλλος είχε αγωνία γιά τήν έκβαση της παράξενης αυτής ναυμαχίας. Ο σουλτάνος έφιππος είχε μπεί στό νερό καί εκτόξευε απειλές καί ύβρεις κατά του ναυάρχου του.

"ο δέ αμηράς θεωρών μηδέν άξιον έργον ποιούντα τόν τοσούτον καί τηλικούτον στόλον αλλά μάλλον ήττονα όντα, μανείς καί θυμώ ληφθείς, βυχώμενος καί τούς οδόντας τρίζων ύβρεις ενέχεε εις τούς αυτού, δειλοκάρδιους καί γυναικώδεις καί ανωφελείς αποκαλών, καί τόν ίππον κεντρίσας ήλθεν εντός της θαλάσσης..."

Η μοίρα παίζοντας τό παιχνίδι της έκανε τόν νοτιά νά δυναμώσει, έσπρωξε τά μεγάλα πλοία πρός τόν Κεράτιο κόλπο πού ήταν οι υπόλοιπες ιταλικές γαλέρες του Τρεβιζάνου καί του Ζαχαρία Γριώνη καί τά τούρκικα υποχώρησαν. Ισως ήταν ευκαιρία νά επιτεθούν όλα τά χριστιανικά πλοία καί νά διαλύσουν τόν στόλο του Μωάμεθ αλλά δέν τό έκαναν. Η σωτηρία των εξαντλημένων χριστιανών ναυτικών αναπτέρωσε τό ηθικό των κατοίκων της Πόλης, ενώ ντρόπιασε τούς Οθωμανούς των οποίων οι απώλειες ξεπέρασαν τούς χίλιους σκοτωμένους. Ο Μωάμεθ έξαλλος ήθελε νά παλουκώσει τόν άτυχο Μπάλτογλου αλλά τόν συγκράτησαν οι στρατηγοί του. Ράβδισε ο ίδιος τό ναύαρχο, τόν καθαίρεσε καί όρισε αντικαταστάτη τόν Χαμουζά πασσά, ενώ τήν περιουσία του όλη τήν μοίρασε στούς γενίτσαρους, όπως συνηθίζοταν σέ παρόμοιες περιπτώσεις.

Τελικά βέβαια, τή χαρά των Ελλήνων διαδέχτηκε η λύπη γιατί τελικά χριστιανικός στόλος δέν ερχόταν γιά νά τούς σώσει καί όπως λεέι ο Sir Edwin Pears "η τύφλωση των ηγεμόνων της Εσπερίας έφθανε μέχρι τήν παραφροσύνη. Αυτοί καί οι λαοί τους έμελλε νά τιμωρηθούν σκληρά γιά τήν αισχρή εγκατάλειψη της Κωνσταντινούπολης, του αυτοκράτορα καί του λαού της." http://www.agiasofia.com/greek/alosis2.html

Τήν 22α Απριλίου, ημέρα Κυριακή, έμελλε νά συμβεί ένα από τά παραδοξότερα γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας. Ο Μωάμεθ μέ τήν βοήθεια Ιταλού μηχανικού είχε συλλάβει τό σχέδιο νά κατασκευάσει διολκό από τήν οποία θά μετέφερε τά έλαφρά πλοιάρια του, τίς λεγόμενες φούστες, από τό Διπλοκιόνιο (Μπεσικτάς) στόν Κεράτιο. Η αποτυχία του Μπαλτόγλου νά εξουδετερώσει τίς τέσσερες γαλέρες Πολιορκία Κωνσταντινουπόλεως 1453 τόν επείσμωσε καί έθεσε πάραυτα τό μεγαλεπίβολο σχέδιό του............

.............Σύμφωνα μέ τόν Κριτούβουλο "ήτο δέ τό θέαμα παράξενον καί απίστευτον εις τούς ακούοντας πλήν των ιδόντων, τό νά βλέπωσι ναυς επί της μεσογαίας φερόμενας μετ'αυτών των πληρωμάτων καί των ιστίων καί της άλλης αποσκευής." Kατ'αυτόν τόν τρόπο αξιόμαχος στολίσκος βρέθηκε στό λιμάνι των Ψυχρών Υδάτων (Κασίμ πασσά), μέσα στόν Κεράτιο, πρός μεγάλη έκπληξη των Ελλήνων οι οποίοι μέ τό πρώτο φως της ημέρας έβλεπαν τόν εχθρό νά απειλεί καί τά τείχη πρός τήν μεριά του Κεράτιου, τείχη τά οποία ήταν καί πολύ αδύνατα καί επανδρωμένα μέ ολιγάριθμους άνδρες. Καί βέβαια όλοι οι κάτοικοι ήξεραν ότι από εκείνα τά τείχη είχε αλωθεί η πολυαγαπημένη πόλη τους από τούς Φράγκους τό 1204.


.............

Στίς 23 Απριλίου οι αμυνόμενοι συνήλθαν σέ συμβούλιο ώστε νά αποφασίσουν τί μέλλει γενέσθαι. Ο Βενετός Ιάκωβος Κόκκος, "ανήρ οξύτερος του ποιείν ή λέγειν, ήρξατο του έργου πάνυ επιτηδείως καί καλώς τρόπω τοιώδε, ακάτια τρία πάνυ ταχέα καί γοργά οικονομήσας, καί τεσσαράκοντα νέους θαρσαλέους καί μεγαλοψύχους καί ανδρείους εν αυτοίς έβαλε, Γραικούς τε καί Ιταλούς, καί καλώς παραγγείλας αυτοίς τά πάντα καί τάς κατασκευασθείσας μετά του υγρού πυρός τέχνας δώσας, ίνα έλθωσιν νυκτός καί περάσωσι πρός τόν Γαλατάν καί πλησίον της πέρας εκείνης γης έλθωσιν έως των τριήρεων καί τά ορισθέντα πράξωσιν...", κατά τόν Φρατζή. Ακολούθησαν συσκέψεις καί μέ προτροπή των Γενουατών η επιχείρηση αναβλήθηκε, μέ τό σκεπτικό νά προετοιμαστεί καλύτερα. Ομως κάποιος Γενουάτης από τήν συνοικία του Γαλατά πρόδωσε τό μυστικό καί ειδοποίησε τόν σουλτάνο, ο οποίος έστησε τά κανόνια του, ετοίμασε τά πληρώματα καί περίμενε.............

........Η αποτυχία της επιχείρησης υπήρξε αιτία διαμάχης καί φιλονεικίας στίς τάξεις των Βενετών καί των Γενοβέζων, η οποία τερματίστηκε μετά από τήν επέμβαση του Κωνσταντίνου. Εν τω μεταξύ ενώ συνεχίζοταν ακατάπαυστα ο βομβαρδισμός των χερσαίων τειχών, καθώς καί οι μικροσυμπλοκές στά τμήματα των τειχών πού κατέρρεαν, ιδιαίτερα παρά τη πύλη του Αγίου Ρωμανού, ο νεαρός σουλτάνος κατασκεύασε μέ βαρέλια, μία γέφυρα στήν πύλη του Κυνηγού, στό σημερινό Αϊβάν Σεράϊ. Ο κλοιός στένευε καί ενώ ο αριθμός των αμυνομένων ελλατώνονταν οι επιτιθέμενοι ενισχύοταν από νέα στίφη μουσουλμάνων πού συνέρρεαν διαρκώς από τά βάθη της Ασίας. Πέραν αυτού πολλοί Έλληνες λόγω ιδεολογίας ή θρησκευτικού φανατισμού αρνούμενοι νά πολεμήσουν χλεύαζαν τόν βασιλιά...........http://www.agiasofia.com/greek/alosis2.html

Η τελευταία λειτουργία της Αγ.Σοφιάς

.......Σύσσωμος ο λαός άρχισε νά συρρέει πρός τήν Αγία Σοφία, τήν οποία είχαν εγκαταλείψει μετά τήν κοινή λειτουργία μέ τούς καθολικούς πού είχε γίνει στίς 12 Δεκεμβρίου 1452. Η απέραντη εκκλησία γέμισε από δεκάδες χιλιάδες πιστούς οι οποίοι μαζί μέ τόν βασιλιά, τήν αριστοκρατία, τόν κλήρο, τέλεσαν τήν τελευταία λειτουργία, στίς 28 Μαΐου 1453, προσευχόμενοι γιά τή σωτηρία της Βασιλεύουσας. Η λαμπρότερη εκκλησία πού κατασκευάστηκε O μαρμαρωμένος βασιλιάς ποτέ ζούσε τήν αγωνία της γερασμένης αυτοκρατορίας πού πέθαινε. Εκείνες οι ψαλμωδίες μας διαβεβαιώνει ο μεγάλος δάσκαλος Σλουμβερζέ θά αντηχούν αιώνια στήν ελληνική ψυχή.............


Η έσχατη επίθεση

Η έσχατη επίθεσις άρχισε τίς πρώτες πρωϊνές ώρες, τή νύκτα της Δευτέρας 28 Μαΐου πρός τήν Τρίτη 29 Μαΐου, πρός όλα τά σημεία των τειχών, καί από τή στεριά καί από τή θάλασσα. Η κύρια βέβαια έφοδος έγινε στήν κοιλάδα του Λύκου, μεταξύ της Πύλης του Ρωμανού καί τήν Πύλη της Αδριανουπόλεως, εκεί πού τό εξωτερικό τείχος είχε καταρρεύσει τελείως, οι τέσσερεις πύργοι είχαν κατεδαφισθεί καί στήν θέση τους βρίσκοταν ένα αυτοσχέδιο πλέγμα από δοκάρια, κλαριά καί βαρέλια γεμάτα μέ χώμα καί πέτρες. "Αλλάχ αλλάχ λαχιλαλλάχ" κραύγαζαν οι επιτιθέμενοι τήν ώρα πού ορμούσαν στά τείχη. "Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τά νικητήρια" απαντούσαν οι αμυνόμενοι από τό πάνω μέρος των τειχών, τήν ώρα πού εκσφενδόνιζαν σύννεφα από βέλη καί πέτρες καί έριχναν καυτό λάδι καί υγρό πύρ στούς βαρβάρους......

........Οι Ελληνες καί οι Ιταλοί πολεμούσαν σαν λεοντάρια καί ιδιαιτέρως ο Ιουστινιάνης καί ο Αυτοκράτορας οι οποίοι κρατούσαν τό πιό αδύνατο σημείο στήν Πύλη του Αγίου Ρωμανού. Τό πρώτο κύμα της εφόδου τό μόνο πού κατάφερε ήταν νά κουράσει τούς αμυνόμενους καί στό τέλος αποδεκατίσθηκε. Υστερα από δύο ώρες ο σουλτάνος επέτρεψε στούς επιζώντες νά υποχωρήσουν. .......

....Ο Μωάμεθ αν καί είχε χάσει τήν ψυχραιμία του, βλέποντας πλήθος τούς νεκρούς των στρατιωτών του, οργάνωσε αμέσως τήν τρίτη έφοδο. Πλησίασε τούς γενίτσαρους, τούς εξόρκισε νά πολεμήσουν γιά τήν πίστη τους καί τό πρωΐ πλέον της 29ης Μαΐου, όπου ο ήλιος είχε ήδη ανατείλλει, όρμησε τό τρίτο κύμα κατά των τειχών......


....Τήν ίδια στιγμή στό σημείο της Πύλης του Ρωμανού, όπου συνεχίζοταν η μάχη σώμα μέ σώμα, τραυματίστηκε ο Ιουστινιάνης, ο οποίος αποφάσισε νά εγκαταλείψει τόν αγώνα καί νά αποσυρθεί στήν γαλέρα του γιά νά γιατρευτεί. Ο Κωνσταντίνος μάταια τόν ικέτευσε νά παραμείνει στό πεδίο της μάχης, αλλά ο Γενοβέζος επέμεινε καί έφυγε παίρνοντας μαζί του αρκετούς Ιταλούς μαχητές. Κατόρθωσε νά φτάσει στό καράβι του όπου πέθανε πλέοντας πρός στήν Χίο. Οι περισσότεροι συγγραφείς της εποχής κατακρίνουν τόν Ιουστινιάνη γιά τήν ατολμία της στιγμής ή οποία ήταν η αιτία νά κλονιστεί The invaders enter in Constantinople η άμυνα σέ εκείνο ακριβώς τό σημείο καί οι Τούρκοι νά εισβάλλουν στό εσωτερικό της Πόλης......

....Ο Παλαιολόγος τότε έβγαλε τήν αυτοκρατορική του στολή, διατηρώντας τά ερυθρά πέδιλα μέ τούς χρυσούς δικέφαλους αετούς, γύρισε στόν Καντακουζηνό καί του είπε: "Υπάγωμεν πρός τόν θάνατο," ενώ κατά άλλους είπε: "Γίνεται εγώ νά είμαι ζωντανός καί η Πόλις νά έχει κυριευτεί; .....http://www.agiasofia.com/greek/alosis2.html

Η προδομένη Πόλη παραδίνετε στους Οθωμανούς

Ο πρώτος Τούρκος πού θά ανέβαινε στό τείχος θά κέρδιζε τήν μεγαλύτερη αμοιβή από τόν σουλτάνο καί ήταν ένας γενίτσαρος μέ τό όνομα Χασάν. Ο Χασάν ήταν γεννημένος Ελληνας από τήν Βιθυνία της Μικράς Ασίας αλλά είχε τήν τύχη των παιδιών πού τά άρπαζαν οι Οθωμανοί καί τά στρατολογούσαν στό σώμα των γενιτσάρων. Ελληνας λοιπόν παρέδωσε τήν Πόλη στόν σουλτάνο καί πρέπει νά ξέρουμε ότι όσους ήρωες γέννησε αυτός ο τόπος, άλλους τόσους καί ίσως περισσότερους προδότες γέννησε καί συνεχίζει νά γεννά. Θα ακολουθήσω τόν Ιμβριο Κριτόβουλο, τόν γραμματέα του σουλτάνου, καί θά δώσω μία ελεύθερη απόδοση της περιγραφής του γιά τήν συνέχεια της φοβερής εκείνης αλώσεως:

"Οι μαχητές μπαίνουν στήν πόλη από τό κατεστραμμένο τείχος καί σκοτώνουν όλους τούς Ρωμηούς πού μάχονταν νά τούς απωθήσουν. Εξοργισμένοι από τίς τόσες μέρες της πολιορκίας ορμούν στά σπίτια καί κατασφάζουν όσους βρίσκουν άντρες, γυναίκες καί παιδιά χωρίς νά λυπηθούν κανένα. Κατά ομάδες κινούνται κατά των πλουσίων οικιών καί κατά των εκκλησιών, όπου ελπίζουν νά βρούν θησαυρούς λεηλατώντας, φονεύοντας, βρίζοντας καί αρπάζοντας αιχμαλώτους. Τό θέαμα ήταν τρομερό καί ελεεινό πέραν πάσης φαντασίας, βλέποντας νά τραβούν από τά μαλλιά, παρθένες οι οποίες δέν είχαν βγεί ποτέ από τά σπίτια τους, ευγενείς κυρίες, καλόγριες πού είχαν αφιερώσει τήν ζωή τους στό Θεό καί νά τίς βιάζουν σάν άγρια θηρία. Τούς γέροντες τούς τρυπούσαν μέ τά ξίφη όπως καί τά μωρά πού άρπαζαν από τήν αγκαλιά των μανάδων τους.

Καί τί νά πεί κανείς γιά τήν σύλληση καί αρπαγή των ιερών εικόνων καί άλλων αντικειμένων από τίς εκκλησίες καί τά μοναστήρια; Τά ιερά άμφια πετάγονταν στήν πυρά ή μέ αυτά έντυναν τά άλογά τους, καί ενώ έπιναν τήν Θεία Κοινωνία, θρυμμάτιζαν τούς μαρμάρινους τάφους καί σκύλευαν τούς νεκρούς, πετάγοντας πρός όλες τίς κατευθύνσεις τά οστά τους. Τά βιβλία καί τά πονήματα των φιλοσόφων πετάγονταν στήν πυρά ή καταπατούνταν. Οι δέ Ρωμηοί πού μάχονταν στά άλλα μέρη του τείχους, όταν έβλεπαν πίσω τους τόν εχθρό νά καταφθάνει έπεφταν κάτω από τά τείχη."

Αντίστοιχη είναι καί η αφήγηση του Φρατζή, σύμφωνα μέ τόν οποίο δέν φαινόταν τό χώμα από τίς αμέτρητες σωρούς των νεκρών, οι δρόμοι είχαν μετατραπεί σέ ποτάμια αίματος, καί η Αγία Σοφία μετατράπηκε σέ χώρο θυσίας καί μαρτυρίου:

"Χριστέ βασιλεύ, ως ανερμήνευτα καί ανεξιχνίαστα εισι. καί ήν ιδείν τόν παμμέγιστον εκείνον ναόν καί θειότατον της του Θεού Σοφίας, τόν ουρανόν τόν επίγειον, τόν θρόνον της δόξης του Θεού, ου έσωθεν των αδύτων καί άνωθεν των θυσιαστηρίων καί τραπεζών ήσθιον καί έπινον, καί τάς ασελγείς γνώμας καί ορέξεις αυτών μετά γυναικών καί παρθένων καί παίδων επάνωθεν εποίουν καί έπραττον. Τίς μή θρηνήση σε, άγιε ναέ; καί πανταχού παν κακόν ήν, καί πάσα κεφαλή ήλγει, εν οίκοις θρήνοι καί κλαυθμοί ανδρών οιμωγαί, γυναικών βιασμοί."

........Εν τω μεταξύ, οι δερβίσηδες κατακερμάτιζαν επί πολλές ώρες τούς μαρμάρινους τάφους των αυτοκρατόρων καί των Πατριαρχών, ενώ οι εισβολείς οργανωμένοι σέ συμμορίες, σέ κάθε σπίτι πού κατελάμβαναν ύψωναν καί μία σημαία μέ τήν ημισέληνο γιά νά μήν πλησιάσουν άλλοι ομμόφιλοί τους. Ο Barbaro αναφέρει ίσως τόν υπερβολικό αριθμό των διακοσίων χιλιάδων σημαιών ότι ανυψώθηκαν στά σπίτια πού είχαν καταληφθεί.........

.....Οι μόνοι υπερασπιστές πού δέν εγκατέλειψαν τήν προσπάθεια, ήταν οι Κρήτες νάυτες πού υπερασπίζοταν τόν πύργο του Βασιλειόυ Β' στήν Ωραία Πύλη, (Μπαχτσε Καπουσί) κόντα στήν έξοδο του Κεράτιου. Αυτούς τελικά ο Μωάμεθ τούς άφησε ελεύθερους νά φύγουν.........



........ Πολλοί Ελληνες κλείστηκαν στό ναό της Αγίας Σοφίας αλλά καί στό ναό της Αγίας Θεοδοσίας, πού γιόρταζε καί ήταν στολισμένη μέ τριαντάφυλλα (Γκύλ Τζαμί, γκύλ σημαίνει τριαντάφυλλο), μέ τήν ελπίδα ότι σύμφωνα μέ τήν παράδοση, Άγγελος μέ τήν ρομφαία του θά εμπόδιζε τούς άπιστους νά μπούν μέσα στό ναό. Αλλά κανένας δέν εμπόδισε τούς Οθωμανούς νά μπούν στίς εκκλησίες πού ήταν κατάμεστες από κόσμο καί νά σκορπίσουν τόν τρόμο, τήν ατίμωση καί τελικά τόν θάνατο. Ξεγύμνωναν τίς γυναίκες, τίς βίαζαν πάνω στά πλακόστρωτα δάπεδα των εκκλησιών καί όσες έφερναν αντίσταση, τούς έσπαγαν τό κεφάλι πάνω στά πλακάκια. Τά αγόρια καί τά κορίτσια τά μάζευαν στίς πλατείες γιά νά τά πωλήσουν στά σκλαβοπάζαρα της Μπαρμπαριάς καί της Συρίας. "Σκοτώνετε τούς γέροντες καί νά αρπάζετε τά παιδιά" ήταν η παραγγελία των χοτζάδων στούς μαχητές του Ισλάμ, σύμφωνα μέ τόν Αραβα ιστορικό Saad-ud-din.........http://www.agiasofia.com/greek/alosis2.html

Ορίστε κι ένα άσχετο που διάβασα τυχαίο στο βιβλίο του Βασιλόπουλου "Η αποκάλυψης εξηγημένη" αναφέρει ...ότι ο Παλαιολόγος επειδή δεν εμπιστευόταν τους λιγοστούς παπικούς οι οποίοι είχαν φθάσει να βοηθήσουν, αντί να τους βάλει κοντά του στα τοίχη, τους έβαλε να φυλάνε την Κερκόπορτα με αρχηγό τον Ιουστιάνη. Αυτοί αντί να την προστατεύσουν την άνοιξαν και έβαλαν μέσα τους Οθωμανούς! (τόμος τρίτος σελ 51-52 Το πέμπτον Σάλπισμα)

Στο http://www.agiasofia.com/greek/alosis2.html διαβάζουμε
Η μισή ήταν κάτω από τό επίπεδο του εδάφους καί λεγόταν Κερκόπορτα ή πύλη του κίρκου, επειδή οδηγούσε σέ ένα ιπποδρόμιο (κίρκο) έξω από τά τείχη. Επειδή λοιπόν είχε φέξει οι Γενίτσαροι πού τριγύριζαν στήν περίβολο παρατήρησαν τήν ανοικτή πύλη καί αμέσως πενήντα από αυτούς εισέβαλλαν στήν πόλη. Αφού εύκολα εξουδετέρωσαν όσους μάχονταν πάνω στά τείχη πέταξαν τίς σημαίες μέ τό Δικέφαλο Αετό καί τό Λεοντάρι του Αγίου Μάρκου καί έστησαν μπαϊράκια μέ τήν ημισέληνο. Οι διψασμένοι γιά λάφυρα Οθωμανοί αμέσως έτρεξαν στή Μονή της Χώρας (Καχριέ τζαμμί) καί τήν λεηλάτησαν ενώ εκεί κατέστρεψαν τήν περίφημη εικόνα της Οδηγήτριας, τό παλλάδιον της Θεοφύλακτης Πόλης, πού είχε σχεδιάσει ο Ευαγγελιστής Λουκάς. "Η Πόλις Εάλω" αντήχησε από στόμα σέ στόμα σπέρνοντας τόν πανικό στίς ψυχές των Ελλήνων.

Τήν ίδια στιγμή στό σημείο της Πύλης του Ρωμανού, όπου συνεχίζοταν η μάχη σώμα μέ σώμα, τραυματίστηκε ο Ιουστινιάνης, ο οποίος αποφάσισε νά εγκαταλείψει τόν αγώνα καί νά αποσυρθεί στήν γαλέρα του γιά νά γιατρευτεί. Ο Κωνσταντίνος μάταια τόν ικέτευσε νά παραμείνει στό πεδίο της μάχης, αλλά ο Γενοβέζος επέμεινε καί έφυγε παίρνοντας μαζί του αρκετούς Ιταλούς μαχητές. Κατόρθωσε νά φτάσει στό καράβι του όπου πέθανε πλέοντας πρός στήν Χίο. Οι περισσότεροι συγγραφείς της εποχής κατακρίνουν τόν Ιουστινιάνη γιά τήν ατολμία της στιγμής ή οποία ήταν η αιτία νά κλονιστεί The invaders enter in Constantinople η άμυνα σέ εκείνο ακριβώς τό σημείο καί οι Τούρκοι νά εισβάλλουν στό εσωτερικό της Πόλης.