ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ
Η ΖΩΗ ΤΟΥ
Ο Δημόκριτος γεννήθηκε και έζησε στα Άβδηρα της Θράκης από το 460 έως το 370 π.Χ. και θεωρείτε πατέρας της σύγχρονης ατομικής θεωρίας. Η ζωή του ήταν γεμάτη ταξίδια για την αναζήτηση της γνώσης. Ο Ηρόδοτος, σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο, αναφέρει πως μαθήτευσε κοντά σε Μάγους και Χαλδαίους. Ο Δημήτριος στους
<< Ομωνύμους >> και ο Αντισθένης στις << Διαδοχές >> λένε πως ταξίδεψε στην Ινδία και στην Αίγυπτο για να μάθει γεωμετρία από τους ιερείς. Αναφέρεται πως πέρασε δέκα χρόνια παρατηρώντας τις αλλαγές ενός δέντρου, καταγράφοντας όλες τις φυσικές του αλλαγές και καταλήγοντας σε συμπεράσματα που στη συνέχεια αποτέλεσαν την βάση της ατομικής του θεωρίας. Αναφέρεται πως η Αθήνα άφηνε αδιάφορο τον Δημόκριτο και πως όταν την επισκέφτηκε αγνοήθηκε ακόμα και από τον Σωκράτη. Ο ίδιος έλεγε "ήλθον γάρ, εις Αθήνας και ούτις με έγνωκεν" Ο Αντισθένης αναφέρει πως για να δοκιμάσει της νοητικές του ικανότητες ζούσε πολλές φορές απομονωμένος και κοντά σε τάφους. (2) Ο Διογένης Λαέρτιος αναφέρει ότι ο Δημόκριτος πέθανε με τον εξής τρόπο: "Ήταν ήδη πολύ γέρος και η ώρα του θανάτου του πλησίαζε. Η αδερφή του στεναχωριόταν πως θα πέθαινε κατά τη διάρκεια της γιορτής των Θεσμοφοριών και έτσι δεν θα μπορούσε να εκπληρώσει το καθήκον της προς τη θεά. Εκείνος της είπε να μη στεναχωριέται και της ζήτησε να του πηγαίνει καθημερινά ζεστά ψωμιά. Τα κρατούσε κοντά στα ρουθούνια του και έτσι κατάφερε να ζήσει μέχρι που τελείωσε η γιορτή." (2)
[Η ΑΤΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ]
Ο Δημόκριτος, μαζί με τον Λεύκιππο, είναι οι κυριότεροι εκπρόσωποι των ατομικών φιλοσόφων ως εμπνευστές της ατομικής θεωρίας. Η διαίρεση των σωμάτων δεν είναι δυνατόν να προχωρεί επάπειρον, όπως υποστήριζε ο Ζήνωνας και μάλιστα μέχρι το σημείο εξαφάνισης ενός όντος. Η διαίρεση ενός σώματος πρέπει να σταματά σε ένα απειροελάχιστο και αδιαίρετο μόριο, το άτομο. Ο Δημόκριτος πιστεύει πως τίποτα δεν είναι σταθερό αλλά μεταβάλλεται ανάλογα με την κατάσταση του σώματος και τη φύση των εξωτερικών επιδράσεων και αντεπιδράσεων. Το μόνο που στην πραγματικότητα είναι σταθερό είναι τα άτομα και το κενό. Τα άτομα είναι πολύ μικρά, σχεδόν αόρατα αγκιστροειδή σωματίδια, άπειρα στο πλήθος και το σχήμα. Το κενόν, αν και αναφέρεται στον Αριστοτέλη ως "μη ον", θεωρείται υπαρκτό και δεν είναι απλά ένας χώρος ή μία περιοχή που βρίσκονται τα αγκιστροειδή άτομα αλλά μία σύνθετη και υπαρκτή οντότητα.
Ο Αριστοτέλης στο Περί Δημοκρίτου και στα Μεταφυσικά αναφέρει τα εξής: "Ο Λεύκιππος και ο σύντροφος του Δημόκριτος υποστηρίζουν ότι τα στοιχεία είναι το πλήρες και το κενό, αποκαλώντας τα αντίστοιχα ον και μη όν. Το όν είναι γεμάτο και στερεό, το μη όν άδειο και αραιό. Επειδή, όπως λένε, το κενό υπάρχει όσο και το σώμα, γι' αυτό το μη όν υπάρχει όσο και το ον. Αυτά τα δύο μαζί είναι οι υλικές αιτίες των πραγμάτων που υπάρχουν" Μεταφυσικά, Α4 (1)
"Ο Δημόκριτος… δίνει στο χώρο αυτά τα ονόματα-το κενό, ουδέν και το άπειρο- ενώ κάθε επιμέρους ουσία την ονομάζει δεν, συμπαγές και ον. Πιστεύει ότι οι ουσίες είναι τόσο μικρές ώστε ξεφεύγουν από τις αισθήσεις μας, αλλά έχουν κάθε λογής μορφές, σχήματα και διαφορές στο μέγεθος". Περί Δημοκρίτου.(1)
[ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ]
Ο Δημόκριτος υπήρξε πολυγραφότατος συγγραφέας. Ο Θρασύλος κατέταξε τα έργα του σε δεκατρείς τετραλογίες που κατανέμονταν στους εξής γενικούς τομείς : Φυσική(4), Μαθηματικά(3), Μουσική(2), Τεχνικά Θέματα(2),Ηθική(2) Το σημαντικότερο έργο του Δημόκριτου είναι με τίτλο << Μέγας Διάκοσμος >> για το οποίο τιμήθηκε με πεντακόσια τάλαντα και είκοσι χάλκινα αγάλματα. Είναι, πραγματικά, μεγάλο δυστύχημα ότι σχεδόν όλα τα έργα του Δημόκριτου έχουν χαθεί και πώς τα μοναδικά αποσπάσματα που σώζονται μέχρι την εποχή μας είναι παρμένα από τα Ηθικά.
Ο Δημόκριτος - Άβδηρα της Θράκης (460 έως το 370 π.Χ.)
1«Γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς»